Nghệ sĩ ballet nổi tiếng chỉ trích điều kiện làm việc tồi tệ của các vũ công

Kim Hee-hyun, 38 tuổi, có 17 năm theo đuổi nghệ thuật múa ballet đã đệ đơn khiếu nại lên Bộ Lao động và Việc Hàn Quốc làm về nơi làm việc cũ của anh, Trung tâm Biểu diễn Nghệ thuật Sejong.

Anh cáo buộc Nhà hát Ballet Metropolitan Seoul, do Trung tâm Sejong điều hành, đã không trả lương ngày lễ hợp lý cho các buổi tập trong các ngày nghỉ lễ quốc gia vào năm ngoái.

Nghệ sĩ ballet Kim Hee-hyun

Theo Kim, điều khiến anh bức xúc là anh đã tập luyện 16 giờ trong các ngày nghỉ lễ, nhưng chỉ được trả phí tập luyện tiêu chuẩn là 3 triệu won (2.250 USD) mà không có thêm 240.000 won tiền bồi dưỡng ngày lễ.

Kim làm việc như một diễn viên tự do, nhưng theo anh, điều kiện làm việc của anh vẫn theo đúng yêu cầu của một nhân viên. Anh nhận nhiệm vụ thường xuyên thông qua nền tảng của công ty, làm việc theo giờ cố định tại các địa điểm cố định và nhận mức lương cơ bản. Thù lao làm việc trong kỳ nghỉ lễ là quyền lợi pháp lý cơ bản đối với người lao động theo Đạo luật Tiêu chuẩn Lao động. Nhưng nghệ thuật múa lại chủ yếu dựa vào các hợp đồng làm việc tự do, do vậy các vũ công hiếm khi được nhận khoản thu nhập thêm này.

Một cuộc khảo sát của Bộ Văn hóa năm 2024 cho thấy các vũ công có thu nhập trung bình hàng năm là 8,02 triệu won (6.000 USD), hoặc khoảng 668.000 won (500 USD)/ tháng, buộc nhiều người phải làm thêm các công việc tay trái khác như dạy yoga hoặc pilates (phương pháp giảm cân bằng cách kết hợp nhiều bài tập thể dục giúp tăng cường sức mạnh cho cơ bắp, cải tiến sức khỏe).

Ngay cả khi không phải là ngày lễ, tình trạng lao động không công vẫn diễn ra phổ biến. “Một số vũ công tự do biểu diễn miễn phí chỉ vì mong muốn được lên sân khấu. Nhưng đáng tiếc là sau đó nhiều người đã phải bỏ nghề hoàn toàn”, Kim nói.

Việc Kim theo đuổi 240 ngàn won có vẻ nhỏ nhặt, nhưng anh cho biết đó là sự ủng hộ cho thế hệ tiếp theo. "Nếu không thay đổi những thói quen xấu, môi trường sẽ không được cải thiện. Ngay cả các công ty ballet quốc gia cũng đối xử với các vũ công theo cách này, vậy thì còn hy vọng gì ở những công ty khác?"

Kim, hiện đang điều hành một học viện múa ba lê, cho biết: “Bạn không thể sống chỉ bằng nghề múa. Hầu hết các vũ công trẻ ở độ tuổi 20 không có lựa chọn nào khác ngoài việc im lặng, nhưng tôi cảm thấy mình cần phải lên tiếng”.

Kim bắt đầu vào nghề ở Đoàn Ballet Quốc gia Hàn Quốc. Đến tháng 2/2023 anh đã gia nhập Nhà hát Ballet Metropolitan Seoul và nhận ra nhiều điều khác biệt của đơn vị nghệ thuật này. Nếu ở đoàn trước đây, hầu hết các vũ công đều có hợp đồng lao động và chế độ lương thưởng rõ ràng thì ở nhà hát Ballet Metropolitan Seoul, không một vũ công nào là nhân viên toàn thời gian. Ngay cả Kim, một nghệ sĩ solo nhiều kinh nghiệm cũng chỉ ký "hợp đồng biểu diễn tự do" trong 10 tháng. Hầu hết các vũ công khác được thuê theo từng dự án, thường chỉ trong vài tháng. "Ở đây không có công đoàn, không có bảo đảm việc làm”, anh nói.

Nghệ sĩ ballet Kim Hee-hyun (giữa) trong một buổi biểu diễn

Trung tâm Sejong tuyên bố hệ thống được thiết kế nhằm cho phép các hoạt động linh hoạt, nhưng nhiều người cho rằng nó phản ánh một mô hình khai thác những người làm nghề tự do để cắt giảm chi phí. Một chuyên gia trong lãnh vực này gọi hợp đồng lao động tự do là "hình thức trốn tránh trách nhiệm tồi tệ nhất" và cáo buộc tổ chức này đối xử với các vũ công như những người có thể loại trừ ngay khi không cần đến.

Một số hợp đồng thậm chí còn bao gồm các điều khoản cho phép công ty đơn phương chấm dứt hợp đồng nếu màn trình diễn của vũ công không đạt tiêu chuẩn. Luật sư của Kim, Kim Min-ho, lập luận rằng điều này làm suy yếu cả quyền bảo vệ người làm việc tự do và quyền lao động cơ bản.

Kim cũng chỉ trích sự thiếu minh bạch về thù lao biểu diễn. Không giống như nhà hát ballet quốc gia, có quy định rõ ràng theo vai trò và kinh nghiệm, Nhà hát Ballet thủ đô Seoul thường chỉ thông báo cho các vũ công về thù lao ngay trước khi biểu diễn.

Không thống nhất được thù lao làm việc ngày lễ và thù lao biểu diễn, Kim đã nghỉ việc ngày 25/9. Đến nay anh vẫn chưa nhận được 1,25 triệu won (940 USD) tiền lương chưa thanh toán cho công việc đã hoàn thành vào tháng 9/2024.

Kim cho rằng các biện pháp bảo vệ lao động cơ bản phải được áp dụng ngay cả với những người làm việc tự do. Tháng 12/2024, Trung tâm Sejong đã đệ đơn kiện ngược Kim, yêu cầu bồi thường thiệt hại 33 triệu won (24.700 USD), bao gồm chi phí cho một vũ công thay thế và tài liệu quảng cáo.

“Vụ kiện khiến tôi nhận ra việc lên tiếng khó khăn đến thế nào,” Kim nói. “Họ đang cố gắng lấy vụ việc của tôi để những người khác không dám lên tiếng”. Cho đến nay vẫn chưa có kết luận cuối cùng cho vụ việc.

Luật sư Kim Min-ho cho biết vấn đề này không chỉ giới hạn ở một cá nhân. Chế độ tiền lương, hợp đồng lao động của vũ công cần có những sự thay đổi. Các biện pháp bảo vệ pháp lý không nên bị “gán nhãn” theo kiểu: người làm nghề tự do. Hợp đồng thời vụ nhằm trốn tránh trách nhiệm phải chấm dứt

Ông nói thêm: “Chúng tôi hy vọng rằng vụ án của Kim sẽ trở thành bước ngoặt để cải cách những hành vi không công bằng trong ngành biểu diễn nghệ thuật của Hàn Quốc”.

Tuấn Huy (theo koreatimes)