Người già không bao giờ quên đám giỗ

Người chị con dì ruột gởi mấy tấm ảnh kèm tin nhắn: “Giỗ bà ngoại năm nay đông vui lắm, mấy dì dưới xứ lên chơi”.

Xứ, hay còn gọi là quê gốc, nguyên quán của bà ngoại tôi ở Long An. Hơn 80 năm trước, ông bà ngoại di cư lên Tây Ninh lập nghiệp. Thời ngoại còn sống, “dưới xứ”, “về xứ” là những từ tôi rất hay nghe, vì một năm đôi lần ngoại lại lục tục dắt đám con cháu về thăm quê, nhất là các dịp giỗ ông bà. “Đi cho con biết họ hàng”, bà ngoại hay dạy vậy.

Năm nay đám giỗ đông vui hơn mọi năm vì có nhiều bà con dưới xứ lên chơi (ảnh tác giả cung cấp)

Ngoại tôi mất gần 30 năm. Nhìn lại những tấm hình chị gửi, bên cạnh những người bà con xa giờ đã già đi nhiều là vài khuôn mặt tôi thấy lạ hoắc.

“Thanh con mợ Hai Chuông đó, nhóc kia là con trai Thanh”; “bé tư con dì Tư Nhu”. Tôi giật mình vì những cái tên đó không hề xa lạ. Trong ký ức, họ là những cô bé, cậu bé tôi đã chơi cùng trong những chuyến về xứ với ngoại hay nhiều mùa hè khi họ được ông/bà - những người em ruột của bà ngoại (bà ngoại tôi là con cả) đưa lên Tây Ninh chơi.

Dù ngoại mất, những chuyến về xứ giỗ ông bà vẫn được má và các dì duy trì. Những năm đầu giỗ ngoại, người dưới xứ cũng thường lên chơi rất đông vui. Đám giỗ thời đó thường phải mất 1-2 ngày chuẩn bị, nào là lau lá gói bánh; làm nem, làm chả; lau dọn bàn thờ...

Rồi chúng tôi, hầu hết là thế hệ 7x-8x, lớn lên đi học, đi làm ăn xa; trong khi các má, các, cậu các dì thuộc thế hệ 4x già đi, thậm chí có người đã mất thì đám giỗ vắng dần. Ít người nên chỉ làm 2-3 mâm, không gói bánh, làm chả mà mua đồ làm sẵn cho tiện, thậm chí có năm đặt dịch vụ làm đám tiệc trọn gói vì “không có ai phụ, mấy bà già yếu hết rồi”.

Tôi không nhớ mấy năm rồi mình không dự giỗ ngoại và mấy chục năm rồi mình không về xứ, dù năm nào má cũng nhắc. Tôi không ít lần trách vui má rằng “thuốc huyết áp, tiểu đường quên lên quên xuống mà mấy chục cái đám giỗ họ hàng xa má không quên ngày nào”.

Thậm chí tôi hơi cáu khi má cứ hay gọi điện nhắc đám giỗ và hỏi có về chơi không: “Hôm đó ngày thường mà sao về được”. “Con bận rồi, cuối tuần tụi nhỏ đi học tiếng Anh”. “Con ngán tới chỗ đông người, phải chào hỏi"…".

Đám giỗ đâu chỉ là kỷ niệm ngày người thân qua đời. Đám giỗ đâu chỉ để ăn uống no say. Đám giỗ là dịp để người già gặp nhau ôn chuyện cũ, người trẻ thắt chặt tình thâm và lớp nhi đồng biết mặt họ hàng. Bài học đó tôi được ngoại dạy rồi đến má dạy, nhưng vì quá vô tình tôi đã quên…

Gói bánh làm đám giỗ là dịp để má tôi và các dì "nói chuyện ta bà" (ảnh tác giả cung cấp)

Giỗ ngoại năm nay khách dưới xứ đông, má tôi và mấy dì bày gói bánh tét, bánh ít, tôi hỏi chị sao không cản: “Mấy bà hơn 80 tuổi hết rồi, làm chi cho cực”.

“Cực mà vui. Mấy bà nói bánh mua không có vị ngon như nhà mình làm. Mà làm bánh còn để được ngồi với nhau nói "ta bà thế giới" chuyện. Gói để con cháu nó biết, sau này có muốn thì làm theo”, chị giải thích.

Nhìn những bức ảnh má tôi và các dì đầu tóc bạc phơ cùng đôi tay già nhăn nheo chăm chút từng cái bánh, tôi rưng rưng nhớ ngoại. Đó là hình ảnh thân thương nuôi lớn tuổi thơ tôi. Vậy mà 2 con gái tôi, đến bây giờ dù 1 tháng về ngoại chơi 1 lần nhưng chưa từng biết đám giỗ là gì. Tôi mãi lo cho con đi du lịch cho biết đây biết đó; học tiếng Anh, kỹ năng sống cho bằng bạn bằng bè... mà quên mất dạy con hướng về gia đình, quê nhà, xứ sở.

“Cây có rễ, con người có gốc gác, tổ tiên. Sắp đám giỗ bà cố, đưa tụi nhỏ về xứ chơi cho biết họ hàng”, không ít lần má nhắc nhưng tôi phớt lờ.

Tôi gọi điện cho má, hỏi thăm chuyện làm đám giỗ ngoại năm nay, nhân tiện thăm hỏi một lượt mấy người dưới xứ. Qua điện thoại, tiếng dao thớt lách cách, tiếng cười nói râm ran… Tôi chợt nhận ra không cuộc vui nào rộn ràng, ấm áp bằng đám giỗ nhà mình.

“Đám giỗ bà cố sắp tới chưa, con dẫn tụi nhỏ đi”, tôi hỏi má.

“Mùng 6 tháng 4, má coi rồi, bữa đó nhằm thứ 7. Để má bàn với dì tư thuê xe 12 chỗ rủ hết con cháu đi về xứ luôn cho vui”, má mừng rỡ trả lời.

Bài và ảnh: Hà Giang