Người làm sân khấu tự “chẩn bệnh”

Chỉ có khoảng 20% vở trong đợt diễn 30/4 - 1/5 có giá trị về mặt nghệ thuật; 10 sân khấu ở TP. HCM thì hết chín đang nhát ma, thọc lét khán giả bằng tiếng cười vô tội vạ... chuyện không mới, nhưng lần đầu được định lượng cụ thể bằng con số, tại Hội thảo tác giả và khán giả do Hội Sân khấu TP. HCM tổ chức sáng 5/5 làm không ít người giật mình.

“Bệnh” vì... không hiểu khán giả?

ĐD-NSƯT Trần Minh Ngọc có góc nhìn khá mới về sân khấu (SK) thị trường: “Trong suy nghĩ của không ít khán giả và người làm nghề, SK thị trường chỉ chạy theo lợi nhuận mà bỏ qua những giá trị khác. Nhưng nếu nhìn nhận một cách công bằng, SK thị trường luôn tồn tại cả yếu tố tích cực lẫn tiêu cực. Điều quan trọng nhất là phải biết đánh giá đúng để có những “ứng xử” hợp lý”.

Đồng quan điểm, nghệ sĩ (NS) Xuân Hương nhấn mạnh: “Đừng đổ lỗi cho thị trường mà chính những người làm nghề phải xem lại mình”. Lấy dẫn chứng từ chương trình Những người thích đùa rất ăn khách dù không được đầu tư nhiều kinh phí, NS Xuân Hương cho rằng dù đi theo hướng nào, SK cũng phải đáp ứng được nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của khán giả (KG), phản ánh được vấn đề KG quan tâm, tất cả những yếu tố đó cũng là thị hiếu của KG. Nhưng chạy theo thị hiếu kiểu “nói trây, nói tục” là điều không thể chấp nhận.

Ở góc độ quản lý SK, “ông bầu” Gia Bảo của SK kịch Family băn khoăn: “Tôi đang đứng trước hai thái cực, giữa cách làm SK của thế hệ trước với việc đáp ứng nhu cầu thưởng thức của lớp trẻ hiện nay. Hơn 10 năm tham gia biểu diễn cho các SK, đến nay tôi thật sự cũng không biết KG, nhất là KG trẻ đang muốn gì? Trong sự phát triển của gameshow truyền hình, SK kịch phải làm mọi cách để giành giật KG.

Cõi thiêng - một trong số ít vở diễn “đặt hàng” hiếm hoi chạm được vào cảm xúc khán giả Ảnh: A.K

Kinh dị, đồng tính đang là những đề tài ăn khách mà khi làm SK tôi không thể đứng ngoài cuộc. Theo tôi, những vở diễn đồng tính được làm nghiêm túc, không lạm dụng yếu tố giới tính để gây cười vẫn có giá trị riêng, chạm được vào cảm xúc của KG. Tương tự, những vở diễn đề tài ma, kinh dị nếu kịch bản hay, có chiều sâu cũng có giá trị riêng”.

Bà Yến Chi - giảng viên Trường ĐH Sân khấu - Điện ảnh TP.HCM cho rằng bi kịch, hài kịch hay chính kịch đều được ủng hộ. Vấn đề không phải ở phong cách kịch mà là thông điệp, giá trị từ những phong cách kịch đó mang đến cho KG, là việc vở diễn có chạm đến trái tim khán giả hay không.

Tác giải phải "chữa bệnh" trước

Dẫn chứng từ những kịch bản của mình đã được dàn dựng, tác giả (TG) Trần Kim Khôi và Huỳnh Tuấn Anh đều cho rằng chính ê kíp sản xuất và ĐD đã làm biến dạng kịch bản (KB) gốc của TG theo ý muốn chủ quan của họ, để phục vụ cho mục đích của SK. Điều này biến những KB được TG đầu tư nhiều tâm huyết trở thành vở diễn mang nặng tính thị trường với những mảng miếng hài hoặc cách xử lý làm thay đổi cả phong cách KB.

TG Lê Bình cũng không giấu nỗi buồn khi cho biết khoảng hai năm trở lại đây, ông hầu như không còn hứng thú với việc sáng tác KB SK, do phần lớn các SK không mặn mà với những vở diễn mang nhiều thông điệp mà TG đã viết bằng sự trăn trở, day dứt. Thay vào đó, một số SK lại chủ động đặt hàng những KB chỉ cần mang đến tiếng cười dễ dãi. Lê Bình cho biết hiện ông viết KB xong cất vào ngăn tủ và nuôi hy vọng đến một lúc nào đó tìm được SK sẵn sàng chấp nhận những đứa con tinh thần của mình.

“Ông bầu” của SK Idecaf - Huỳnh Anh Tuấn phản biện: “Lực lượng TG đông, giỏi nghề nhưng một số TG lại viết theo “đẳng cấp” mà chưa nắm được thị hiếu của từng nhóm đối tượng KG ở từng SK để sáng tác. SK Idecaf từng được giới thiệu một số KB mới nhưng không sử dụng được vì không phù hợp. Không phủ nhận các vở hài có đời sống lâu hơn vở chính luận, nhưng điều này không làm ảnh hưởng đến giá trị nghệ thuật của các vở diễn. Bản chất của nghệ thuật là giải trí, nhưng giải trí vẫn phải có thông điệp rõ ràng, cụ thể”.