Nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Á kể câu chuyện Làng Nủ hồi sinh

Phóng viên: Đến với Làng Nủ trong điều kiện thiên tai chắc chắn không hề dễ dàng. Anh có thể chia sẻ về việc tiếp cận hiện trường cũng như quá trình làm quyển sách ảnh này?

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Á: Tôi vốn đeo bám các sự kiện quyết liệt. Trong đợt bão Yagi đổ bộ vào Việt Nam (từ 7/9/2024), tôi đã có mặt ở Quảng Ninh và Hải Phòng, ghi lại những hình ảnh giữa tâm bão. Tôi cũng đã đến Phú Thọ ghi nhận sự kiện sập cầu phao Phong Châu (9/9/2024) do ảnh hưởng của bão. Các sự kiện đến dồn dập khiến thời gian rất bị động. Phải 3 ngày sau cơn lũ quét kinh hoàng tại Làng Nủ, tôi mới tới. Nhưng ngay từ thị trấn Phố Ràng, cách Làng Nủ 25km, lực lượng chức năng đã chặn lại, không cho tiếp cận, nhằm đảm bảo an toàn, hiệu quả cho công tác cứu nạn, cứu hộ. Tôi phải vận dụng mọi cách, cuối cùng cũng được phép đến hiện trường.

Vào đến nơi, cảnh tượng đập vào mắt thật bàng hoàng. Không thể nghĩ được là tại sao mình đang ở trong thời bình mà trước mặt lại có cảnh tìm xác mỗi ngày. Có những hình ảnh không thể đưa vào sách được. Lúc này, tôi cũng không nghĩ sẽ làm sách, vì bi kịch lớn quá. Nhưng về sau, càng đi, càng thấy vương vấn. Đến lần thứ ba, thứ tư, tôi nhận thấy có sự hồi sinh đâu đây. Cho đến ngày 12/12, khi chương trình “Ngày của phở” (do Báo Tuổi Trẻ tổ chức) diễn ra, chứng kiến những người nấu phở rất ngon từ TPHCM, ở Hà Nội đến tận Làng Nủ nấu cho bà con ăn miễn phí. Tự dưng tôi cảm thấy có cái gì đó tình cảm lắm, thấy được sự kết nối yêu thương giữa mọi người. Tôi nghĩ mình phải có một câu chuyện từ đây và muốn làm quyển sách này.

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Á (bìa phải) cùng 6 người dân Làng Nủ đến TPHCM giao lưu ra mắt sách Vươn lên thôn Làng Nủ

* Trong 11 lần đến Làng Nủ, đâu là lần anh ấn tượng nhất?
- Đó là ngày 22/12/2024 - ngày kỷ niệm thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, cũng là ngày khánh thành dự án tái thiết khu dân cư thôn Làng Nủ mà Thủ tướng Phạm Minh Chính đã lên dự lễ và trao sổ hồng cho bà con. Đây là cái kết đẹp nhất, cho thấy thành quả của cả hệ thống chính trị và nhân dân cả nước cùng hướng về Làng Nủ. Với tư cách một người cầm máy ảnh, tôi thấy mình phải có trách nhiệm ghi lại cái kết đẹp này. Dù đây cũng là sự kiện tác nghiệp khó khăn nhất, vì an ninh nghiêm ngặt, nhưng nhờ quyết tâm và kinh nghiệm làm nghề, tôi cũng đã có được những bức ảnh cần thiết để “làm chín” tác phẩm.

Tết này, tôi không ăn tết ở Sài Gòn mà ăn ở cùng bà con Làng Nủ. Trải nghiệm đặc biệt này giúp tôi thực sự hòa nhập cùng bà con, thấy được những buồn vui của họ; cảm thấy họ thiếu mà dư. Họ thiếu vì lần đầu ăn tết mà không còn người thân, nhưng họ dư vì không chỉ có tôi mà còn có rất nhiều bà con khắp các tỉnh thành cũng đến thăm ngày tết. Thực sự, đây là những khoảnh khắc “chín muồi”, cho thấy niềm vui đã trở lại, một sự hồi sinh mạnh mẽ; thể hiện thông điệp tôi đặt lên hàng đầu trong quyển sách này: nghĩa tình đồng bào. Người mất thì đã mất rồi nhưng người sống phải sống. Muốn sống được, phải có tình yêu thương của mọi người. Trong đó, có những em bé đập ống heo gửi tiền cho họ, có những nhà báo truyền tải thông tin, hình ảnh về họ một cách tích cực nhất và nhờ đó lại có thêm những tấm lòng hướng về họ…

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Á tác nghiệp tại Làng Nủ - Ảnh do nhân vật cung cấp

* Anh mong muốn điều gì với dự án này?

- Tôi mong mọi người mua sách, vì toàn bộ doanh thu sẽ gửi đến cho người dân Làng Nủ. Tôi sẽ tặng mỗi hộ dân 1 quyển sách ảnh này. Toàn bộ 42 bức ảnh, sau đợt triển lãm tại Đường sách TPHCM và Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam (Hà Nội) thì ngày 14/3 sẽ về triển lãm tại nhà văn hóa mới xây của thôn Làng Nủ, rồi cũng được tặng bà con. Thực tế, với sự chung tay của toàn xã hội, người dân Làng Nủ không thiếu tiền, nhưng tôi vẫn muốn làm điều gì đó cho họ trong khả năng của mình.

* Trong 1 năm với nhiều sự kiện trọng đại như năm 2025, chắc hẳn anh cũng ấp ủ các dự định mới?

- Năm nay, tôi sẽ ra 2 cuốn sách nữa. 1 cuốn về TPHCM, ra vào dịp 19/5, có thể xem như một “kỷ yếu” về Sài Gòn - TPHCM. Trong đó, tôi kể từng câu chuyện bằng hình ảnh, ví dụ như câu chuyện dinh Độc Lập, câu chuyện lễ hội Nguyên tiêu, địa đạo Củ Chi… Tôi phải chờ 3 sự kiện quan trọng nữa, trong đó có lễ duyệt binh kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước. Đến 2/9 sẽ là quyển sách về 50 năm Việt Nam với tất cả những gì tinh hoa nhất của đất nước mà tôi đã có dịp tham dự, trải nghiệm.
* Xin cảm ơn anh.

Ninh Lộc (thực hiện)