Người miền Trung lại lo đất lở, nhà trôi

Nước sông cứ chực nuốt nhà

Giữa tháng 8/2022 chúng tôi tìm về thôn Xuân Lộc, xã Hải Chánh, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị. Ở đây, cứ đến mùa mưa, bà con ở ven sông lại phải tìm nơi tản cư vì lo bờ sông bị sạt lở. Tại tổ 2, thôn Xuân Lộc, những đám ruộng gần bờ sông Ô Lâu đã bị nước ngoạm vào từng mảng. Trước đây, con đường làng ven sông có một hàng tre lâu năm chắn giữ nhưng nay đã bị đổ ụp xuống sông nên nhà dân rất dễ bị cuốn trôi. Ở thôn Xuân Lộc, hiện có khoảng tám điểm sạt lở, có điểm thụt sâu vào đất liền gần 20m. 

Cứ đến mùa mưa lũ, người dân thôn Phú Kinh, xã Hải Phong, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị lại di tản vì lo sợ mưa bão, sạt lở bờ sông - Ảnh: Thuận Hóa

Bà Dương Thị Muốn - 78 tuổi, ở xã Hải Chánh - cho biết, đoạn sông Ô Lâu chảy qua xã đã sạt lở nhiều năm nay, bãi bồi rộng khoảng 5.000m² giữa sông cũng biến mất. Bờ hai bên sông đều bị nước ngoạm sâu vào khoảng 15 - 20m. Bà so sánh: “Hồi trước, chúng tôi còn trồng hoa màu trên bãi bồi ở giữa sông; vào mùa khô, nước sông cạn lắm, trẻ con lội qua được. Bây giờ thì bãi bồi không còn, nước sông sâu như không có đáy”. Theo bà con, một số đoạn bờ sông đã được xây kè, nhưng do bờ kè quá thấp so với đất liền nên mỗi khi có lũ, tình trạng sạt lở vẫn tiếp diễn. 

Ông Hồ Lữ - 60 tuổi, ở thôn Trà Liên Tây, xã Triệu Giang, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị - cho biết, những năm qua, đoạn sông Thạch Hãn chảy qua thôn này lấn vào đất liền mấy chục mét. Nhà ông xây cách đây hơn 20 năm, cách bờ sông khá xa nhưng nay chỉ còn cách mép sông 3m.

Chạy lũ do sạt lở bờ sông là cảnh mà người dân thôn Lạc Sơn, xã Châu Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình luôn rùng mình nghĩ tới khi mà sông Gianh đang lấn dần vào đất liền. Ông Nguyễn Xuân Triền - Trưởng thôn Lạc Sơn - nói: “Cứ tới mùa mưa lũ là thôn Lạc Sơn lọt thỏm giữa dòng chảy của sông Gianh. Hễ nước sông dâng cao, người dân phải mang theo áo quần, lương thực, bỏ nhà lên các lèn đá để tránh lũ. Vì vậy, người làng gọi Lạc Sơn là “thôn chạy lũ”. Chị Lê Thị Hồng Phước nói: “Mười năm qua, bà con thôn Lạc Sơn đã viết đơn cầu cứu, xin di dời nhưng chưa được bố trí nơi tái định cư. Bây giờ, dân phải tranh thủ làm kè trước mùa mưa, tự cứu lấy mình”. 

Kè chống sạt lở bờ biển tại thôn Phổ Trường, xã Nghĩa An, TP.Quảng Ngãi đang trong giai đoạn hoàn thiện - Ảnh: Thanh Vạn

Ở tỉnh Quảng Ngãi, hai khu tái định cư cho gần 120 hộ dân ở huyện Sơn Tây khó hoàn thành được trong mùa mưa bão năm nay. Hai khu này rộng gần 8ha, tổng vốn đầu tư hơn 65 tỷ đồng. Sau những trận mưa lớn năm 2020, nhà cửa của người dân thôn Ra Pân, xã Sơn Long bị nước bùn nhấn chìm. Tới nay, 56 hộ dân vẫn chưa được cấp đất tái định cư, phải dựng nhà ở tạm, được chính quyền cấp điện miễn phí. Đó cũng là cảnh ngộ của hơn 60 hộ dân xã Sơn Bua.

Xây kè kiên cố ngăn sóng biển

Theo thống kê của Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Trị, hiện tượng sạt lở diễn ra liên tục hai bên bờ các sông chính như Thạch Hãn, Bến Hải, Thác Ma, Ô Lâu… Tùy theo địa chất, tốc độ sạt lở bờ khác nhau, có nơi 1 - 2m/năm, có nơi 10 - 15m/năm.

Cứ đến mùa mưa lũ, người dân thôn Phú Kinh, xã Hải Phong, H.Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị lại di tản vì lo sợ mưa bão, sạt lở bờ sông - Ảnh: Thuận Hóa

Sạt lở bờ sông làm mất đất thổ cư, đất canh tác, khiến người dân một số nơi của huyện Triệu Phong, thị xã Quảng Trị phải di dời nhà ở. Sạt lở xảy ra ở 110 thôn, khu phố của 65 xã, phường, thị trấn thuộc 9 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Quảng Trị, ảnh hưởng hơn 4.520 hộ dân. Trong đó, 800 hộ đang sống trong vùng thực sự nguy hiểm (cách mép sông gần 20m). Trong vòng 11 năm (2010 - 2021), khoảng 385ha đất sản xuất ở tỉnh Quảng Trị đã bị nước sông cuốn trôi, gần 50km đường, 75km đê điều hư hỏng.

Trước mùa mưa lũ, nhiều người dân sống ven biển ở tỉnh Thừa Thiên - Huế cũng lo bị biển nuốt nhà. Theo thống kê, có hơn 12,4km bờ biển bị sạt lở nặng, tập trung tại các xã của hai huyện Phú Lộc, Phú Vang. Ông Đặng Tiến Tùy - Chủ tịch UBND xã Phú Thuận, huyện Phú Vang - cho biết, xã có tổng chiều dài bờ biển khoảng 5,2km. Trung bình mỗi năm, biển lấn vào đất liền khoảng từ 5 - 7m. Hiện nay, xã có khoảng 21 hộ bị ảnh hưởng nặng nề do sạt lở bờ biển, cần được di dời đến nơi ở mới an toàn. 

Theo ông Phan Thanh Hùng - Chánh văn phòng Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Thừa Thiên - Huế - chính quyền tỉnh đã đầu tư xây kè chống xói lở bờ biển với chiều dài hơn 6,5km; trồng cây chắn sóng ven phá Tam Giang và ven biển. Về lâu dài, phải xây kè kiên cố, di dời các hộ sinh sống sát khu vực sạt lở nguy hiểm đến nơi an toàn. 

Nhóm phóng viên miền Trung