Người anh minh

Chiều tối 2/6/2017, tại buổi gặp gỡ và khen thưởng đột xuất của lãnh đạo TP.HCM với Ban chuyên án 516E, một lần nữa, lại là ông - vị chỉ huy trực tiếp Ban chuyên án triệt phá tổ chức sản xuất và buôn bán ma túy lớn nhất cả nước từ trước tới nay - nói gọn mà đầy đủ về hành trình phá án; nói ít mà cặn kẽ về những gian khổ, hiểm nguy, mưu trí của các lực lượng tham gia, đặc biệt một khoảng lặng, như nằm ngoài kiểm soát là lúc vị chỉ huy kể về lực lượng trinh sát bám địa bàn; và dĩ nhiên, chẳng có lấy một lời ông dành cho riêng mình. Cả một nụ cười, tạm giãn ra sau chiến công đặc biệt, vẫn hiếm hoi với ông. 

Thiếu tướng Phan Anh Minh sinh năm 1959, tại Tân An, tỉnh Long An - Thủ khoa Học viện An ninh Nhân dân khóa IX - Đại biểu Quốc hội khóa XI.

Khởi đầu chỉ là một kế hoạch nhằm chuyển hóa địa bàn phức tạp về tội phạm ma túy tại quận, 516E đã được nâng lên thành chuyên án cấp thành phố bởi tính chất, phạm vi, mức độ của vụ việc, đường dây, nhóm đối tượng ngày càng mở rộng và hết sức tinh vi, phức tạp.

Đối tượng tập trung, di chuyển, thay đổi liên tục qua nhiều tỉnh thành, với nhiều địa bàn cư trú, có nơi là khu dân cư vùng ven, biệt thự trung tâm, cắm sâu vào các đường mòn, mỏ đá, bãi hoang trong núi, thậm chí cả giáp biển; chúng một mặt tìm cách ngụy trang để hòa nhập địa bàn dân cư, mặt khác luôn để ý phát hiện mọi dấu hiệu lạ ngay địa bàn để thay đổi, di chuyển, xóa dấu vết. 

Đối diện những phức tạp, quanh co ấy, đối đầu với những kẻ liều lĩnh, quỷ quyệt ấy, sau cùng, vị chỉ huy, người trực tiếp chỉ đạo Ban chuyên án nói, thực hiện thành công chuyên án này có sự đóng góp, hy sinh lớn lao, thầm lặng của các anh em trinh sát.

Đu mình trên những chuyến xe hàng, xe khách để bám theo những chiếc siêu xe mà nhóm đối tượng dùng để giao hàng trên các cao tốc; chạy xe máy men theo đường ven sông, ven rừng để tiếp cận cho bằng được những chuyến xe tải đổ rác thải, hóa chất (pha chế hàng cấm); ém mình hàng tiếng đồng hồ giữa các rẫy hồ tiêu, rừng cao su để quan sát khu vực nhà xưởng sản xuất ma túy…

Họ, thật sự đã mang lại ngày chiến thắng, cái chiến thắng không để tung hô, không phải tưng bừng mà là “Phải ngăn chặn cho được thảm họa ma túy. Không thể để nó ngày càng lây lan hơn, đe dọa nặng nề hơn cho giới trẻ và sự phát triển của Thành phố và đất nước” - Thiếu tướng Phan Anh Minh, Thủ trưởng cơ quan cảnh sát điều tra, chỉ đạo trực tiếp Ban chuyên án 516E xác định. 

Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Thiện Nhân khen thưởng các đơn vị trong chuyên án phá đường dây ma túy lớn nhất nước từ trước đến nay.

2. Sáng 16/5/2017, trong cuộc họp báo công bố về vụ nghi vấn xâm hại tình dục xảy ra tại một trường học trên địa bàn quận Thủ Đức, Thiếu tướng Phan Anh Minh, Phó giám đốc Công an TP.HCM khẳng định: “Cơ quan điều tra đã rất thận trọng, thậm chí xác minh kéo dài so với luật định, giám định tới lui rất nhiều lần. Kết quả cuối cùng xác định không có việc cháu bé bị xâm hại nên không khởi tố vụ án”. 

Chúng tôi lắng nghe, phản biện, chất vấn. Ông giải đáp mạch lạc, rõ ràng, cụ thể; có lúc ông dừng lại để hỏi cho rõ ý phóng viên đặt ra bởi ông cứ trăn trở, với án xâm hại tình dục, lại là xâm hại tình dục trẻ em, tôi đề nghị báo chí cần cẩn trọng hơn hết… ông nói, trong thâm tâm, trong suốt hai tháng qua, tôi chỉ cầu mong đứa bé đừng là nạn nhân. 

Ông nhắc lại câu chuyện buồn đã xảy ra cách đây nhiều năm, một bé gái nghi bị một ông dượng xâm hại tình dục đến mang thai. Ông ta bị bắt giam. Quá trình điều tra kéo dài bởi tính chất phức tạp của vụ việc, người đàn ông đó đã tự sát trong nhà giam. Ngày bé gái sinh con, kết quả xét nghiệm ADN cho thấy, đứa trẻ là con của một người đàn ông khác. Vị thiếu tướng trầm giọng, đôi khi sự ngờ vực, sự không thể lý giải hết mọi diễn biến sự việc lại tiếp tục đẩy chúng ta đi vào hành vi xâm hại danh dự, kể cả tính mạng của những người khác. 

Từ câu chuyện của ông, cầm bản kết luận của cơ quan điều tra, dọc theo diễn trình vụ việc, từ công bố ban đầu tới kết quả điều tra lại có sự sai biệt khá lớn, tuy nhiên, những chỉ số khoa học trong giám định pháp y sẽ minh định cho mọi hành vi suy đoán. Qua một ngày loay hoay tìm hiểu, tôi mạo muội trao đổi cùng ông, cũng là để xác tín những chứng cứ mà bản thân phóng viên của chúng tôi thu thập được từ hiện trường.

Tôi “vẽ” lại thời gian sinh hoạt của cha con bé gái để lý giải về việc có sự hiện diện của ADN cha trên áo quần, dây cột tóc của con gái (qua tắm giặt lau mình cho con, sự tiếp xúc của người cha sẽ để lại những tế bào - ADN nơi cơ thể con) bởi tế bào có thể chết nhưng ADN thì vẫn sinh tồn, nếu không bị gãy khúc do tác động của môi trường và thời gian. Điều này sẽ giải oan cho các đối tượng có liên quan - theo lời khai của người mẹ - qua giám định đều không hiện diện kết quả ADN của họ trên cơ thể bé gái; và cả những vết thương quanh vùng kín là do tác động, va đập (té ngã) để đi tới kết quả giám định “màng trinh không rách”. 

Ông đồng ý và chốt một câu, tôi chỉ mong báo chí hiểu và nắm rõ những lý giải khoa học này để truyền đạt đúng, để người trong cuộc hiểu đúng vụ việc. 

Khi tôi nói cần tiếp cận trường học và hệ thống camera để xác nhận lại việc vị trí camera số 4 nằm cách xa khu vực lớp học thì sự cố hư hỏng, cũng không hề tác động đến tính chất vụ việc, ông nói, chắc là khó. Tôi chưa hiểu. Ông bảo, "bây giờ, cứ hễ là người lạ xuất hiện, từ thầy cô giáo đến tụi nhỏ lại hoang mang, hoảng loạn, cho nên tôi sẽ nói anh em cung cấp sơ đồ trường và hệ thống camera cho báo chí". Tôi gật đầu. 

Về sau, trong một vụ việc có liên quan đến đơn kêu cứu của một nam sinh bị thầy giáo dụ dỗ và cưỡng bức tình dục, cũng chính ông, nhắc nhở chúng tôi về việc, làm sao để thằng bé không phải đối diện với tình huống tồi tệ ấy một lần nào nữa, cho dù là để tạo chứng cứ; làm sao loại bỏ con người suy đồi ấy ra khỏi môi trường học đường mà vẫn không làm ảnh hưởng đến ngôi trường và sự nghiệp giáo dục; làm sao để vợ và hai con của ông ấy ít chịu tổn thương nhất…

Ông là vậy, không loại bỏ bất cứ một tình tiết, một suy luận nào để dần hình thành chuỗi suy đoán, kết hợp các cơ sở thực tiễn, khoa học để tiến tới buộc tội đối tượng. Nhưng cũng chính ông, khi đã đầy đủ căn cứ buộc tội lại tiếp tục những nguyên tắc suy đoán, phản biện để gỡ tội, tìm cho ra những dấu hiệu hợp lý và tinh vi nhất để có thể áp dụng khung hình phạt nhẹ nhất. Không truy cùng đuổi tận. Không thỏa hiệp, khoan nhượng. Dám nhận trách nhiệm về mình và chịu được mọi áp lực để bảo vệ lẽ phải.

Người đầy đặn tri thức, chứa đựng chất nhân văn sâu sắc mà mộc mạc như đất, dẻo dai như nước. Ngay cả khi hiểu rằng “những chiến thắng lớn có thể trở thành những thất bại lớn” (Héraclite) thì với ông, trong mọi chuyên án, sự thắng thua rốt cùng cũng chỉ là cuộc phân định đúng sai, tốt xấu để mang lại cái hạnh phúc, bình yên mà ông, và bao đồng đội sinh ra, chọn lấy con đường: bảo vệ việc thực thi công lý, gìn giữ thể chế pháp quyền. 

Ái Mỹ