Ngành sách ''gồng mình'' qua đại dịch

Ảnh hưởng nặng nề

Tối 24/3, Đường Sách TP.HCM đã tạm dừng hoạt động theo chỉ thị của Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM. Tiếp sau đó, các cửa hàng sách của Nhà xuất bản Kim Đồng (tại Hà Nội và TP.HCM), cùng một số chi nhánh nhà sách, Book City của Công ty Văn hóa Phương Nam tại các Trung tâm thương mại cũng đóng cửa. Đây là những nơi thường khi rất thu hút độc giả, sức mua mạnh. Nhưng trong tình hình dịch bệnh, lượng khách sụt giảm rất nhanh, những ngày qua hầu như không có khách.

Đường Sách TP.HCM đã được rào cây xanh, tạm dừng hoạt động

“Đường Sách TP.HCM mất đi lượng khách rất lớn, đặc biệt là khách vãng lai. Thời gian này, chúng tôi tăng cường giao hàng cho các đơn vị bán hàng online. Tuy nhiên, đối với những đơn vị không có kênh phát hành online, mức độ tiêu thụ hàng hóa sẽ rất chậm” - bà Phan Thị Thu Hà, Phó giám đốc phụ trách Nhà xuất bản Trẻ - chia sẻ. 

Từ đầu tháng 2/2020 đến nay, các đơn hàng sỉ của Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM đều giảm, khách lẻ cũng thưa vắng. Doanh số của Nhà xuất bản Kim Đồng giảm 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Chương trình Cùng trang sách bước đến tương lai, đưa sách về trường học của đơn vị tạm dừng. Kế hoạch xuất bản sách hè cũng phải điều chỉnh lại. Với Thái Hà Books, các đơn hàng offline giảm mạnh khoảng 60% từ đầu tháng Ba (đơn hàng online tăng khoảng 15%). “Tuy nhiên, từ ngày 6/3 đến nay, chúng tôi gần như không phát sinh đơn hàng nào từ các hiệu sách, đơn hàng online có dấu hiệu giảm. Nếu tính trên tổng quy mô thì doanh thu của chúng tôi sụt giảm khoảng 40% trong tháng này, dự kiến sẽ giảm tiếp ở mức 60-80% trong ba tháng tiếp theo” - bà Trần Phương Thảo, Tổng giám đốc Thái Hà Books - cho biết. 

Ảnh hưởng nặng nề, sụt giảm nghiêm trọng là tình hình chung của các đơn vị làm sách trong thời điểm hiện tại. Kế hoạch xuất bản bị chậm lại, số lượng bản in các đầu sách cũng phải cân nhắc gia giảm sao cho phù hợp. Thu nhập cho nhân viên, giấy in, công in, nhuận bút tác quyền… tất cả hiện đang là áp lực đối với các nhà làm sách. 

“Kế hoạch sản xuất khó có thể đẩy mạnh vào thời điểm này, vì sản phẩm làm ra cũng khó bán. Chibooks hiện tập trung vào việc hoàn thiện nội dung sản phẩm cho hay hơn, sản xuất có chọn lọc để không bị đứt đoạn công việc, mà vẫn không quá thiệt hại về kinh tế” - bà Nguyễn Lệ Chi, Giám đốc Công ty sách Chibooks - nói. Một đại diện kinh doanh sách dự đoán, từ tuần sau trở đi, doanh số online sẽ còn giảm mạnh. “Sách bán được rất chậm bởi hầu hết người dân tập trung tiền để lo những chi phí cơ bản trong cuộc sống như mua nhu yếu phẩm, thuốc men, khẩu trang…” - bà Nguyễn Lệ Chi - nói thêm. 

Gồng mình xoay sở

“Hiện tại trừ ban giám đốc, kế hoạch, kế toán, hành chính, thì các biên tập viên, thiết kế, nhân viên kinh doanh được làm việc tại nhà. Nhà xuất bản cũng kéo giãn tiến độ biên tập sách tự doanh để tránh tồn kho, thuyết phục khách hàng in sách gia công để thu hồi vốn nhanh. Nhân viên Đường Sách rút về trụ sở, tăng cường cho bộ phận bán hàng online. Chúng tôi cũng đang chuẩn bị hội sách online với quy mô vừa tầm nhà xuất bản. Nói chung đã cố gắng linh hoạt công việc. Nhưng gồng mình lâu ngày thì e không ổn, nỗi lo lớn dần, lo nhất là doanh thu để trả lương vì chúng tôi là đơn vị sự nghiệp tự trang trải toàn bộ chi phí” - bà Đinh Thị Thanh Thủy, Giám đốc - Tổng biên tập Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM cho biết. Các chi nhánh nhà sách Phương Nam còn đang mở cửa đã bổ sung thêm nguồn hàng nhu yếu phẩm: nước rửa tay, khẩu trang, mì ăn liền, đồ hộp…

Phía Công ty cổ phần sách Omega Việt Nam (OmegaPlus) vẫn cố gắng duy trì xuất bản sách, nhưng giảm số lượng in trên mỗi đầu sách. Từ đầu tháng 2/2020, đơn vị đã phải điều chỉnh kế hoạch xuất bản, ưu tiên lựa chọn các tựa sách phù hợp với hoàn cảnh dịch bệnh hiện tại: Hệ miễn dịch, Y học dinh dưỡng, Súng, vi trùng và thép… OmegaPlus cũng bị sụt giảm một nửa doanh số so với cùng kỳ năm ngoái. Ông Vũ Trọng Đại - Giám đốc Công ty sách OmegaPlus nhận định: “Tình hình ngành xuất bản sẽ còn tiếp tục khó khăn với những biến cố, rủi ro khó dự đoán trước do tình hình dịch bệnh khó lường, và những tác động chéo của những lĩnh vực sản xuất, kinh doanh khác. Dự kiến đà sụt giảm sẽ còn kéo dài đến hết năm 2020”.  

Bà Trần Phương Thảo thông tin về một số giải pháp của Thái Hà Books: “Hiện chúng tôi đã giảm số lượng mua bản quyền sách đầu vào, giảm lượng xuất bản đầu sách trên mỗi tháng khoảng 40%, giảm số lượng in trên mỗi đầu sách. Chỉ duy trì bốn ngày làm việc/tuần. Cắt giảm các khoản chi phí cho vui chơi, điều phối công việc và hỗ trợ nhân sự trong mùa dịch, tăng cường phục vụ các đơn hàng online, cũng như tổ chức các sự kiện kinh doanh online… Đó là những quyết sách khẩn cấp để công ty có thể vượt qua đại dịch”. Đơn vị này đang tập trung vào công tác truyền thông online, cũng như có các chương trình khuyến mãi thu hút bạn đọc. Đối với Nhà xuất bản Trẻ, thì đơn vị bắt đầu cân nhắc số lượng bản in một số đầu sách, có thể chỉ in 500 bản thay vì 2.000-3.000 bản như trước đây.

Trong khi đó, Nhà xuất bản Kim Đồng quyết định hỗ trợ 50% phí ship cho các khu vực nội thành TP.HCM và Hà Nội khi mua sách trên website nhà xuất bản. Các ấn phẩm thuộc thương hiệu sách WingBooks được giảm giá từ 35-50% trong tháng Ba, kèm nhiều quà tặng. Đặc biệt, tặng bộ tư liệu miễn phí Bé vui mỗi ngày rất bổ ích trong mùa dịch dành cho các bé từ độ tuổi mẫu giáo đến tiểu học (truy cập website nxbkimdong.com.vn để download). Bộ tư liệu gồm 10 chủ đề: trường lớp, biển khơi, sức khỏe, thể thao, trái cây, gia đình, bốn mùa, cây cối, động vật và phương tiện giao thông.
Trước mắt, các đơn vị đều đang “gồng mình” gánh vác. Nhưng nếu tình hình dịch bệnh kéo dài, nguồn thu nào đủ để trả lương cho nhân viên cùng các loại chi phí? Sách sẽ tồn kho, không có thanh khoản, giảm lương là những tình huống có thể xảy ra. 

Lục Diệp