Ngày Vì nạn nhân chất độc da cam/dioxin 10/8: “Vàng ngọc” của cha mẹ

Vì con, cha mẹ bỏ quê vào Nam 

Nhìn cha mẹ nghẹn ngào kể về mình, anh Nguyễn Công Quang cứ ngồi nghệch mặt ra cười. Anh ngúc ngoắc cái đầu liên tục, chiếc võng theo đà đó, cứ lắc lư. Chốc chốc anh quay đầu, đưa tay níu cổ áo cha, lát sau quay đầu kéo bàn tay mẹ, huơ qua, huơ lại trên không trung, ứ ớ như nói gì đó. Vừa trìu mến đưa tay xoa đầu con trai, ông Nguyễn Công Xuyến - cha anh Quang - bùi ngùi: “Nó là thằng Út, sinh ra lúc tôi đã ổn định công việc rồi. Anh trai, chị gái của nó đứa nào cũng khỏe khoắn, học hành tiến bộ. Không ngờ…”.

Nghe ông kể, bà Nguyễn Thị Phượng - vợ ông - chen vào, giọng vui vẻ: “Ối, than gì, chẳng phải ông cưng hắn nhất nhà à? Quang là út vàng, út ngọc của ba Xuyến đấy. Vì Quang, cha mẹ phải bỏ quê hương Kiến Xương, Thái Bình, đưa cả nhà vào Nam sinh sống; phần vì để mưu sinh, phần vì nương vào thời tiết dễ chịu xứ này để giúp con đỡ những cơn đau nhức xương khớp, mình mẩy”.

18 tuổi, ông Xuyến tình nguyện đi bộ đội. Năm 1973, ông bị thương trên chiến trường Quảng Trị. Vết thương ép sát ngực, tưởng mất mạng đã khiến đồng đội quyết định xin lệnh cho ông trở về tuyến sau chữa trị. Sau ngày đất nước thống nhất, ông lành bệnh và xin phục viên, về quê làm nông.

Ông Xuyến cùng con trai, “cục vàng” của ông

Tại đây, ông gặp gỡ và nên duyên với bà Phượng - một người đồng hương. 10 năm sau đó là quãng dài khó khăn nhưng vô cùng hạnh phúc của đôi vợ chồng trẻ. 5 con - 2 trai, 3 gái lần lượt ra đời. Để nuôi các con ăn học, ngoài giờ đi làm, ông bà chăn nuôi, trồng trọt, buôn bán đủ thứ. 

Thế rồi út Quang ra đời. Ngay năm 1981 đó, ông Xuyến tái phát những cơn đau ở ngực, hay mệt mỏi và mắt bỗng lồi ra, tay chân như bị đuối dần… Đứa con trai út thì nuôi mãi không chịu lớn. Đã không đi, không bò gì được, Quang ăn vào cứ trớ ra, tay chân khẳng khiu.

Mùa nóng, cậu bé lăn lộn, bứt rứt. Mùa lạnh, tay chân, thân thể bé co quắp, suốt ngày run cầm cập. Thấy cậu bé lạ lùng, các y, bác sĩ đề nghị ông bà đưa cậu đi khám để biết rõ nguyên do. 

Ông Xuyến kể: “Thu xếp mãi, vợ chồng tôi làm một chuyến đưa con về bệnh viện tỉnh khám, nào ngờ con chưa tìm ra bệnh, cha đã được chỉ ra các triệu chứng nhiễm chất độc da cam/dioxin. Mang kết quả của cha đến bệnh viện nhi, sau khi bác sĩ làm đủ các xét nghiệm cho Quang, khẳng định cậu bé là nạn nhân chất độc da cam thế hệ thứ hai”.

Tìm hiểu về chất độc da cam, ông Xuyến gần như tuyệt vọng. Buồn bã, mất ngủ suốt cả tháng trời, người thương binh ấy quyết động viên vợ: “Anh uống thuốc kỳ này thấy đỡ lắm rồi. Vợ chồng mình gửi 2 đứa lớn ngoài này, đưa 3 đứa nhỏ và thằng út vào Nam đi em. Vào đó có nhiều bác sĩ giỏi, họ có nghiên cứu sâu về dioxin”.

Nghe chồng, cùng niềm hy vọng mở một đường sống cho đứa con trai mà các y, bác sĩ cùng nhiều người xung quanh cùng tiên liệu: yểu mệnh, bà Phượng thu xếp cho ông Xuyến vào Nam trước. Ông xin làm bảo vệ, nhưng chưa kịp làm, ông đã ngã bệnh, thế là bà đùm túm 4 đứa con nhỏ vào quận 12, vừa chăm ông, vừa mượn đất trồng rau, nuôi gà…

Các con lớn đi học về là giúp mẹ làm vườn, chăm em, chăm ba. Ông Xuyến khỏe lại, đi làm thuê cho những khu vườn xung quanh để phụ vợ lo cho con. Cứ vậy, gần 35 năm qua, vợ chồng ông dồn sức lao động kiếm tiền nuôi các con ăn học và chữa trị cho út Quang. Vậy mà kỳ tích đã xảy ra, từ ở trọ triền miên, họ dành dụm mua đất, cất nhà.

Các con ông bà đều ăn học nên người, có em tốt nghiệp phổ thông, có người vào cao đẳng, đại học. Riêng Quang, từ ngồi một chỗ, Quang bò lần hồi rồi tự đứng dậy, vịn tường bước đi. Từ không diễn tả được cảm xúc, Quang bắt đầu giao tiếp được bằng mắt, bằng tay… 

Tuổi đã 82, nhưng ngày ngày sau giờ làm ông Như phải phụ vợ theo chân Tuyết Hà đi dọn dẹp những gì chị bày ra

Niềm vui con trai khỏe dần từng ngày chưa bao lâu thì 3 năm trước, ông Xuyến phát hiện bị suy thận mạn. Giờ cứ 3 ngày/tuần, ông lại chạy chiếc xe máy cũ kỹ đi Bệnh viện 115 chạy thận.

Bà Phượng cũng đã trả hết đất thuê từ lâu, giờ cả nhà sống nhờ vào chế độ thương binh của ông Xuyến và trợ cấp nạn nhân da cam của 2 cha con. Mỗi tháng, tổng “thu nhập” từ nỗi đau ấy chưa đến 5 triệu đồng.

Cả đời không muốn buông tay

Tôi hỏi ông Nguyễn Văn Như - người cựu chiến binh ở Sư đoàn 9, Quân đoàn 4 lừng lẫy ở chiến trường miền Đông Nam Bộ: “Nhìn con gái ngờ nghệch như vậy, có bao giờ ông bà muốn buông tay không?”. Ông nói: “Ngay khi con gái chưa tròn 4 tuổi, không nói, không đi, chỉ mềm oặt người, nằm một chỗ, nhiều y, bác sĩ đã khuyên chúng tôi thôi bỏ đi, ráng thời gian nữa sinh thêm đứa khác khỏe mạnh hơn.

Rồi chúng tôi cũng có tiếp 2 đứa con trai khỏe mạnh thật, nhưng vợ tôi nói: có đói, có chết cũng phải ráng cứu con Hà”. Vậy là 40 năm qua, từ lúc con gái Nguyễn Thị Tuyết Hà chào đời đến nay là chuỗi năm tháng ông bà ngược xuôi hết trạm xá này đến bệnh viện khác chạy chữa cho con để rồi triền miền lo âu, sầu muộn theo con gái. 

82 tuổi rồi, ông Như vẫn phải tham gia công việc ở Ban quản lý chợ An Phú Đông để có đồng ra đồng vào. “Nguồn thu” của gia đình ông Như cũng giống y ông Xuyến, bởi 2 vị thương binh, dù ở 2 miền đất nước, nhưng có chung hoàn cảnh. 

Nhấc cái chân đau do bị té trước đó một tuần, bà Nguyễn Thị Tư - vợ ông Như - níu con gái từ trên bệ cửa sổ. Bà bất lực nhìn chúng tôi nói như phân bua: “Đó, đúng 40 rồi mà cứ như con nít lên 3, 2 mắt thì lòa, không thấy gì mà tay chân phá không chịu được. Mới hôm qua tôi nấu nồi cơm gần chín, bỏ ra sân cầm cây chổi quét nhà, vô đã thấy con nhỏ trút sạch chai dầu ăn và chai nước mắm vào nồi. Đã vậy, mắt không thấy đường, còn làm văng đầy áo quần, mình mẩy. Tôi đau nhức người vậy, phải cùng ông ấy ôm con đi tắm. Hồi con dậy thì tới giờ, tháng nào cũng vậy, không canh sát là người lại lem nhem, nhìn đau lòng lắm cô ơi”. 

Tuyết Hà nói được, nhưng chỉ là những câu đơn, câu cụt. Thấy người lạ, chị lại rúc vào người ba mẹ như chạy trốn. Nhưng với ông Như, bà Tư, con gái còn sống và biết vui cười, biết tự đi đứng vậy là mãn nguyện. Nỗi lo của ông bà bây giờ chỉ là sợ họ phải đi trước: “Thiệt, không biết lỡ tôi và ổng có chuyện gì rồi con nhỏ sẽ ra sao. Anh chị em thương lắm, nhưng tụi nhỏ kia còn có gia đình, còn phải mưu sinh”.

Rời căn nhà yên ắng, quạnh quẽ của ông Như, bà Tư, bên tai chúng tôi cứ văng vẳng lời ông Nguyễn Văn Du - Chi hội trưởng Chi hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin phường An Phú Đông, quận 12, TPHCM - người dẫn đường thăm các gia đình hôm ấy: “Ông Xuyến, ông Như là 1 trong 10 thành viên của Chi hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin của chúng tôi. Anh em trong chi hội rất thương và chia sẻ với các anh chị. Chúng tôi cảm phục ý chí vượt khó và tình yêu thương con vô bờ của các anh chị ấy bao nhiêu thì quặn thắt lòng khi nghĩ về tội ác chiến tranh này. Cứ nghĩ việc chất độc này đã thấm sâu vào cơ thể mình, còn có nguy cơ truyền lại đến mấy thế hệ con cháu sau này mà đau đáu tâm tư. Chiến tranh khép lại, nhưng nỗi đau da cam sao cứ còn dai dẳng mãi?”. 

Diễm Chi