Người nghèo vẫn có cơ hội được đặc xá

Thay đổi quy định “người có tiền mới được đặc xá”

Sáng 7/11, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về dự thảo Luật Đặc xá (sửa đổi). Đây là dự luật đã được Quốc hội thảo luận, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 5.

Theo Báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến ĐBQH về dự thảo Luật Đặc xá (sửa đổi) của UBTVQH, về thời điểm đặc xá, đa số ý kiến nhất trí quy định 3 thời điểm đặc xá trong năm gồm: nhân sự kiện trọng đại của đất nước, nhân ngày lễ lớn của đất nước và trong trường hợp đặc biệt.

Một trong những nội dung nhận được sự quan tâm lớn trong suốt quá trình cho ý kiến vào dự thảo Luật Đặc xá (sửa đổi) thời gian qua là quy định về điều kiện được đề nghị đặc xá, trong đó có điều kiện về chấp hành án phí, các khoản tiền phạt.

Dự thảo Luật Đặc xá (sửa đổi) đưa ra tại kỳ họp lần này đã tiếp thu nhiều ý kiến đóng góp của ĐBQH

Tiếp thu ý kiến của nhiều ĐBQH và để bảo đảm đồng bộ với các quy định khác của hệ thống pháp luật, dự thảo luật lần này quy định điều kiện được đặc xá là: “Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, đã nộp án phí hoặc có quyết định của tòa án có thẩm quyền miễn chấp hành hình phạt tiền, miễn nộp án phí”.

Tuy nhiên, UBTVQH nhận thấy, quy định như dự thảo luật của Chính phủ trình sẽ dẫn đến có những người mặc dù quá trình cải tạo rất tốt, đáp ứng nhiều điều kiện luật định... nhưng do hoàn cảnh kinh tế khó khăn không có khả năng thi hành nghĩa vụ dân sự thì sẽ không bao giờ được đặc xá.

Trước đó, Báo Phụ Nữ đã phản ánh, đây cũng là vấn đề mà nhiều ĐBQH đề cập tại kỳ họp trước vì lo ngại “người có tiền mới được đặc xá”. Điều này có thể ảnh hưởng đến công bằng xã hội và giảm đi ý nghĩa của chính sách đặc xá, đồng thời làm mất đi động lực của những người bị kết án là người nghèo phấn đấu cải tạo tốt.

Lần này, tiếp thu ý kiến của ĐBQH, dự thảo luật bổ sung quy định: “Đối với trường hợp người bị kết án về tội phạm khác không phải là tội phạm tham nhũng mà đã chấp hành được một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác nhưng do lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn, không thể thực hiện được phần nghĩa vụ còn lại thì vẫn được xét đặc xá nếu có quyết định của cơ quan thi hành án dân sự có thẩm quyền về việc chưa có điều kiện thi hành án đối với phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác còn lại đó theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự”.

Cần giám sát chặt chẽ sau đặc xá

Chia sẻ bên lề hành lang quốc hội về dự thảo luật, đại biểu Dương Trung Quốc (Đồng Nai) cho rằng, đặc xá là một tập quán cần thiết, thể hiện tính nhân đạo và khích lệ những người hoàn lương. Đồng thời hạn chế tình trạng quá tải tại các trại giam.

Tuy nhiên, ĐB Dương Trung Quốc đề nghị, quá trình lựa chọn người được tha tù trước thời hạn, đặc xá cần minh bạch, ai là người giám sát quá trình này. Còn về giám sát người được đặc xá, gánh nặng thuộc về địa phương quản lý. “Nhiều nước đã dùng công nghệ để giám sát những người này. Còn hiện nay ở ta hầu như chỉ phó mặc cho chính quyền địa phương”, ông Quốc nói.

ĐB Cao Đình Thưởng (Phú Thọ) cho biết, vào dịp lễ kỷ niệm lớn của đất nước thì có đặc xá nhưng trong luật không nói rõ là đặc xá một năm bao nhiêu lần và vào dịp nào. Đó là chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước tạo điều kiện cho những người ăn năn hối cải hưởng lượng khoan hồng.

ĐB Cao Đình Thưởng (Phú Thọ) lo ngại có trường hợp tạo "vỏ bọc" để đặc xá, sau đó lại gây hại cho xã hội

Vấn đề là bên cạnh chủ trương, pháp luật, cần quan tâm tới quá trình theo dõi, cải tạo phạm nhân và đặc biệt là nhận xét đánh giá theo quy trình chặt chẽ, chính xác và công bằng. “Có trường hợp cố tạo ra "vỏ bọc" để được đặc xá hoặc tha tù trước thời hạn, sau đó lại phạm tội tiếp rất nguy hiểm”, ĐB Thưởng nhấn mạnh.

Minh Quang