Người đứng đầu đang đứng đâu?

Chuyện có vẻ rất bé, là ông chánh văn phòng sở và bà hiệu trưởng trường chuyên đi công tác… lố một nước (so với quy định cử đi nước ngoài về việc công không quá hai lần trong năm). Ở cái vị trí ấy, đi một chuyến du lịch đó đây cũng chả phải khó khăn, chật vật gì. Đằng này, đi tu dưỡng bồi bổ kỹ năng quản lý giáo dục, tóm lại là việc công. Mà vì là việc công, nên giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP.HCM Lê Hồng Sơn buộc phải ký duyệt cho hiệu trưởng Nguyễn Thị Yến Trinh, bỏ một bên tình nghĩa vợ chồng, vượt lên mối quan hệ gia đình, có lẽ!

Chuyện có vẻ rất đơn giản, là cô giáo gần bốn tháng im lặng trên bục giảng, sau chín tháng chịu kỷ luật cảnh cáo, đã được vị hiệu trưởng bố trí trở lại giảng dạy. Thì cũng đại để là tạo cho cô ta “cơ hội phấn đấu”, ông hiệu trưởng “thường xuyên theo dõi”, nếu cô giáo ấy “tiến bộ thì tôi ghi nhận, nếu lại sai thì xử lý nghiêm khắc”. Kết cuộc, chẳng biết ông hiệu trưởng Bùi Minh Bình theo dõi thế nào mà phải đợi đến khi học sinh phản ánh thì ông mới nắm, mới xác minh và xác nhận hậu quả: cô giáo Trần Thị Minh Châu ném bài, ném tập học trò tơi tả. 

Ông Lê Hồng Sơn - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP.HCM (phải) và ông Bùi Minh Bình - Hiệu trưởng trường THPT Long Thới

Chuyện rất bé, rất đơn giản ấy có khi lại là khe nước nhỏ xuyên thủng cả đập nước. 

Họ - hiệu trưởng là người đứng đầu một trường, giám đốc sở là người đứng đầu một ngành, đã nghĩ gì khi bao nhiêu nghị quyết, chỉ thị tập trung vào vai trò, chức trách “người đứng đầu”, tất thảy họ đều nằm lòng, chỉ đạo, hoàn thành, cam kết, để rồi đến khi “đưa nghị quyết vào cuộc sống”, bỗng dưng họ quên béng, phủi sạch. Trước khi nêu gương người đứng đầu, họ có tự… soi gương để đừng ký tá nhập nhằng, phê duyệt nhá nhem. Hoặc có khi, soi, soi kỹ từng chân tơ kẽ tóc nhưng trúng phải tấm gương… thần đang ngự trên tường nhà mình, cho nên “thế gian ai đẹp được dường như ta”, ta ngạo nghễ, ngất ngưởng trong cái vị thế độc tôn thiên hạ mà ký mà duyệt. Vậy thôi! 

Một giáo viên từng bị kỷ luật cảnh cáo vì trù dập học sinh, thô lỗ với phụ huynh, đồng nghiệp; tái đi tái lại hành vi, thái độ phản sư phạm mà hiệu trưởng vẫn khư khư cách giải quyết nhất thời, căn theo thời hạn kỷ luật để thi hành, hết kỷ luật lại trao ngay bục giảng. Còn cái nhìn suy xét tâm lý, hành vi ứng xử sư phạm; phương pháp giải mã mối quan hệ thầy trò, rộng ra là mục tiêu giáo dục con người thì hầu như không mảy may lưu tâm. Cách đối đãi có vẻ cực kỳ “nhân đạo” với một con người kia lại là quan điểm phản nhân văn dành cho một thế hệ học trò khi bài học cuối cùng lưu lại trong tuổi học đường lại chính là nỗi ám ảnh, thói kỳ thị, tính bạo lực. 

Trước lẫn sau cái chức danh kia - hiệu trưởng - không chỉ là chức trách quản lý giáo dục mà chính là con mắt và trái tim của một nhà giáo dục, ươm mầm nhân cách con người, gieo trồng nhân cách thế hệ. 

Một chuyến công tác nước ngoài, có “nêm nếm” thêm chút nào kiến thức, kinh nghiệm cho công việc quản lý hay chỉ là thứ gia vị chát đắng hỏng hóc bởi nó được phê duyệt bằng mối quan hệ riêng tư, “không công khai, không minh bạch về tiêu chí lựa chọn”, dễ làm ôi đi tư cách, vị thế của người thầy - trong mắt học trò; cũng từ đó là thước đo vị thế, tư cách của người đứng đầu ngành giáo dục trong mắt người dân thành phố. 

Chỉ là một chuyến công tác nước ngoài mà còn bất chấp quy định, vị trí, tư cách để phê duyệt, chấp thuận sai trái, thì những vấn đề khác trong phạm vi quản lý, chỉ đạo, điều hành, bằng mối quan hệ hữu hảo chung - riêng, công - tư ấy sẽ được/bị hoán đổi như thế nào. Là một chuyến công tác bồi dưỡng chuyên môn, một khi phê duyệt không đúng cho người này là đã tước đi một cơ hội chính đáng của người khác, cũng có nghĩa sử dụng nguồn kinh phí sai do đối tượng thụ hưởng không đúng. 

Trách nhiệm ấy, liệu chừng với dăm ba cuộc “kiểm điểm nghiêm túc, xác định trách nhiệm của các cá nhân tham mưu, trách nhiệm cá nhân lãnh đạo sở có liên quan” có vãn hồi uy tín, lòng tin vào những con người đang mang trọng trách trồng người hay chỉ làm chua chát thêm, mỉa mai thay cái đạo vi sư đang hồi… suy vi? 

Ái Mỹ