Nghịch lý tại Nhật: Nhà nhiều hơn người, phải đem cho không

Naoko Ida biến một ngôi nhà kiểu Nhật cổ thành quán café, thu hút khá nhiều khách phượt xe máy.

Trước khi chuyển đến đây, vợ chồng Ida và các con – hai thiếu niên và một bé 5 tuổi – phải ở nhờ nhà cha mẹ Naoko.

"Chúng tôi phải sửa sang khá nhiều ngôi nhà mới, nhưng từ lâu chúng tôi đã muốn được sống ở nông thôn với vườn tược rộng rãi ", bà Naoko, 45 tuổi, chia sẻ.

Chuyện cho không nhà nghe có vẻ đáng ngờ nhưng lại chính là tình cảnh ngược đời chỉ có ở Nhật Bản: nhà nhiều hơn người.

Năm 2013, nước Nhật có 61 triệu ngôi nhà mà chỉ có 52 triệu hộ gia đình. Dân số Nhật Bản được dự báo sẽ giảm từ 127 triệu người xuống chỉ còn khoảng 88 triệu người vào năm 2065, nghĩa là ngày càng ít người cần nhà ở.

Người trẻ thì đổ lên các thành phố tìm việc làm, vùng nông thôn nước Nhật ngày càng thừa ra nhiều “nhà ma” không ai ở, trong tiếng Nhật gọi là "akiya".

Dự báo đến năm 2040, gần 900 thị trấn và làng mạc ở Nhật sẽ không còn tồn tại – Okutama là một trong số đó. Trước viễn cảnh ảm đạm này, thị trấn tìm cách cữu vãn bằng cách cho không bất động sản.

Ngân hàng “nhà ma”

Nhà trống là cảnh tượng thường thấy ở Nhật, dân số nước này ngày càng giảm trong khi người trẻ đổ lên các đô thị lớn.

Okutama chỉ cách vùng trung tâm đông đúc sáng đèn của vùng Tokyo hai giờ đi tàu về phía Tây. Những năm 1960, dân số thị trấn lên đến hơn 13.000 người, kinh doanh gỗ khá phát đạt.

Nhưng sau khi nước Nhật mở cửa cho gỗ nhập khẩu và nhu cầu gỗ giảm đi trong những năm 1990, hầu hết người trẻ đã rời thị trấn lên thành phố. Ngày nay Okutama chỉ còn 5.200 người sinh sống.

Năm 2014, thị trấn lập ra một "ngân hàng akiya" để kết nối những người mua tiềm năng với các chủ nhà lớn tuổi và các bất động sản không có người ở. Các ngân hàng akiya giờ đây cũng phổ biến trên khắp nước Nhật.

Thị trấn Okutama đài thọ tiền sửa nhà cho những người đến ở akiya, khuyến khích các chủ nhà akiya từ bỏ các bất động sản hiu quạnh này bằng cách mua lại với giá 8.820 USD cho 100m².

Cây dại bao phủ một ngôi nhà trống ở khu vực Yato thuộc thành phố Yokosuka, vùng Kanagawa.

Thị trấn yêu cầu những người nhận nhà miễn phí hoặc được hỗ trợ sửa nhà phải dưới 40 tuổi, hoặc là cặp đôi có ít nhất một con dưới 18 tuổi và một trong vợ chồng chưa quá 50 tuổi. Những người đăng ký nhận akiya phải cam kết sinh sống lâu dài ở thị trấn và đầu tư sửa chữa các ngôi nhà cũ.

Thế mà vẫn khó cho không nhà vì ở nước Nhật người ta vẫn thích xây nhà mới hơn. Có khoảng 3.000 ngôi nhà ở Okutama, khoảng 400 trong số đó không có người ở - chỉ một nửa là có thể cứu vãn. Số còn lại hoặc là quá đổ nát hoặc là được xây dựng ở các khu vực dễ xảy ra lở đất.

Trong thế kỷ 20, Nhật Bản có hai lần gia tăng dân số đáng kể: lần đầu là sau Thế chiến thứ 2 và lần sau là trong giai đoạn bùng nổ kinh tế những năm 1980. Cả hai lần đều thiếu nhà ở, dẫn đến việc xuất hiện hàng loạt những ngôi nhà giá rẻ mọc lên nhanh chóng ở những thị trấn và thành phố đông người.

Nhiều ngôi nhà trong số này chất lượng rất thấp, nên sau đó 85% người ở đã chọn mua nhà mới.

Năm 2015, chính phủ Nhật ra luật phạt những người để nhà trống nhằm khuyến khích họ phá bỏ hoặc sửa chữa nhà cửa. Tuy vậy, các chủ nhà akiya bị đánh thuế do việc để đất trống nhiều hơn là để nhà trống, nên họ chả dại phá bỏ những ngôi nhà không còn người ở.

Biến vùng nông thôn thành vùng đất hứa

Ở Okutama, đến nay đã có 9 “nhà ma” tìm được người ở. Họ đến từ mọi nơi, kể cả New York và Trung Quốc – chương trình akiya không hạn chế trong phạm vi công dân Nhật.

Cặp đôi vợ Philippines, chồng Nhật Rosalie và Toshiuki Imabayashi, hiện đang sống ở trung tâm Tokyo với 6 đứa con, sẽ chuyển về ở thị trấn này đầu năm 2019 tới.

"Tokyo đã trở nên quá chật chội, và chúng tôi thích Okutama vì nó vẫn ở trong vùng này nhưng có thiên nhiên bao quanh", Rosalie nói.

Nhưng đối với những người mới đến, nhà miễn phí là chưa đủ. Những khu vực suy giảm dân số như Okutama cần có kế hoạch phát triển kinh tế bền vững, cũng như các hoạt động gắn kết cộng đồng giữa dân địa phương và cư dân mới, để họ có thể sống tốt.

Khung cảnh thị trấn Okutama năm 1955.

Khung cảnh thị trấn Okutama năm 1955.

Kamiyama, một thị trấn ở miền Nam Nhật Bản, đã có thêm người năm 2011 sau khi các công ty IT mở các văn phòng vệ tinh ở đây, thu hút những nhân công đã chán cuộc sống thành thị đến ở.

Cơ hội cho những người mới đến tìm việc làm ở các thị trấn này không phải không có. Những người có chuyên môn chăm sóc người lớn tuổi như vợ chồng Ida có thể an tâm sinh sống lâu dài ở Okutama.

Nhưng điều họ lo lắng là con cái họ không tha thiết cuộc sống ở vùng nông thôn như họ. "Con gái lớn của tôi đã nói rằng nó muốn sớm rời gia đình lên thành phố tự thuê nhà ở", Naoko chia sẻ.

Bên trong một ngôi nhà akiya mà thị trấn Okutama sẽ cho không vào năm 2019.

Đại An (theo CNN)