Nghịch cảnh sinh viên Trung Quốc hạ thấp mục tiêu sau khi tốt nghiệp

Khoảng thời gian này vào 4 năm trước, các học sinh Trung Quốc bước vào kỳ thi cao khảo - một trong những kỳ thi áp lực nhất, nhận được số điểm cao, chính thức bước vào đại học là kết quả quá đỗi ngọt ngào sau 12 năm đèn sách. Những tưởng con đường tương lai rộng mở nhưng sau 2 năm dịch COVID-19, tình hình kinh tế ảm đạm, các cô cậu tân cử nhân giờ đây lại phải chật vật tìm việc làm trong khi thị trường đang khó khăn.

Tại Bắc Kinh, sinh viên tốt nghiệp ngành toán ứng dụng Liang Huaxiao đã cố gắng kiếm được công việc tại 1 trong những gã khổng lồ công nghệ của Trung Quốc trong 2 năm. Sau đó, cô chuyển sang công việc trong ngành dịch vụ. Những công việc sau đó của cô có thể kể đến như: bán hàng, làm trợ lý trong một tiệm bánh và 1 thẩm mỹ viện. Giống như ngày càng nhiều bạn bè đồng trang lứa có trình độ học vấn cao, Liang tiếp tục buôn bán để cố gắng tìm kiếm nguồn thu nhập trong thị trường việc làm đang được đánh giá là tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ tại Trung Quốc.

"Tìm việc thực sự khó khăn", cô gái 25 tuổi sống cùng bố mẹ ở thành phố công nghiệp Thái Nguyên - Sơn Tây, phía Bắc Trung Quốc, cho biết. "Tôi nói với gia đình rằng tôi sẵn sàng lao động chân tay và mẹ tôi đã khóc vì bà cảm thấy rất tiếc cho tôi".

Các nhà kinh tế dự đoán những ví dụ như vậy sẽ ngày càng trở nên phổ biến trong những năm tới, khi tình trạng dư thừa sinh viên tốt nghiệp đại học và thiếu lao động nhà máy do lực lượng lao động già hóa làm trầm trọng thêm sự mất cân bằng thị trường việc làm của Trung Quốc.

Tỉ lệ thất nghiệp của thanh niên đạt mức kỷ lục 20,4% trong tháng 4 trong khi 11,58 triệu sinh viên đại học sẽ tốt nghiệp vào mùa hè này.

Tất cả đang cạnh tranh để có việc làm ở nơi vẫn là một trong những nền kinh tế lớn phát triển nhanh nhất thế giới, nhưng cơ cấu nặng về sản xuất của nó ngày càng không phù hợp với nguyện vọng của các thế hệ trẻ.

Các ngành phổ biến nhất đối với sinh viên mới tốt nghiệp Trung Quốc, chẳng hạn như công nghệ, giáo dục, bất động sản và tài chính, đều phải đối mặt với các quy định hạn chế được ban hành trong những năm gần đây. Một số biện pháp đã được dỡ bỏ, nhưng tâm lý kinh doanh phục hồi chậm: đầu tư tư nhân chỉ tăng 0,4% trong tháng 1 đến tháng 4, trong khi đầu tư nhà nước tăng 9,4%.

Keyu Jin, tác giả cuốn sách The New China Playbook, ghi lại sự phát triển kinh tế của đất nước, cho biết: “Giáo dục của Trung Quốc đi trước nền kinh tế, điều đó có nghĩa là nhiều bằng cấp được trao hơn mức cần thiết cho một nền kinh tế dựa vào sản xuất. Có một sự khác biệt lớn giữa kỳ vọng và thực tế của hoàn cảnh kinh tế".

"Xắn tay áo lên"

Không rõ chính xác có bao nhiêu sinh viên tốt nghiệp đang nhận công việc với trình độ kỹ năng của họ, nhưng truyền thông nhà nước đã thừa nhận xu hướng này. Các bài xã luận trên phương tiện truyền thông nhà nước đã khuyến khích những sinh viên trẻ mới tốt nghiệp hãy "xắn tay áo lên".

Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhiều lần kêu gọi những người trẻ tuổi "tìm kiếm gian khổ" trong 1 bài báo gần đây trên phương tiện truyền thông nhà nước, nhấn mạnh sự đau khổ của ông trong Cách mạng Văn hóa. Nhưng thông điệp hầu như không gây được tiếng vang với giới trẻ ngày nay, những người coi sự thịnh vượng là điều hiển nhiên.

Bộ giáo dục và nguồn nhân lực của Trung Quốc đã không có câu trả lời cho các yêu cầu xuất hiện trong phần bình luận.

Bắc Kinh đã kêu gọi các doanh nghiệp nhà nước tuyển dụng nhiều sinh viên tốt nghiệp hơn và bắt đầu mở rộng các trường đào tạo nghề để lấp đầy sự thiếu hụt trong lĩnh vực sản xuất tiên tiến. Một số chính quyền địa phương, bao gồm cả Thượng Hải, đang cung cấp chính sách trợ cấp việc làm cho các công ty tuyển dụng sinh viên tốt nghiệp năm 2023.

Các ngành dịch vụ đi đầu trong quá trình phục hồi sau đại dịch của Trung Quốc cần rất ít lao động có kỹ năng cao

Chim Lee, nhà phân tích tại Economist Intelligence Unit, cho biết: “Nhiều vị trí văn phòng đã biến mất. Việc làm được tạo ra chủ yếu ở các lĩnh vực không yêu cầu giáo dục đại học, chẳng hạn như dịch vụ ăn uống và du lịch".

Giới trẻ chật vật đủ đường

Trên các nền tảng như Xiaohongshu, tương đương với Instagram của Trung Quốc, một số sinh viên tốt nghiệp khoe niềm vui khi "cởi bỏ chiếc áo cử nhân" và tránh lịch làm việc "996" khét tiếng - từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày 1 tuần.

“Giới trẻ không còn tin rằng giá trị của ai đó đến từ việc học hành chăm chỉ hay thành công trong sự nghiệp”, Han Zhaoxue, 26 tuổi, tốt nghiệp thạc sĩ hành chính công, hiện đồng điều hành một homestay ở nông thôn sau khi từ chối những lời đề nghị trả lương thấp, cho biết.

Sinh viên tốt nghiệp lập trình Wang, 23 tuổi, kiếm được chưa đến 3.000 nhân dân tệ (khoảng 9,9 triệu đồng) mỗi tháng khi giao đồ ăn bán thời gian ở thành phố Tế Ninh.

"Ngưỡng để gia nhập ngành công nghiệp lập trình tiếp tục tăng lên. Tôi không thể tìm được việc làm tại các công ty công nghệ lớn và ghét phải làm thêm giờ không lương trong thời gian thực tập tại một công ty nhỏ. Tôi thực sự mệt mỏi với nó nên đã trở về quê,” anh nói và cho biết thêm anh hiện đang ôn thi cho kỳ thi công chức.

Liang, sinh viên tốt nghiệp ngành toán ứng dụng, vẫn đang thất nghiệp và đang "nghiêm túc xem xét" việc bán hàng rong. “Tôi không thể nghĩ ra thêm bất kỳ ngành nào mà tôi chưa ứng tuyển,” cô nói.

Tú Ân