Nghệ sĩ Hoài Thanh - Đỗ Quyên: Vợ chồng phải như chim liền cánh...

Đó là ngôi nhà của cha mẹ Đỗ Quyên, nằm trên mặt tiền đường Hòa Hưng (Q.10, TP.HCM), con đường dẫu đã qua non nửa thế kỷ, vẫn nhỏ hẹp, vẫn những hàng cây hai bên rợp bóng. Nhìn làn mưa thu lất phất dưới nền trời xám, nghệ sĩ Đỗ Quyên buột miệng nhớ: “Ở chính nơi này đây, cũng một bữa trời mưa”…

Và “trời mưa không dứt…”, lấy cớ chẳng thể bỏ mặc cô bạn cùng sinh hoạt chung câu lạc bộ cải lương (do nghệ sĩ Phùng Há thành lập) về một mình trong đêm, Hoài Thanh đã chớp lấy cơ hội để thể hiện tình cảm ấp ủ bấy lâu.

Quãng đường từ nhà của nghệ sĩ Phùng Há ở đường Ngô Tùng Châu, Q.1 (nay là đường Lê Thị Riêng) đến Hòa Hưng hôm ấy với chàng Hoài Thanh hẳn là quá ngắn, bởi đã chở nàng về đứng trước hiên nhà rất lâu mà tần ngần mãi chẳng muốn chia tay.

Rồi đường mưa đêm vắng tối trời như đồng lõa với nhịp đập thổn thức, đang đốt cháy trái tim khiến chàng trai mạnh dạn kéo cô gái mình thầm yêu trộm nhớ vào lòng… Họ chính thức bước vào cuộc tình mà trước đó, “bà thầy” Phùng Há ít nhiều đã có ngầm ý gầy dựng khi phân vai cho họ đóng cặp trong vở Nắm cơm chan máu ở sân chơi câu lạc bộ.

Hoài Thanh - Đỗ Quyên và con trai

Đỗ Quyên khi ấy mới bước sang tuổi mười sáu, đẹp như nụ hoa hàm tiếu. Sẵn có năng khiếu, lại được theo học chính quy tại Trường Quốc gia âm nhạc và kịch nghệ Sài Gòn, chị thụ hưởng tinh hoa ngành cải lương từ những người thầy lớn như Năm Châu, Phùng Há trực tiếp truyền dạy.

HoàiThanh xuất thân là giọng ca quần chúng, trưởng thành nhờ quá trình sinh hoạt trong những ban tài tử của các thầy đờn danh tiếng như Văn Vĩ, Út Trong... Họ gặp và phải lòng nhau khi cùng tham gia Ban tài tử Phụng Hảo của nghệ sĩ Phùng Há.

Ngoài chuyện “tương kính” vì tài, trong mắt Hoài Thanh, Đỗ Quyên không chỉ đẹp mà còn là cô gái thị thành đoan trang, lễ giáo; còn với Đỗ Quyên, Hoài Thanh là một chàng trai giàu nghị lực, luôn kiên trì vượt lên hoàn cảnh, đến với nghề bằng một khát khao cháy bỏng và nỗ lực tột cùng. Trong mắt bạn bè, họ xứng với nhau cả sắc lẫn tài, là một “cặp đôi hoàn hảo” trong đời thường lẫn trên sàn diễn.

Thế nhưng, cuộc sống có những lý lẽ riêng nhiều khi khó thể song hành cùng mộng tưởng của tình yêu. Nghệ sĩ Đỗ Quyên kể, dù rất muốn, nhưng hai người không thể nắm tay nhau về cùng một đoàn, nếu không có gánh hát riêng thì sàn diễn của đào kép là sự lựa chọn của các ông, bà bầu, dựa vào danh tiếng cũng như nhìn vào sở trường của từng nghệ sĩ lẫn phong cách của từng sân khấu. Hoài Thanh và Đỗ Quyên khi ấy là những diễn viên trẻ mới bước vào nghề, dẫu tình yêu dành cho nhau là chân thành, song họ đều muốn ưu tiên cho việc tạo dựng sự nghiệp.

Hoài Thanh còn nặng gánh gia đình. Là anh lớn nên ngay từ nhỏ Hoài Thanh đã bươn chải đủ việc phụ cha mẹ nuôi các em. Giờ thành kép hát, anh càng không thể để vuột mất những cơ hội giúp mình làm tròn chữ hiếu.

Vậy là họ đành mỗi người một ngả, chuyện tình yêu chưa hứa hẹn, cũng như không nói lời chia tay, chỉ có trái tim tự dặn lòng sẽ luôn hướng về nhau như câu thơ mà Đỗ Quyên viết cho người yêu “Chỉ mình em ở bên này nỗi nhớ/ thì anh cứ đi…/ nhưng xin đừng trăn trở/ Dẫu sóng gió, mưa dầm ta vẫn ở bên nhau…”. Khát khao là thế, nhưng rồi, hoàn cảnh cuộc sống, cùng thời gian chất chồng trôi qua như phủ lên lớp bụi dày, làm cho tình yêu thuở ban đầu ít nhiều bị khuất lấp.

Đúng như những gì họ ước mơ, cả hai đều đã nổi danh, trở thành những diễn viên trụ cột, được đông đảo công chúng mến mộ. Hoài Thanh gần như đã “đóng đinh” một số vai diễn cho riêng mình như Lê Minh (vở Nhụy Kiều tướng quân), Phạm Lãi (Tây Thi), Trác Phùng Quân (Mùa thu trên đỉnh Bạch Mã Sơn), Cao Nguyên Bình (Đêm lạnh chùa hoang)…

Đỗ Quyên còn trở thành cô đào đa năng, đóng được nhiều dạng vai từ đào thương, đào võ, đến đào lẳng, đào độc, giả trai… như Giáng Hương (Sân khấu về khuya), Triệu Thị Trinh (Nhụy Kiều tướng quân), Bùi Thị Xuân (Nữ tướng cờ đào)… Cả hai đều là những người làm nghề đầy tâm huyết, đến đâu cũng được đồng nghiệp quý trọng vì thái độ lao động nghệ thuật nghiêm túc, cầu tiến.

 Thời gian cứ thế trôi cho đến mười năm sau, dường như số phận đã dành sẵn cho họ một cuộc tao ngộ bất ngờ để nên duyên. Bất ngờ bởi trong những tháng năm dài chia tay vì sự nghiệp để “cùng bay”, cả Hoài Thanh và Đỗ Quyên đều đã có gia đình, dù không ai tìm được hạnh phúc lâu bền.

Thời điểm “định mệnh” là khi cả hai vô tình cùng rời hai đoàn hát, Hoài Thanh bỏ đoàn Tháp Mười, còn Đỗ Quyên chia tay đoàn Sông Bé. Trong lúc Đỗ Quyên đang suy nghĩ nên đi đoàn nào, tìm kiếm kép nào để hát chung, thì đoàn Thanh Nga gọi hai người về diễn vở Huyền Trân công chúa, rồi tiếp đến, lại cùng về đoàn Đồng Nai…

Khi gặp lại nhau, Hoài Thanh và Đỗ Quyên đều là những nghệ sĩ đã thành danh và đều trong tình trạng “phòng không gối chiếc” nên rất thuận lợi để hát chung. Chuyện nghề như thế cũng tạm ổn nhưng chuyện tình thì còn… băn khoăn. Đỗ Quyên khi ấy đang nuôi cô con gái nhỏ năm tuổi, chị nói với Hoài Thanh rằng hát chung với chị nhưng thích sống chung với ai thì cứ sống.

Hoài Thanh không muốn để vuột mất “người xưa” lần nữa nên vội trả lời “giờ sống với em chứ còn với ai nữa”. Tuy hơi bất ngờ trước “lời cầu hôn” đột ngột của Hoài Thanh song Đỗ Quyên cũng nhanh chóng gật đầu vì chị thấy đây là người đàn ông có thể đi với mình suốt đời, vừa biết lo cho gia đình, lại sống chừng mực, không cờ bạc, không hút thuốc, không nhậu nhẹt…

Vậy là từ đây, sau mười ba năm khởi đầu cuộc tình, họ mới thật sự thành một cặp đôi hoàn hảo, trên sân khấu lẫn trong cuộc đời. Họ là đào kép chính ở nhiều sàn diễn, từ Thanh Nga, Đồng Nai đến Trúc Giang, Sài Gòn 1, có lúc trở thành “cứu tinh” cho Sài Gòn 2 giữa hồi suy sụp với vở Trống lệnh vua Hùng, Nữ tướng cờ đào…

Sau khi đứa con trai chung là Hoài Anh Kiệt ra đời, Đỗ Quyên nghỉ hát, vào trường Sân khấu - Điện ảnh TP học đạo diễn và được giữ lại trường làm giảng viên. Chị đã đào tạo nhiều lớp học trò, trong đó có những người sau này thà nh diễn viên nổi tiếng như Lê Tứ, Thy Trang, Thy Phương, Thy Nhung… Khi vợ tình nguyện lui về chăm con và làm giáo viên, nghệ sĩ Hoài Thanh bôn ba đi hát chầu khắp miền để lo kinh tế gia đình.

Là cô giáo, thấy học trò không có sân khấu diễn, Đỗ Quyên cùng chồng lập ra Câu lạc bộ Hoài Thanh - Đỗ Quyên cho học trò hát; mở nhà hàng cải lương riêng bị lỗ, cô dựng trích đoạn dắt học trò đi hát sô cho nhà hàng khác, nhờ “lò luyện” này, nhiều học trò của cô giáo Đỗ Quyên đã đoạt được giải thưởng trong nhiều cuộc thi cải lương.

Còn để có tiền nuôi con, thầy cô lâu lâu lại đưa nhau về tỉnh hát chầu và nhờ chút duyên may trong kinh doanh nhà đất, vợ chồng Hoài Thanh - Đỗ Quyên có điều kiện đưa hai người con đi du học ở Úc. Rồi cách đây tám năm, khi điều kiện làm nghề quá khó khăn, anh chị quyết định ra nước ngoài ở cùng các con.

Ở Úc, không phải bận tâm lo chuyện kinh tế, anh chị lập “Đoàn ca kịch Năm Châu” chuyên hát từ thiện, không bán vé và mở lớp học ca cổ miễn phí vào các ngày thứ Bảy, Chủ nhật nhằm thỏa mãn niềm khao khát với nghề. Đoàn ca kịch thỉnh thoảng tăng cường các nghệ sĩ chuyên nghiệp, mỗi năm diễn vài ba lần, được sự ủng hộ của đông đảo khán giả kiều bào nên anh chị rất vui.

Tâm huyết ấy, giờ đây anh chị gửi cả vào cậu con trai cưng Hoài Anh Kiệt, tuy đã tốt nghiệp đại học ngành thương mại quốc tế ở ĐH Swinburne (Melbourne, Úc) song lại có thiên hướng nghệ thuật. Từ bảy tuổi, cậu bé Hoài Anh Kiệt đã biết đóng kịch, làm cháu ngoại của Đỗ Quyên trong chính vở diễn tốt nghiệp của mẹ.

 Ở Úc, sau khi tốt nghiệp đại học, Kiệt có nhiều sô vừa làm MC vừa hát cho đám cưới (bằng tiếng Anh). Sau khi đoạt giải á quân Sao nối ngôi vừa qua, với khả năng hát hay cả nhạc trẻ lẫn ca cổ, Hoài Anh Kiệt đang có nhiều lời mời, và cụ thể là cuối tháng Chín này, anh đã cùng cha - nghệ sĩ Hoài Thanh về VN biểu diễn.

Hỏi Đỗ Quyên bí quyết gì để một cặp nghệ sĩ đào hoa có thể sống êm ấm với nhau chừng ấy năm, chị trả lời thật nhanh: “Muốn có hạnh phúc thì “chắc ăn” là vợ đâu chồng đó!”. Bởi trái tim con người không phải sắt đá, dễ thay đổi theo hoàn cảnh. Sự trải nghiệm cho Đỗ Quyên ý thức rất rõ một điều, dù biết cách giữ chồng trong gia đình, nhưng chỉ cần một lúc sơ hở là mất.

Ngược lại, biết tính chồng hay ghen, chị không làm gì để chồng phải buồn. Trong giới nghệ sĩ, nhiều người thích “giỡn”, nhưng bản tính Đỗ Quyên từ nhỏ đã không thích sự bỡn cợt. Trong cuộc sống chung, chồng thích gì, chị chiều theo đó.

Ví như Hoài Thanh thích vợ sửa soạn đẹp khi đi cùng và anh hãnh diện vì điều đó nên chị luôn chăm chút bề ngoài, mặc dù nhiều khi cũng “muốn làm biếng”. Đỗ Quyên kể, anh Hoài Thanh rất khó tính, người giúp việc nấu ăn ít khi vừa ý, rồi chị vào bếp làm luôn. Anh đi đâu cũng khoe “vợ tôi nấu ngon”, thực chất vì chị biết ý chồng chứ chẳng phải giỏi giang gì.

Vợ chồng “cặp đôi hoàn hảo” này lạ hơn người ta ở chỗ, chồng mới là “tay hòm chìa khóa”. Đỗ Quyên cười cho biết, vợ cầm tiền hay tiêu xả láng nên để chồng giữ là yên tâm, ngay cả con trai bây giờ kiếm được đồng nào cũng đều nhờ ba cất giùm.

Tuy vậy, vợ chồng nghệ sĩ Hoài Thanh - Đỗ Quyên lại dạy con trai đi hát có tiền thì giúp người và đầu tư cho sân khấu như cha mẹ đã và đang làm. Bởi theo anh chị, tiền cải lương là tiền… ma, có đó rồi hết đó, không ai làm giàu bằng tiền đi hát.

Hai nghệ sĩ Đỗ Quyên - Hoài Thanh giờ đây không ước gì hơn nữa cho riêng mình, mà chỉ mong muốn thấy sân khấu cải lương hồi sinh, như cuộc tình của họ, đã hồi sinh và cho ra hoa lành trái ngọt.

Cát Vũ