Nghiệt ngã án oan - Bài 3: Bẻ cong công lý

Báo chí Úc đưa tin Colin Campbell Ross vô tội trên trang nhất 

Đó là lần đầu tiên trong lịch sử, chính quyền bang Victoria chính thức xin lỗi một người đã chịu án tử vì những tội lỗi người đó không hề phạm phải. Quá trình điều tra vụ án này đầy rẫy những sai trái, nhưng cảnh sát lúc đó đã làm mọi cách để khép tội chết cho ông Ross vì sức ép của dư luận. Thống đốc de Kretser thừa nhận trong thư xin lỗi gia đình ông Ross: “Đây là một trường hợp bi thảm. Những sai lầm của luật pháp đã buộc một người vô tội phải kết thúc cuộc đời dưới giá treo cổ”.

Cái chết thương tâm

Vụ án xảy ra vào ngày 30/12/1921. Alma Tirtschke, lúc đó 12 tuổi, ngoài giờ học thường đến phụ việc cho người cậu có một quầy thịt ở phố Swanston, Melbourne. Hôm đó, người cậu bảo Alma mang túi thịt đến giao cho một khách hàng quen ở phố Collins, không quá xa phố Swanston. Thường thì mỗi lần giao thịt như thế chỉ không hơn 15 phút nhưng lần này Alma mất biệt. Là một đứa bé biết vâng lời, chưa bao giờ Alma bỏ việc để đi chơi. Linh tính cho biết có điều không ổn, bà ngoại của Alma cùng mọi người tủa ra đi kiếm. Không tìm được cô bé, họ đã báo cảnh sát.

Mãi đến sáng hôm sau, người ta mới phát hiện xác Alma trần truồng tại Gun Allay, một con đường nhỏ gần nơi mà cô bé đến để giao hàng. Alma đã bị hãm hiếp và bóp cổ đến chết. Thông tin này như một quả bom nổ giữa thành phố. Tất cả các tờ báo ở Melbourne tung phóng viên đi điều tra. Cảnh sát treo thưởng 1.250 bảng, một khoản tiền rất lớn vào thời đó, cho ai bắt được thủ phạm. Tuy nhiên, nhiều ngày sau đó, vẫn không có chút manh mối nào về vụ giết người này. Báo chí quay sang chỉ trích cảnh sát, phê phán năng lực của những người chịu trách nhiệm điều tra vụ án, đòi sa thải người đứng đầu lực lượng cảnh sát lúc đó.

Từ thông tin là có người thấy Alma tại góc đường Alfred Place và Little Collins khoảng từ 2g30 đến 3g chiều ngày cô bé mất tích, cảnh sát đã khoanh vùng điều tra, mời nhiều người đến để tìm thêm thông tin, trong đó có Colin Ross, 28 tuổi, người có một quán rượu nhỏ ở góc đường này. Ross cho biết, từng thấy một cô bé có hình dáng tương tự mô tả của cảnh sát đi ngang quán rượu của mình. Nhiều người cũng khai như Ross nhưng chẳng hiểu sao cảnh sát lại nghi mỗi mình Ross. Họ liên tục mời Ross đến thẩm vấn và ngày 12/1/1922 thì bắt giam anh với cáo buộc đã hãm hiếp sau đó giết chết Alma.

Khi cảnh sát thông báo đã bắt được kẻ thủ ác, cả thành phố rất phấn khích. Ai cũng tin chính Colin Ross là thủ phạm, dù anh luôn khẳng định với luật sư và người thân là mình vô tội.

Bà Betty Everett, cháu gái của Ross, và lá thư xin lỗi của Thống đốc bang Victoria

Phiên tòa dối trá

Tại phiên tòa diễn ra ngày 20/2/1922, đột nhiên mọi thứ đều chống lại Ross. John Harding, một kẻ đang ở tù vì tội cướp, xuất hiện tại tòa, khai “trong thời gian cùng ở tù, Ross có lần thú nhận với tôi là hắn đã giết cô bé”. Không chỉ thế, Ivy Matthews, một gái điếm và Julia Gibson, bà thầy bói có biệt danh Madame Gurkha, cùng khai trước tòa Ross từng thú tội với họ.

Phía công tố đưa ra vật chứng là những sợi tóc cảnh sát đã thu được trên gối trong nhà của Ross, sau khi đối chiếu với những sợi tóc của Alma trước khi cô được chôn cất, cảnh sát khẳng định “cùng một thứ tóc”. Người đưa ra nhận xét này là Charles Price, một người được đào tạo trong lĩnh vực hóa học nhưng chẳng có chút kinh nghiệm nào trong lĩnh vực pháp y. Ban đầu, qua xem xét bằng kính hiển vi, Price cho rằng những sợi tóc thu được tại nhà của Ross có màu nâu nhạt, còn tóc của Alma màu hung đỏ. Không chỉ thế, sau khi đo tiết diện các sợi tóc, Price cho rằng hai loại tóc này là của hai người khác nhau. Thế nhưng, tại phiên xét xử sau đó, Price lại đưa ra nhận xét: “Hai thứ tóc có các đặc điểm giống hệt nhau, cho thấy đó là tóc của cùng một người”. Kết luận này của Price đã nhanh chóng được chủ tọa phiên tòa chấp nhận mà không hề truy vấn.

Thomas Brennan, luật sư của Ross, đã yêu cầu đưa các chuyên gia lành nghề hơn xét nghiệm lại các sợi tóc trên, nhưng chánh án bác bỏ yêu cầu và đưa ra phán quyết “có tội” đối với Ross. Ông Brennan đề nghị tạm hoãn phiên tòa để xác minh lại các lời khai và vật chứng, nhưng vẫn bị chánh án bác bỏ vì “việc Ross phạm tội là quá hiển nhiên”. Án tử được tuyên. Hai lần kháng án của Ross cũng đều thất bại. Ngày 24/4/1922, Ross bị treo cổ ở nhà tù Melbourne Gaol.

Luật sư Brennan luôn bị ám ảnh bởi thất bại trong việc bào chữa cho Ross. Ông tin rằng thân chủ của mình vô tội. Ross chết chỉ vì sức ép của dư luận đối với cảnh sát quá nặng nề khiến họ phải tìm một “chú dê tế thần”. Những ẩn ức đó đã được Brennan viết lại trong cuốn Thảm kịch ở Gun Allay, kể tường tận mọi chi tiết về vụ giết người và phiên tòa sau đó.

Lật lại hồ sơ

Đến tận năm 1993. Kevin Morgan, một cựu giáo viên, tình cờ xem cuốn sách của Brennan và bắt đầu thu thập những chi tiết của vụ án. Ông được gia đình của Ross giao lại cuốn Kinh thánh mà Ross giữ trong tù chờ thi hành án, trong đó có những dòng viết tay của Ross về những lời khai giả dối của Harding, Matthews, Gibson cùng những vật chứng ngớ ngẩn của Price. Morgan cũng tìm được hồ sơ vụ án và biên bản phiên tòa với đầy đủ lời khai của các bên liên quan. Càng tìm hiểu, Morgan càng thấy những điều cực kỳ vô lý. Chẳng hạn, có đến sáu nhân chứng khai rằng, trong thời điểm Alma bị giết, Ross có mặt tại quán rượu của anh nhưng cảnh sát lại không mời những người này ra tòa làm chứng. Morgan còn phát hiện, những người được cảnh sát đưa ra làm nhân chứng tại tòa đều có nhân thân không đáng tin cậy. Sau đó, Harding được giảm án, Matthews và Gibson thì được chia nhau tiền thưởng của cảnh sát.

Hai năm sau khi Kevin Morgan bắt đầu cuộc điều tra của riêng mình, những thân nhân đời sau của Ross đã đệ đơn lên Văn phòng Công tố bang Victoria, yêu cầu xem xét lại toàn bộ vụ án với vật chứng quan trọng là những sợi tóc mà không biết Morgan đã tìm được bằng cách nào. Mãi đến năm 1998, đề nghị của họ mới được chấp thuận. Với kỹ thuật xét nghiệm tiên tiến, tiến sĩ Bentley Atchison của Viện Pháp y bang Victoria khẳng định mẫu tóc cảnh sát thu được trên giường tại nhà của Ross và mẫu tóc của Alma là của hai người khác nhau. Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ chứng minh Ross không hề dụ Alma vào nhà rồi hãm hiếp cô bé ngay trên giường của mình như cáo buộc của cảnh sát.

Sau 86 năm, Colin Campbell Ross mới được chứng minh là vô tội, dù cảnh sát vẫn không tìm ra được thủ phạm của vụ án. Thế nhưng, điều đó chỉ khiến những người thân của Ross thêm đau xót. Phải chi kỹ thuật xét nghiệm ngày đó được như bây giờ… Phải chi không có những kẻ làm chứng gian dối… Phải chi cảnh sát và tòa án làm việc công tâm hơn.

 THIỆN NGA 

Bài 4: Kỳ án Lucia De Berk