Nghịch lý trong phim Việt

Kịch bản “nội”, ảnh hưởng “ngoại”

Bộ phim Chị chị em em của đạo diễn Kathy Uyên chỉ qua vài buổi chiếu đã nhận nhiều phản hồi tích cực. Phim có cốt truyện kịch tính, nhiều tình huống bất ngờ, cảnh nóng được xử lý khéo… Tuy vậy rải rác trong phim vẫn có không ít tình huống, lời thoại thiếu hơi thở cuộc sống, nếu không muốn nói là bị “ngoại hóa”, dù bối cảnh, câu chuyện diễn ra ở Việt Nam. 

Một cảnh trong Chị chị em em

Đơn cử đoạn Kim ngăn một thính giả định giết cô vợ ngoại tình bằng cách yêu cầu anh ta áp điện thoại vào tim để người này nhận ra mình vẫn là người chồng tốt. Hay việc Huy và Nhi ăn mừng âm mưu thành công bằng cách… mở nhạc khiêu vũ, một hành động không mấy tương thích với xuất thân nghèo hèn của cả hai. Những câu thoại đùa giỡn đậm chất tính dục diễn ra trên giường - “gia vị” ít thấy trong phim Việt nhưng khá phổ biến ở phim Hollywood - được thốt ra từ miệng các nhân vật có vẻ kém duyên…

Sự “Tây hóa” dù chỉ xảy ra trong vài tình tiết nhỏ, nhưng có khả năng làm trôi tuột cảm xúc người xem, dù tổng thể phim không dở. Điều này cũng từng xảy ra trong Thưa mẹ con đi của đạo diễn Trịnh Đình Lê Minh. Phim có câu chuyện cảm động về tình mẹ - con, tình yêu đồng tính và mang màu sắc rất Việt. Nhưng “màu” đó đôi lúc… lai Tây với chi tiết hội chợ lô tô ở vùng quê Tây Nam bộ, nhưng ca sĩ hát những ca khúc nhạc ngoại lời Việt, và các cô gái trong karaoke ôm miệt vườn cũng hát nhạc Tây chứ không phải những bản boléro não nề. 

Phim Cậu chủ ma cà rồng không chỉ “lai căng” ở việc làm về ma cà rồng - đề tài đã được mổ xẻ nhiều trên màn ảnh Hollywood - mà cả phim cũng đem đến cảm giác sao chép phim Âu, phim Á mỗi nơi một chút. Nhân vật mặc áo măng-tô dáng dài, áo khoác lông… các nhân vật nam đi đứng, biểu cảm lạnh lùng kiểu soái ca phim Hàn; các nhân vật nữ thì đấu đá như trong các phim cung đấu của Trung Quốc…

Thưa mẹ con đi có nhiều chi tiết.. lai Tây

Kịch bản chuyển thể đượm mùi Việt

Trong khi một số phim kịch bản gốc Việt mang hơi hướm “Tây” hóa, thì cũng có vài phim Việt thành công khi Việt hóa từ kịch bản ngoại. Em là bà nội của anh không còn mang chất Hàn của Miss Granny, khi đưa nhạc Trịnh vào phim.

Tháng năm rực rỡ cũng làm người xem quên đi bản gốc Sunny của xứ kim chi, nhờ những sáng tạo đậm chất Việt, như bối cảnh Seoul 1980 chuyển thành Đà Lạt những năm 70, thay những ca khúc quốc tế bằng những bài hát gắn liền với âm nhạc Việt Nam thập niên 1970 (như Kim ơi, Vết thù trên lưng ngựa hoang, Ru ta ngậm ngùi), bên cạnh đó là việc chuyển đổi hợp lý những yếu tố lịch sử (như phong trào đấu tranh dân chủ của sinh viên tại Hàn Quốc biến thành phong trào đấu tranh tự do - dân chủ của sinh viên dưới chế độ Việt Nam Cộng hòa). 

Mới đây nhất, bộ phim Anh trai yêu quái của đạo diễn Vũ Ngọc Phượng làm lại từ My annoying brother còn nhận được cơn mưa lời khen vì xóa gần hết dấu tích Hàn. Hồn Việt trong phim có thể được thấy qua hình ảnh dì Tám, bà hàng xóm nhiều chuyện nhưng tốt bụng - nhân vật được ê-kíp làm phim Việt sáng tạo thay thế cho anh chàng mục sư vô công rỗi nghề trong bản gốc. Cây hồng trong bản Hàn qua bản Việt trở thành cây khế, một hình ảnh rất đỗi thân quen với người Việt. Những món ăn Hàn cũng biến thành món ăn thân thuộc như mì gói, canh chua…

Tháng năm rực rỡ "Việt" đến mức làm người xem quên đi bản gốc của xứ kim chi

Nỗ lực Việt hóa thành công những phim ngoại kể trên, khi đặt cạnh sự thiếu vắng hồn Việt trong những kịch bản gốc Việt, chẳng khác gì một nghịch lý tức cười của điện ảnh nước nhà. Nghịch lý này chỉ có thể chấm dứt khi các nhà làm phim Việt đủ kinh nghiệm, bản lĩnh và tự tin để biến hóa “của người” thành “của mình”. Đồng thời tận dụng, phát huy những gì đậm tính Việt để chinh phục khán giả trong và ngoài nước. Học hỏi cái hay, cái tốt của nước ngoài là việc cần khuyến khích, nhưng nếu để bị ảnh hưởng “gu Tây”, sản phẩm làm ra sẽ khó lòng chạm tới trái tim người xem. 

Hương Nhu