Nghi vấn đề thi toán lớp 10 có “sạn”: Học sinh có lời giải khác đáp án vẫn được xem xét

Bài 5 đề thi toán gây nhiều tranh cãi

Báo Phụ nữ TPHCM vừa phản ánh một số nghi vấn của các chuyên gia, giáo viên về việc đề thi toán tại kỳ thi tuyển sinh lớp 10 mới đây có "sạn". Sở GD-ĐT TPHCM cho biết đã nhận được ý kiến phản ánh cho rằng nội dung bài 5 của đề thi môn toán kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2023-2024 tại TPHCM có sai sót về kiến thức vật lý. Sở chính thức phản hồi về mặt chuyên môn như sau: 

Bài toán đưa ra nội dung liên quan hiện tượng thực tế là quá trình đun để làm sôi nước trong một ấm điện (đồ gia dụng thường được sử dụng trong gia đình). Quá trình khảo sát này chỉ là một giai đoạn ngắn của quá trình đun sôi nước; thời điểm bắt đầu khảo sát (t = 0) không phải là thời điểm bắt đầu quá trình đun nước. 

Với các dữ kiện khảo sát được trong quá trình này, về mặt toán học có thể được mô tả như hình vẽ và bằng một hàm số mà học sinh đã được học trong chương trình. Do vậy, bằng các kiến thức và năng lực toán học (hàm số bậc nhất, đồ thị hàm số bậc nhất, điểm thuộc đồ thị, hệ phương trình bậc nhất hai ẩn, tính toán,…) học sinh có thể giải quyết được các yêu cầu do đề bài đặt ra. ​

"Theo quy định và hướng dẫn chấm thi, các trường hợp học sinh có lời giải khác với hướng dẫn chấm nhưng hợp lý đều được xem xét và đánh giá. Sở trân trọng ý kiến đóng góp của các nhà khoa học, cơ quan báo chí" - lãnh đạo Sở GD-ĐT TPHCM khẳng định.

Ngày 8/6, trên các diễn đàn và mạng xã hội lan truyền thông tin đề thi toán kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 tại TPHCM vừa diễn ra ngày 6 và 7/6 có “sạn”.

Cụ thể, theo Anh Trung Hiếu (từ Leipzig, Đức), câu 5 của đề thi này đã có một số sai sót về mặt bản chất của vật lý, như:

Đề cho công suất P cùng với đơn vị đi kèm là W thì các hệ số a,b trong công thức P=at + b phải có đơn vị tương ứng là W/s và W. Nếu đáp án hoặc lời giải của học sinh chỉ cho số, mà thiếu đơn vị là không đúng.

Nếu hiểu là tìm thời gian t tính từ t= 0 để P (t) = 105W thì dữ kiện “đun sôi nước” là gây hiểu lầm, không liên quan đến bài toán.

Nếu vẫn giữ cách hiểu là tìm thời gian để đun sôi nước với công suất 105W thì nảy sinh ra nhiều rắc rối. Giả sử đun m (kg) nước từ T1 (độ C)lên T2 (độ C), nhiệt dung riêng C (J/kgC) thì nhiệt lượng cần là Q = m.c (T2-T1).

Để viết đun sôi nước với công suất cố định là gây hiểu lầm, vì thiếu các dữ kiện nhiệt độ bắt đầu, khối lượng nước, nhiệt dung riêng của nước.

Hơn nữa, giải theo hướng này thì không liên quan gì đến hàm P (t) đã cho, mà chỉ áp dụng tính công W = P.t  = 105 .t và giải phương trình Q = W và tìm ẩn t.

Bởi vì công suất P (t) thay đổi theo thời gian t, nên công cần thực hiện là W = tích phân [ P (t’) dt’] từ t’ = 0 đến t’ = t (thời gian cần tìm) và giải Q = W tìm ẩn t. Hiểu theo cách này thì kiến thức tích phân nằm ngoài chương trình và dữ kiện 105 W trở nên mơ hồ.

Trong khi đó, một giáo viên vật lý bậc THCS tại quận 1, TPHCM thì đánh giá, câu 5b của đề thi này không đầy đủ kiến thức vật lý để giải được.

Giáo viên này cho hay, câu này giống với một bài toán dành cho các học sinh chuyên vật lý, mà các giáo viên thường hay cho các em học chuyên vật lý để giải.

“Câu này phải yêu cầu tính giá trị trung bình công suất hao phí mới dùng được. Phía trên cho đồ thị với các giá trị thay đổi liên tục, thì không thể lấy một giá trị rồi lấy công suất trừ đi, ra công suất đun nước được. Do đó, câu 5b với học sinh bình thường thì các em giải máy móc thì được, còn với các em học sinh chuyên vật lý nghĩ sâu xa hơn thì khó mà giải, vì có cảm giác thiếu dữ liệu về mặt kiến thức” - giáo viên này cho biết.

Giáo viên này cho rằng Sở GD-ĐT TPHCM khi ra đề thi cần thẩm định kỹ hơn về mặt nội dung, vì khác với môn toán, môn vật lý rất chú trọng về mặt đơn vị, cho nên câu 5b không có đơn vị thì không đầy đủ, rất dễ gây hiểu lầm cho học sinh, nhất là với các em đang học chuyên vật lý.

Minh Linh