Ngon miệng với công thức dinh dưỡng 4-5-1

Đi tìm “thủ phạm” gây nóng trong người

Lo lắng trước tình trạng mụn nổi đầy mặt, trước ngực và sau lưng dù đã dùng rất nhiều loại thuốc, chị Thanh (quận Bình Tân, TPHCM) đã quyết định tìm đến chuyên gia dinh dưỡng. Mục đích của chị là tìm lời khuyên xem ăn gì cho mát để không bị nổi mụn và tốt cho hệ tiêu hóa. Sau khi tìm hiểu thói quen ăn uống, sinh hoạt hằng ngày của chị, chuyên gia đã hiểu ngay vấn đề. 

Chị Thanh cho biết trong tuần mình hay ăn cánh gà chiên cay, khoai tây chiên, thịt nướng, bánh rán… Theo chuyên gia dinh dưỡng, chế độ ăn uống của chị Thanh không cân bằng, thiên về thịt, nhiều dầu mỡ và không có rau xanh dẫn đến thức ăn lâu tiêu, gây bón, xuất hiện tình trạng mất cân bằng các nhóm dinh dưỡng trong cơ thể gây nổi mụn. Do đó, chị cần giảm thịt trong khẩu phần ăn, tăng cường rau xanh, hoa quả để tăng chất xơ cũng như uống nhiều nước để cơ thể được cân bằng, không còn táo bón, cải thiện tình trạng mụn. 

Trường hợp ăn sai cách như chị Thanh do hiểu lầm về thực phẩm cũng diễn ra ở không ít người hiện nay. Ví dụ, sau khi ăn các thực phẩm chiên rán như khoai tây chiên, gà rán, mì ăn liền nhiều người cảm thấy nóng, nổi mụn… và đổ lỗi cho những thực phẩm này là nguyên nhân. Nhưng thật ra, “thủ phạm” chính là bữa ăn chưa cân bằng về dinh dưỡng: nạp vào quá nhiều chất béo, tinh bột (khoai tây chiên), đạm (gà) nhưng lại thiếu chất xơ, không có rau xanh, trái cây trong bữa ăn và không uống đủ nước. 

Theo y học hiện đại, không có thực phẩm nào là nóng hay mát, do đó, khó có thể nói thực phẩm là nguyên nhân gây nóng trong. Hiện tượng nóng trong sau khi ăn thực ra là do chế độ ăn uống không hợp lý. Có thể nói, thực phẩm không phải là nguyên nhân gây nóng trong mà do thói quen ăn uống, chế độ dinh dưỡng mất cân bằng, khiến cơ thể thiếu chất xơ, vitamin và khoáng chất, từ đó, làm rối loạn quá trình trao đổi chất của cơ thể, dẫn đến các biểu hiện nóng trong như mụn nhọt, mề đay, mẩn ngứa, táo bón, khó tiêu…

Chìa khóa để cơ thể khỏe mạnh

Chính vì những lý do trên, các nhà khoa học khuyên chúng ta ăn uống một cách cân bằng để khỏe mạnh và tăng sức đề kháng. Công thức 4-5-1 mà Bộ Y tế khuyến khích người dân áp dụng chỉ ra dinh dưỡng một ngày hoặc một bữa ăn phải có sự cân đối giữa bốn yếu tố và đảm bảo tính đa dạng với sự có mặt của ít nhất năm trong tám nhóm thực phẩm.

Cụ thể, trong bốn yếu tố thì cần cân đối giữa các nhóm chất sinh năng lượng, các loại chất đạm, các loại chất béo và vitamin khoáng chất. Bên cạnh đó, chia thực phẩm thành tám nhóm: nhóm lương thực; nhóm thịt, cá và hải sản; nhóm sữa và các chế phẩm từ sữa; nhóm các loại hạt; nhóm trứng và các sản phẩm từ trứng; nhóm rau củ quả có màu vàng, da cam, đỏ, xanh thẫm; nhóm rau củ quả ít màu; nhóm dầu ăn và mỡ các loại. Bởi không có riêng một loại thực phẩm nào có thể cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể nên chúng ta cần ăn kết hợp nhiều loại thực phẩm. Nên sử dụng ít nhất năm trong tám nhóm thực phẩm trên để bổ sung nhiều chất dinh dưỡng khác nhau và cân bằng. 

Ngày nay, khi cuộc sống ngày càng bận rộn, khiến mọi người không còn chú trọng vào bữa ăn mà chỉ ăn qua loa cho xong bữa, cũng đã ảnh hưởng đến sức khỏe rất nhiều. Đơn cử, các thực phẩm tiện lợi, nhanh gọn đã nằm trong danh sách hàng đầu của sinh viên, nhân viên văn phòng.

Tuy nhiên, chúng ta có thể cải thiện dinh dưỡng của bữa ăn đó, vẫn đảm bảo tiết kiệm thời gian nhưng đầy đủ dinh dưỡng. Lấy ví dụ về việc áp dụng công thức 4-5-1 vào món mì ăn liền, “cứu tinh” cho mọi người lúc bận rộn, ta có thể phối hợp các nhóm chất khác (mì ăn liền làm từ nguyên liệu chính là bột lúa mì nên thuộc nhóm chất sinh năng lượng - tinh bột). Bổ sung chất đạm: trứng, thịt bò, thịt gà…; người thích ăn hải sản thì thêm tôm, mực, cá thác lác…; ăn chay thì dùng đậu hũ, mì căn. Thêm vào rau củ như: cà rốt, giá, súp lơ, cà chua, cải thảo… Với bất cứ bữa ăn nào, ta vẫn cần phối trộn để đảm bảo dinh dưỡng và ngon miệng cho mình cũng như 
gia đình.

Khi thực hành công thức 4-5-1, bạn cũng cần lưu ý chọn thực phẩm có chất lượng, rõ nguồn gốc; đồng thời thường xuyên vận động, thể dục thể thao hằng ngày để duy trì sức khỏe. 

Diệu Hằng

Nguồn: ACV