Nghệ nhân lưu giữ “linh hồn” nhạc cụ người Thổ

31/01/2025 - 12:54

PNO - Không chỉ đàn hay, hát giỏi, nghệ nhân Trương Sông Hương còn miệt mài theo đuổi đam mê làm kèn - loại nhạc cụ được xem là “linh hồn” trong âm nhạc của đồng bào người Thổ.

Tiếng kèn được ví như “linh hồn” trong giàn nhạc cụ của đồng bào dân tộc Thổ (1 trong 4 dân tộc thuộc nhóm Việt-Mường. Ðịa bàn cư trú hiện nay của người Thổ chủ yếu ở vùng trung du và miền núi tỉnh Nghệ An). Nghệ nhân Trương Sông Hương (xã Thọ Hợp, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An) cho biết, âm thanh của tiếng kèn từ lâu là một phần không thể thiếu trong đời sống người Thổ, từ mừng lễ thôi nôi, mừng nhà mới, vui hội làng… và đặc biệt, tiếng kèn tiễn đưa người quá cố về cõi vĩnh hằng.
Tiếng kèn được ví như “linh hồn” trong giàn nhạc cụ của đồng bào dân tộc Thổ (1 trong 4 dân tộc thuộc nhóm Việt - Mường, cư trú chủ yếu ở vùng trung du và miền núi tỉnh Nghệ An). Nghệ nhân Trương Sông Hương (xã Thọ Hợp, huyện Quỳ Hợp, tỉnh Nghệ An) cho biết, âm thanh của tiếng kèn từ lâu là một phần không thể thiếu trong đời sống người Thổ, từ mừng lễ thôi nôi, mừng nhà mới, vui hội làng… và đặc biệt, tiếng kèn tiễn đưa người quá cố về cõi vĩnh hằng.

Để làm được một cây kèn truyền thống, theo ông Hương phải là người khéo tay, thạo việc cũng mất gần cả tuần mới làm xong bởi tất cả các công đoạn đều làm thủ công. “Giờ lớp trẻ không hứng thú với loại kèn truyền thống này nữa nên người biết thổi đã ít chứ đừng nói người làm được” - ông Hương nói và cho hay đó là lý do ông vẫn miệt mài làm kèn rồi đi truyền dạy những làn điệu dân ca, những nhạc cụ truyền thống cho thế hệ trẻ nhiều năm qua.
Để làm một cây kèn truyền thống, người khéo tay, thạo việc cũng mất gần cả tuần mới xong, bởi tất cả các công đoạn đều làm thủ công. “Giờ lớp trẻ không hứng thú với loại kèn truyền thống này nữa nên người biết thổi đã ít, chứ đừng nói người làm được” - ông Hương nói và cho hay đó là lý do ông vẫn miệt mài làm kèn rồi đi truyền dạy những làn điệu dân ca, những nhạc cụ truyền thống cho thế hệ trẻ nhiều năm qua.
Kèn của người Thổ dài 25cm, gồm 3 bộ phận chính: miệng kèn, thân kèn và loa kèn. Phần giữa là thân kèn, được làm bằng gỗ khoét rỗng có đường kính điểm to nhất khoảng 3cm. Trên thân kèn nhất thiết phải có 7 lỗ để luyến láy thanh âm.
Kèn của người Thổ dài 25cm, gồm 3 bộ phận chính: miệng kèn, thân kèn và loa kèn. Phần giữa là thân kèn, được làm bằng gỗ khoét rỗng có đường kính điểm to nhất khoảng 3cm. Trên thân kèn nhất thiết phải có 7 lỗ để luyến láy thanh âm.
Phần cuối là loa kèn, được làm bằng gỗ với đường kính khoảng 10cm.
Phần cuối là loa kèn, được làm bằng gỗ với đường kính khoảng 10cm.
lại phức tạp nhất, đòi hỏi người làm kèn phải rất tỉ mỉ, công phu.
Chi tiết quan trọng của cả chiếc kèn đó là lưỡi dăm. Bộ phận này tuy đơn giản song lại phức tạp nhất, đòi hỏi người làm kèn phải rất tỉ mỉ, công phu.
Theo ông Hương, để làm được một chiếc kèn ngoài đòi hỏi kiên trì, tỉ mỉ thì hơn hết phải có tình yêu với văn hóa Thổ, với âm nhạc của người Thổ. “Để làm được kèn thì người làm phải biết thổi đã bởi suốt quá trình khoét ruột, dùi lỗ thân kèn, chế dăm kèn... đều phải thẩm âm và điều chỉnh từng chút một” - ông Hương nói.
Để làm được một chiếc kèn, ngoài sự kiên trì, tỉ mỉ, hơn hết người làm phải có tình yêu với văn hóa Thổ, với âm nhạc của người Thổ. “Người làm phải biết thổi kèn, bởi suốt quá trình khoét ruột, dùi lỗ thân kèn, chế dăm kèn... đều phải thẩm âm và điều chỉnh từng chút một” - ông Hương nói.
Mỗi chiếc kèn được ông Hương bán với giá 400.000-500.000 đồng. Ông nói rằng, bản thân làm kèn không đặt mục tiêu để bán được giá, mưu sinh mà quan trọng hơn cả là để lan tỏa những người biết chơi, biết thưởng thức, từ đó góp phần lưu giữ nét đặc trưng của một loại nhạc cụ nói riêng, văn hóa của một dân tộc Thổ nói chung.
Mỗi chiếc kèn được ông Hương bán với giá 400.000-500.000 đồng. Ông làm kèn không nhằm mục tiêu bán được giá, mà quan trọng hơn cả là để lan tỏa, góp phần lưu giữ nét đặc trưng của một loại nhạc cụ văn hóa.

Phan Ngọc

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI