Người lao động và nỗi lo bị sa thải, khó tìm việc làm mới

Ít việc làm hơn

Từng phục vụ trong hải quân, là thành viên của hội Mensa dành cho người có IQ cao và sở hữu 5 bằng cấp, Kevin Cash hiện đang phải lái xe Uber và làm những việc vặt được mọi người yêu cầu thông qua trang Taskrabbit. Có lúc anh phải làm việc đến 12 giờ/ngày để kiếm tiền nuôi con gái. Nhờ trang web kết nối lao động tự do với nhu cầu lao động tại địa phương Taskrabbit, Kevin có thể nhận thêm các công việc khác như lắp ráp đồ nội thất hay treo những dây đèn trang trí.

Tốc độ tăng trưởng việc làm chậm lại trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ khiến nhiều người lao động đối mặt nguy cơ bị sa thải và khó tìm được việc mới - Nguồn ảnh minh họa: Shutterstock

Kevin cho biết, những vị khách đi xe thường hỏi “Anh có làm việc này toàn thời gian không?”. Khi Kevin kể cho họ nghe về những gì anh từng làm cùng quá trình học tập, phần lớn họ đều sững sờ. Trong gần 2 năm kể từ khi bị sa thải, Kevin đã gửi khoảng 2.200 đơn xin việc nhưng tất cả đều vô ích. Anh chỉ có thể tự giải thích rằng, rất nhiều nhu cầu tuyển dụng được đăng trên mạng là giả mạo.

Dù tin tức về một số công ty công nghệ lớn cắt giảm biên chế gây chấn động dư luận, nhưng nhìn chung, tình trạng sa thải tại Mỹ vẫn ở mức thấp. Parker Ross - nhà kinh tế trưởng toàn cầu tại Arch Capital, một công ty bảo hiểm tại vùng lãnh thổ Bermuda, Anh - giải thích: “Việc sa thải một ai đó rất tốn kém. Vì vậy, đó thường là phương sách cuối cùng ở các công ty”. Tuy nhiên, nếu nền kinh tế xấu đi nhiều hơn dự đoán của các doanh nghiệp, họ có thể sẽ sa thải nhân viên hàng loạt ngay lập tức. Tại Mỹ, thị trường tuyển dụng hiện đã chậm lại. Các nhà tuyển dụng chỉ tạo thêm 116.000 việc làm mỗi tháng trong 3 tháng gần nhất (tính đến tháng 9/2024), giảm nhiều so với con số 451.000 việc làm cùng kỳ năm 2022. Số người Mỹ được coi là thất nghiệp dài hạn - không có việc làm trong hơn 6 tháng - đã tăng lên. Trong các cuộc khảo sát, nhiều người lao động cho biết, hiện họ ít tự tin hơn so với năm 2023 về khả năng tìm được việc làm mới nếu bị sa thải.

Rào cản tuổi tác

Theo tờ SCMP đánh giá dựa trên báo cáo thường niên từ 23 công ty Trung Quốc - bao gồm 5 công ty hàng đầu theo mức vốn hóa thị trường trong ngành bất động sản, internet, ô tô và tài chính - có 14 công ty đã cắt giảm nhân sự vào năm 2023 trong khi những công ty khác đã phải cắt giảm nhiều chi phí liên quan đến nhân viên.

Ding Shuang - nhà kinh tế trưởng tại chi nhánh Ngân hàng Standard Chartered Trung Quốc - giải thích: “Với biên lợi nhuận thấp trong bối cảnh nền kinh tế trì trệ, các công ty tư nhân chọn cắt giảm nhân sự, các doanh nghiệp nhà nước có thể phải điều chỉnh bảng lương để tiết kiệm chi phí”. Tác động của nền kinh tế đối với việc làm không chỉ giới hạn ở những người mới tốt nghiệp, mà còn bao gồm cả những người lao động ở độ tuổi 30 đang đối mặt với nguy cơ bị sa thải và khó tìm được công việc mới. Trong một cuộc khảo sát vào tháng 4/2023 của công ty nhân sự Zhaopin, 85% người lao động cho biết, họ cảm thấy có một rào cản vô hình trong việc tìm kiếm hoặc giữ được việc làm sau 35 tuổi. Những người làm việc trong ngành internet, tài chính và ô tô đặc biệt lo lắng. Cô Fan - người phụ trách tuyển dụng y tá tại một bệnh viện tư gần Bắc Kinh - chia sẻ: “Ở vị thế một chủ lao động, chúng tôi không đủ khả năng chi trả trợ cấp chăm sóc cho trẻ em”, vốn là yêu cầu thường gặp ở những lao động trong độ tuổi ngoài 30.

Tờ Nikkei Asia dẫn trường hợp của anh Zhao (35 tuổi) sau khi anh bị một công ty sản xuất ô tô từ chối tuyển dụng vì vấn đề tuổi tác. “Chúng tôi đang tìm kiếm những người sinh sau năm 1990 và hiện tại không thể cung cấp cho anh một vị trí nào” - anh Zhao nhớ lại nội dung thông báo từ chối.

Một người dùng mạng xã hội Weibo than phiền rằng, giữa lúc thị trường có rất ít cơ hội việc làm, luật mới được thông qua nhằm trì hoãn tuổi nghỉ hưu có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 càng khiến họ rơi vào cảnh bấp bênh. Người này bộc bạch: “Chúng tôi biết làm gì trong giai đoạn từ ngoài 30 cho đến tuổi nghỉ hưu?”. Năm 2023, truyền thông nhà nước đã chỉ trích các nhà tuyển dụng Trung Quốc vì những hoạt động “phân biệt đối xử”, bao gồm cả việc ưu tiên tuyển dụng những người lao động trẻ sẵn sàng làm việc với mức lương thấp hơn, trong thời gian dài hơn.

Linh La (theo Business Insider, SCMP, Nikkei Asia, The New York Times)