Ngày nhỏ đi mót lúa…

Mùa gặt. Trong khi người lớn tất bật lo thu hoạch ruộng nhà, xong đi gặt mướn kiếm tiền thêm thì lũ nhỏ cũng không chịu ngồi yên. Thạo việc, giỏi giang như anh Hai, chị Ba để được người ta mướn gặt (dù tiền công thấp hơn người lớn) quả là hạnh phúc lớn. Tôi với con Út bé tẹo thì… đừng mơ! Vậy nhưng không sao; cái khó ló cái khôn, không ai mướn gặt, 2 chị em sẽ xoay xở kiếm tiền bằng cách… đi mót lúa.

Mượn mẹ 2 cái mủng (thúng nhỏ) với 2 lưỡi liềm con, buổi nghỉ học, 2 đứa theo chân người lớn ra đồng. Mon men lại đầu bờ những thửa rộng đang gặt, nhẫn nại chờ người gặt tiến xa tới trước chừng nửa ruộng mới lò dò lội theo sau, kiên nhẫn trở liềm hớt những bông lúa sót. Ít lắm, ngoại trừ thi thoảng gặp được một bà hoặc cô thợ gặt quen, thấy 2 đứa nhỏ thấp tè lội mót lúa động lòng thương, cố tình gặt đổ hoặc để sót vài chòm lúa xấu đằng sau; không dám chừa nhiều, sợ chủ ruộng phát hiện, la.

Ảnh mang tính minh họa - Internet

Nhưng với chị em tôi, nhiêu đó cũng đã là… lộc lớn. Có lần gặp bà chủ ruộng tốt bụng - chắc thấy tội con Út bé như cái kẹo đã đi mót lúa - gọi lại cho cắt một nắm nơi vạt lúa còn nguyên chưa gặt. Út ta mừng rỡ xòe tay ráng sức quơ nắm lúa thật to. Khổ, tay nàng bé tẹo, ráng cỡ nào cũng chỉ cầm nổi mươi gié lúa là hết, ức phát khóc. Thấy vậy, bà chủ cười ngất, cho phép nàng quơ thêm nắm nữa. Sướng quá, nàng cười toe trong khi mặt còn giàn giụa nước mắt khiến mấy cô thợ gặt cũng bật cười.

Mót hết lúa ngoài đồng, 2 chị em dắt nhau về sân kho, nhào vô mấy đống rơm người ta giũ xong hè hụi giũ lại kiếm lúa sót. Món này vất vả mà "thu hoạch" không khá nên tôi sáng kiến sai con Út chạy ù về nhà lấy cái chổi xương. Sân kho hợp tác xã toàn lát gạch thẻ; những kẽ gạch lâu ngày mòn rộng ra do quét, do kiến mối đùn tạo thành những rãnh, những hang cho lúa hột đập phơi bên trên chui "trốn" xuống dưới.

Dùng cái que gỗ, 2 đứa thi nhau bươi, móc, quét, hốt giáp vòng sân là được kha khá lúa lẫn với gạch vụn, đất cát. Kệ, có hốt là ngon, lúa mót sao đòi sạch được. Sáng kiến moi lúa kẽ gạch chị em tôi khai thác được vài ba hôm thì xuất hiện "đối thủ cạnh tranh": chị em con Bé xóm trên với thằng Hùng xóm dưới. Xúm nhau moi, hốt, đương nhiên phần mỗi đứa còn chẳng được bao nhiêu. Kệ cho chúng nó tranh giành, tôi lẳng lặng dắt con Út đi "làm ăn" chỗ khác. Đợi trời nổi gió, 2 đứa đi rê mót lại lúa lép.

Ảnh mang tính minh họa - Internet

Ngày mùa, những đống lúa lép to tướng người ta rê bỏ ngổn ngang; chịu khó rê lại rê đi đường nào cũng kiếm được ít lúa lừng (lúa nửa lép) dùng nuôi gà vịt. Rê mót lúa lép thu hoạch cũng không cao, nhưng khỏe hơn nhiều so với vụ giũ rơm. Còn nữa, ngày mùa, lúa lép tha hồ, muốn rê bao nhiêu cũng có.

Quay đi ngoảnh lại hết mùa, "thành quả lao động" của chị em tôi đổ dồn cũng được nửa bao lúa mót. Số lúa ấy được mẹ giúp phơi, xong đem bán cho người ta nuôi gà vịt. Cầm những đồng tiền đầu tiên kiếm bằng sức lao động của mình, tôi sung sướng lắm. Tiền mua được thứ mình cần đã sướng, nhưng cái sướng còn nhân đôi bởi niềm tự hào khi con bé con như mình cũng có thể làm việc để kiếm ra tiền. 

Y Nguyên