Nghỉ việc để làm tự do, có nên thử?

Với Bùi Thị Huyền tính kỷ luật là một lợi thế

Bùi Thị Huyền (Biên đạo, MC tại TP Bảo Lộc, Lâm Đồng): Tính kỷ luật là một lợi thế

Tôi nghỉ việc ở công ty truyền thông, về làm biên đạo và MC tự do vào năm 2018. Cảm giác đầu tiên khi nghỉ việc là… vô cùng sung sướng. Trước đó, tôi gần như bù đầu với lịch làm việc tại công ty, đêm lại ôm việc về nhà. Thời lượng dành cho văn phòng là bất biến, nên đôi lúc tôi "bất lực" khi có sự cố trong gia đình, hay khi con bệnh.

Làm việc tự do giải quyết được sự “bất lực” này. Tôi tự thu xếp công việc và luôn có một khoảng thời gian cho con cái, gia đình. Mặt khác, tôi được chọn làm công việc đúng sở trường và đam mê nên dễ hạnh phúc hơn với từng giờ làm việc. Tuy nhiên, tự do cũng đi đôi với áp lực. 

Về tài chính, nếu bạn quen với việc mỗi tháng đều có một khoản tiền "ting ting" vào tài khoản thì có thể bạn sẽ hụt hẫng khi làm tự do. Sẽ không có khoản tiền "đến hẹn lại lên" như vậy nữa. Khi làm tự do, bạn phải chủ động hoạch định tài chính. Thu nhập sẽ đến từ đâu? Bao giờ sẽ đến? Mỗi tháng cần bao nhiêu tiền để đủ trang trải cuộc sống và quy ra đơn hàng thế nào.

Đó là khi bạn đã có khách hàng. Thời gian đầu, bạn còn phải tính toán làm thế nào để tìm kiếm khách hàng? Bạn sẽ xoay xở thế nào khi vừa cần thu nhập, vừa phải tư duy để tìm kiếm khách hàng?

Tôi có một may mắn là đã từng làm biên đạo và MC trước đó, nên cũng có một nguồn khách hàng đủ để bắt đầu. Nhưng giai đoạn đầu, khi thu nhập chuyển sang trạng thái "không ổn định", tôi cũng khá áp lực. Lúc đó, tôi quay về với kế hoạch. Theo lộ trình vạch sẵn, tôi cần một khoảng thời gian tầm 1 năm để làm quen với công việc, với khách hàng và trong thời gian này, đương nhiên không thể đòi hỏi thu nhập như mong muốn.

Ngược lại, tôi tự điều chỉnh cuộc sống để giảm bớt áp lực tài chính, đồng thời tập trung tạo dựng uy tín để rút ngắn thời gian tìm kiếm khách hàng. Rất may cho tôi, lượng khách hàng tăng lên theo thời gian và hóa giải những khó khăn tài chính ban đầu. Nhưng nếu không gặp may mắn hoặc không xác định rõ mục tiêu ở từng giai đoạn, rất có thể bạn sẽ "gục ngã" và bỏ cuộc ở giai đoạn đầu này.

Áp lực thứ hai là về thời gian. Nghe có vẻ vô lý đúng không? Nhưng làm tự do có nghĩa là bạn phải tự chủ về thời gian. Áp lực không còn là "deadline" của sếp, mà tự bạn phải làm chủ deadline của mình. Điểm này lại đòi hỏi tính kỷ luật. Nếu không, bạn sẽ dễ rơi vào cảm giác "đang tự do" để tùy tiện phá vỡ các kế hoạch. Một ngày không xong việc thì sẽ dắt dây theo một chuỗi trễ nải, kém hiệu quả, làm giảm sút thu nhập và khiến bạn rối tung, lạc lối trong sự tự do của mình. 

Thêm một vấn đề là kỳ vọng của người thân và bạn bè về thời gian của bạn. Ví dụ, khi bạn làm văn phòng, mọi người sẽ không bao giờ yêu cầu bạn đưa rước hay mời cà phê vào khung giờ làm việc. Nhưng khi bạn làm tự do, người ta dễ dàng giao cho bạn một nhiệm vụ ngoài công việc với niềm tin rằng "bạn sẽ tự phải thu xếp".

Tôi may mắn trải nghiệm về sự sắp xếp ngay từ thời sinh viên. Vì hoạt động ngoại khóa rất sôi nổi, tôi phải chủ động sắp xếp thời gian để đảm bảo việc học, việc của lớp, của khoa. Nhờ vậy mà tôi thực hành tính kỷ luật, giờ nào việc nấy, làm việc nào cũng tập trung để dứt điểm trước khi qua khung giờ của việc khác. Theo tôi, đây là một kỹ năng quan trọng quyết định sự sống còn của giấc mơ tự do.

Sau gần 6 năm làm việc tự do, tôi đã dần ổn định trong công việc. Những gì tôi gầy dựng đã tạo được một nền tảng để tôi tiếp tục phát triển, về cả chuyên môn, sức làm việc của bản thân lẫn uy tín với cộng đồng khách hàng. Chắc chắn rằng không phải ai cũng phù hợp để làm công việc tự do. Nhưng tôi tin rằng mình rất phù hợp với lựa chọn này.

Huỳnh Thị Thu Trang “tự do dựa trên nền tảng trách nhiệm”

Huỳnh Thị Thu Trang (Platform Solutions Manager, Công ty ADBRO Marketing Solutions): Tự do, nhưng phải trên nền tảng trách nhiệm

Tôi có một trải nghiệm "làm việc tự do một nửa" tức là vẫn làm cho công ty, chỉ khác là làm tại nhà - tức tự do về địa điểm làm việc. Đây là "điều kiện" mà tôi thương lượng với lãnh đạo công ty ngay từ lúc mới nhận việc.

Khi đó, tôi đã tìm hiểu và biết rõ phần việc của mình có thể hoàn toàn không cần đến văn phòng. Dù thời đó làm việc từ xa chưa phổ biến và tất cả nhân sự khác của công ty tôi đều làm việc tại văn phòng. 

Tôi hay nói đùa rằng "địa điểm làm việc của tôi là trước cái máy tính". Dù ngồi ở văn phòng, ở công ty hay ở nhà, tôi vẫn không hề tự do về không gian. Lựa chọn ngồi tại nhà chỉ giúp tôi thoải mái hơn khi cởi bỏ những áp lực không liên quan đến công việc, như di chuyển, trang phục công sở, trang điểm… Còn lại, vấn đề bản chất nhất của công việc là trách nhiệm, sự tập trung, sự có mặt… vẫn không đổi.

Như vậy, khi làm việc tại nhà, chính bạn phải tự sắp xếp cuộc sống để đảm bảo 3 tiêu chí căn bản của một nhân "vượt khó" để đi làm, mà phải "vượt sướng" để làm việc.

Bởi, khi không có ai quản lý, bạn có thể sẽ tự trì hoãn, du di một vài phút; bạn có thể "dễ tính" với bản thân như: vừa cà phê với bạn vừa làm việc; vừa đi du lịch vừa làm việc; thậm chí vừa xem phim vừa làm việc. Như vậy, bạn có thể đảm bảo thời gian làm việc, nhưng không đảm bảo sự tập trung và chắc chắn hiệu quả công việc cũng không tối ưu.

Công việc của tôi là quản lý, vận hành, liên quan trực tiếp đến mọi bộ phận trong công ty. Lợi thế của tôi là tính trách nhiệm và sự tự ý thức trong công việc - đây cũng là điều khiến tôi tự tin đề xuất làm việc tại nhà. Nhờ vậy, từ lúc còn là "lính mới", tôi đã tuân thủ giờ giấc: tới giờ là tôi ngồi vào vị trí, tôi luôn có mặt, mọi người cần lúc nào tôi cũng "xuất hiện" lập tức.

Và nhờ theo dõi sát sao công việc nên tôi luôn tương tác hiệu quả với đồng nghiệp. Có lẽ nhờ vậy mà suốt 6 năm qua tôi vẫn phát triển, thăng tiến, gắn bó với đồng nghiệp dù không đến văn phòng mỗi ngày.

Tôi nghĩ, dù bạn làm việc ở đâu, bạn tự do hay được quản lý trực tiếp thì nền tảng căn bản nhất của một nhân sự vẫn là trách nhiệm. Nếu bạn là người có trách nhiệm và tự chủ trong công việc thì bạn có thể thử trải nghiệm làm việc tự do. 

Lê Thị Khánh Xuân “giá trị của bản thân là điều tiên quyết”

Lê Thị Khánh Xuân (Giám đốc công ty ANE, sáng lập 2 thương hiệu thời trang Đẹp và Thơm, La Rêverie): Khi làm tự do, giá trị của bản thân bạn là tiên quyết

Tôi không có trải nghiệm "nghỉ việc" hay thay đổi công việc. Công việc đầu tiên tôi làm sau khi ra trường là tự kinh doanh. Không có trải nghiệm với "sếp", với KPI từ công ty, không phải dậy sớm để kịp đến văn phòng, tôi hoàn toàn tự do và tự chủ với từng phần việc của mình. Có lẽ, đây là điều rất nhiều phụ nữ văn phòng mơ ước khi nghĩ đến "cảnh giới" làm tự do. 

Thế nhưng, trải nghiệm tự kinh doanh không chỉ có tự do. Khi làm chủ, từng trận ốm, từng cơn ẩm ương của bạn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh, kéo theo rất nhiều người. Bạn không thể xin "nghỉ phép", không nhờ đồng nghiệp choàng gánh được. Vì vậy, cần phải có sự kỷ luật ở ít nhất 2 khía cạnh: thời gian và sức khỏe cho bản thân.

Về thời gian, tôi luôn sinh hoạt theo một thời gian biểu vô cùng chặt chẽ. Những việc bắt buộc phải làm trong ngày bao gồm: chăm sóc, nhắc nhở, đưa đón 2 con đang học tiểu học, nấu nướng, chăm sóc bản thân và làm việc. Trong công việc tôi lại có 3 nhóm việc chính: sáng tạo - thiết kế, quản lý công ty và xử lý các tình huống khẩn cấp.

Như vậy, cứ 5g sáng, tôi đánh thức các con cùng dậy. Lịch làm việc cả ngày có những khung giờ cụ thể để chăm con, dạy con học, chăm sóc bản thân và làm việc. Tôi giữ nhịp sinh hoạt như vậy rất đều đặn. Chỉ có những lúc ốm đau hoặc những khi tôi phải đi công tác thì mới đổi lịch. Các con cũng ý thức rất rõ về lịch sinh hoạt. Tôi chủ ý tạo ra sự kỷ luật này để mẹ và con có chung một nhịp sinh học, tối giản áp lực lên mẹ và tạo sự sẵn sàng cho con trong mọi việc. Và đặc biệt là luôn giữ được sự kết nối giữa mẹ và con.

Áp lực thứ hai, mà tôi cho là quan trọng nhất của việc tự chủ công việc, đó là sức khỏe và tinh thần của bản thân bạn. Tôi rất sợ bệnh. Vì nếu tôi bệnh, mọi thứ sẽ ngưng trệ. Vì vậy, tôi rất chú trọng dinh dưỡng và thời gian nghỉ ngơi cho bản thân và cho các con.

Việc giữ nhịp sinh hoạt giúp tôi luôn quay về với bản thân dù guồng quay công việc có khốc liệt đến đâu. Tôi thấm thía rằng chỉ khi mình khỏe, mình hạnh phúc thì mọi thứ mới ổn theo.

Lê Thị Khánh Xuân và con gái

Thêm một khác biệt so với việc làm chuyên môn là khi làm chủ, bạn vừa phải lo liệu những việc rất chi li, rất "cơm áo", vừa phải sáng tạo, truyền cảm hứng và dẫn dắt tập thể. Khi quá bận bịu và nhiều áp lực thì không gian sáng tạo cũng bị hẹp lại.

Tôi nuôi dưỡng nguồn sáng tạo bằng những điều đẹp đẽ nhỏ nhặt trong cuộc sống hằng ngày. Có 2 thứ mà tôi luôn có trong ngày đó là âm nhạc và hình ảnh. Tôi rất thích chụp những khoảnh khắc đẹp của ngày thường, của cảnh vật và mỗi ngày tôi đều lấy ra xem lại, rồi thao tác với chúng. Đó chính là nguồn cảm hứng sáng tạo và nguồn vui sống dồi dào của tôi.

Thứ tự ưu tiên là điều bạn cần xác định khi tự chủ công việc. Thứ tự ưu tiên của mỗi người mỗi khác, tùy vào tính cách và thiên hướng tinh thần. Với tôi, bản thân, gia đình và những mối thân tình là trên hết, sau đó là công việc. Khi bệnh, tôi sẽ dành thời gian chăm sóc bản thân. Những ngày đó, tôi tạm gác việc sáng tạo, việc quản lý và chỉ làm phần việc xử lý sự cố cho công ty.

"Bạn khỏe mạnh và hạnh phúc thì mọi thứ quanh bạn mới ổn lên". Hãy giữ tâm niệm này để đừng quên mình giữa “bầu trời tự do đầy áp lực” của công việc. Những niềm vui nhỏ nhắn như khi mình thấy mình đẹp, khi mình tắm táp thơm tho có thể nuôi nấng sức mạnh để bạn vươn vai đối mặt với thử thách.

Kết: Bạn có thể thay đổi chỗ ngồi, thay đổi giờ làm việc theo tinh thần tự do, nhưng trách nhiệm, hiệu quả công việc và sự cân bằng với đời sống riêng vẫn là những giá trị bất biến mà người làm việc cần phải có - dù bạn làm nhân viên hay làm chủ, làm với công ty hay làm tự do. Dù lựa chọn công việc nào thì thành công và hạnh phúc vẫn chỉ đến sau khi bạn hiểu mình, biết "trọng dụng" chính mình. 

Minh Trâm (ghi)