Nghệ nhân Trần Phương Nga và giấc mơ nâng tầm bánh thạch 3D

Lối rẽ không ngờ

Trước khi trở thành nghệ nhân ngành bánh, chị Trần Phương Nga (sinh năm 1981) làm việc trong lĩnh vực y tế, tại một viện nghiên cứu của Nhà nước. Vốn yêu thích các ngành nghề cần đến sự khéo tay, tỉ mỉ, thiên hướng nghệ thuật nhưng vì công việc cho thu nhập ổn định, chị Trần Phương Nga không thể bước chân khỏi vùng an toàn.

Cho đến một ngày, vì con không thích ăn trái cây, cũng không thích uống nước ép nguyên chất, chị Nga mày mò làm thạch rau câu trái cây để “dụ” con. Dần dà, để thuyết phục thực khách nhí khó tính, chị Nga quyết định nâng tầm hình thức với các dạng bánh thạch có trang trí hoa. Nghĩ là làm, chị Nga sắm bộ dụng cụ làm bánh, mua nguyên liệu cầu kỳ hơn. Chị kể, nhiều ngày liền, vì muốn vẽ được mẫu hoa mình mong muốn, chị làm bánh liên tục bất kể ngày đêm. Nhiều mẻ bánh bị đổ đi chỉ vì kết quả cuối cùng chưa đạt. Sự tập trung của chị Nga khiến gia đình “hoảng hồn”, vì chẳng ai nghĩ làm bánh cho con ăn nhưng lại công phu, tỉ mỉ đến vậy.

Cuốn sách Họa bốn mùa hoa vừa ra mắt của nghệ nhân Trần Phương Nga - Ảnh do nhân vật cung cấp

“Nhờ con khó trong chuyện ăn uống mà tôi nghĩ đến việc làm thạch trái cây. Cho đến sau này, mục đích làm cho con ăn vẫn chiếm phần quan trọng nhưng tính cách thích chinh phục thử thách trong tôi lúc này cũng lớn dần, càng kéo mình đi xa” - nghệ nhân Trần Phương Nga chia sẻ.

Mày mò đã lâu nhưng chị Nga vẫn chưa ưng ý với các sản phẩm bánh của mình. Chị thấy hình ảnh chưa được mượt mà, cánh hoa chưa sắc nét như mong muốn dù đã mua vài bộ kim khác nhau để vẽ. Vì giá mỗi bộ kim không rẻ, để tiết kiệm, chị nghĩ đến cách bẻ cong ngòi kim, thử xem có thể mô tả cánh hoa mềm mại hơn không. Chính quyết định này đã mở ra cho chị một nghề nghiệp mới mà chị chưa từng nghĩ đến.

“Khi bẻ cong mũi kim và nhận ra các cánh hoa có sự uyển chuyển, nhìn cảm xúc hơn, tôi hạnh phúc vô cùng, cảm tưởng như mình vừa tìm ra một con đường hoàn toàn mới, thênh thang và vui vẻ. Ban đầu tôi làm thạch vì con trai, nhưng khi tìm hiểu, tôi thấy ngành làm bánh thạch 3D ở Việt Nam đang rất phát triển. Càng nhìn vào các tác phẩm đẹp của người khác, tâm trí tôi càng được khơi gợi, thôi thúc bản thân phải thử để xem mình có thể làm không. Tôi khám phá bản thân dần dần và trở nên đam mê lúc nào chẳng biết” - chị Nga tâm sự.

Ước mơ nâng tầm bánh thạch 3D Việt Nam

Năm 2016, bằng cây kim G18 được bẻ cong, nghệ nhân Trần Phương Nga vẽ bông hoa phượng đầu tiên. 2 năm sau, chị chọn gác lại công việc ở viện nghiên cứu để toàn tâm, toàn ý theo đuổi nghệ thuật làm bánh thạch 3D. Ngưng làm một công việc mà mình đã học tới trình độ thạc sĩ là điều không phải dễ, nhưng sự đánh đổi này là tương xứng khi chị tìm được niềm đam mê, gia đình lại ủng hộ để chị được sống với công việc mà mình yêu thích.

Chiếc bánh thạch 3D do nghệ nhân Trần Phương Nga thực hiện - Ảnh do nhân vật cung cấp

“Khi bắt đầu, mọi thứ không hề dễ dàng. Tôi phải tìm hiểu cách pha màu, cách đổ lớp nền sao cho trong để hoa được nổi bật. Ngoài ra, bên cạnh đẹp, bánh cần phải ngon để thuyết phục những thực khách khó tính. Đặc biệt, điều khó khăn mà tôi nghĩ ai theo đam mê này ít nhiều cũng mắc phải là chứng đau cổ, vai, gáy vì phải gồng để điều chỉnh cổ tay theo ý muốn” - nữ nghệ nhân nói.

Như một họa sĩ, làm bánh thạch 3D cũng cần nhiều cảm xúc thể hiện. Những khi cảm hứng không có, tác phẩm vẽ ra không được như ý, chị Nga nản lòng. Nhưng rồi chị lại tiếp tục nỗ lực tìm hiểu, cố gắng giữ sự thăng bằng. Đến khi tên tuổi được biết đến nhiều hơn nhờ hiệu ứng truyền miệng và mạng xã hội, chị mở lớp dạy làm bánh thạch 3D. Hiện nay, học viên của chị Nga không chỉ người Việt Nam mà từ nhiều quốc gia cũng tìm đến. Trong nhiều lứa học trò của chị, không ít cá nhân xuất sắc giành giải cao trong các cuộc thi về thạch quốc tế, tổ chức tại Malaysia hay Đài Loan (Trung Quốc). Năm 2020, chị Nga nhận được danh hiệu Nghệ nhân văn hóa ẩm thực làng nghề Việt Nam. Từ đây, khao khát được giới thiệu ngành làm bánh thạch của nghệ nhân Việt đến với quốc tế trong chị Nga càng lớn.

“Mexico là nước đầu tiên sáng tạo ra nghệ thuật làm bánh thạch. Về những dụng cụ làm bánh thạch, chúng ta học hỏi ở người Mexico rất nhiều. Nhưng từ những bước đầu tiên của họ, người Việt phát triển theo một nhánh mới hoàn toàn độc lập, khác họ về phương pháp, nguyên liệu, màu, kỹ thuật thực hiện. Chúng ta tận dụng nguồn nguyên liệu sẵn có như lá nếp, hạt chành rành, hoa đậu biếc... và sáng tạo dựa trên sự tìm tòi của mỗi cá nhân nên bánh làm ra rất đẹp” - nghệ nhân Trần Phương Nga nói thêm.

Việt Nam có rất nhiều người làm bánh thạch 3D khéo tay. Điều chị muốn chia sẻ với họ là làm sao để cùng hợp lực, giới thiệu về món bánh vừa đẹp, vừa ngon đến bạn bè quốc tế, nâng cao vị thế của ẩm thực Việt Nam. Mới nhất, nghệ nhân Trần Phương Nga giới thiệu cuốn sách song ngữ Anh - Việt mang tên Họa bốn mùa hoa nói về hành trình và chia sẻ kỹ thuật làm bánh thạch 3D của bản thân. Chị mong Họa bốn mùa hoa có thể truyền cảm hứng cho những người có cùng đam mê, viết nên câu chuyện lớn hơn cho nghề làm bánh thạch 3D tại Việt Nam. 

Diễm Mi