Ngắm vẻ đẹp "lạ" của Hà Nội những ngày giãn cách xã hội

Chưa bao giờ phố xá sạch đến thế

Hai lá phổi vốn không được khỏe mạnh từ bé, nên tôi luôn hạn chế tham gia giao thông. Còn những lúc đi đường, phải dừng xe ở ngã ba, ngã tư chờ đèn đỏ, tôi luôn nín thở để ngăn bớt cái mùi khủng khiếp của khí thải xe máy, ô tô.

Đường phố Hà Nội trong những ngày giãn cách

Vậy mà những ngày giãn cách xã hội, tôi lại cố chạy xe thật chậm để tận hưởng những ngày trong xanh hiếm hoi của phố phường. Chín mươi giây tắt máy, chờ đèn đỏ ở ngã tư Kim Liên, không bị tiếng còi xe dội vào tai inh ỏi, tôi “phát hiện” một cái cây trong công viên Thống Nhất đang khoác trên mình màu áo mới - những chiếc lá nhỏ xinh, đo đỏ trên nền xanh ngắt. Vậy thôi mà cũng vui.

Qua ngã tư, thấy cái dáng đẩy xe lòng còng thân thương của bà Vấn trên vỉa hè. Nhìn chiếc thúng đậy điệm cẩn thận trên xe tự chế của bà, tôi đã hình dung góc nào xôi đậu xanh, góc nào xôi đậu phộng… và cái lọ muối mè của bà “giấu ở đâu”.

Từ huyện Ứng Hòa, tỉnh Hà Tây cũ, mười tám năm trước bà đã lên Hà Nội, lấy thúng xôi làm kế sinh nhai. Những năm còn khỏe, đôi quang gánh trên vai, bà quảy xôi ra chợ Khương Thượng, đi khắp các phố của quận Đống Đa, vòng sang công viên Thống Nhất. Sau bao năm đòn tre đã rạn, “thân cò” chẳng còn vững chãi như xưa, đôi quang gánh được thay bằng xe tự chế, hàn từ các ống tuýp sắt.

"Hàng" xôi của cụ Vấn vẫn hoạt động vì lo người lao động xa quê bị đứt bữa

Vì khoảng cách đã giãn ra gấp mấy lần mọi khi, tôi phải hỏi lớn: “Đang dịch thế này, sao bà không nghỉ?” Chiếc khẩu trang như làm hằn sâu thêm những vết chân chim trên gương mặt người phụ nữ tuổi ngoài sáu mươi. Vừa thoăn thoắt đơm xôi, bà phân trần: “Tôi cũng muốn vậy, nhưng giờ ở quê không cho về, nhà nào nhà nấy khóa cửa ở yên trong nhà. Mấy đứa con bảo mẹ đừng đi bán nữa, tiền thuê nhà hai triệu đồng một tháng chúng nó sẽ gửi lên cho”.

Bà bảo với số tiền dành dụm, bà vẫn lo được điện, nước, ăn uống trong những ngày giãn cách toàn xã hội. Nhưng ngoài đường, còn rất nhiều lao động không về được quê, “phương tiện” chỉ có đôi chân như bà, nếu không có “xôi bà Vấn” thì bữa trưa sẽ đứt, bởi hàng quán cũng đã đóng cửa cả rồi.

Tôi lại hỏi: “Phố xá vắng thế, chắc bà cũng buồn?” Bà Vấn nói: “Hạn chế nói chuyện với mọi người cũng thấy thiếu thiếu. Nhưng những ngày này đi bán lại thích, đường thông hè thoáng, không phải hít mùi xăng xe, ít đụng rác thải, cuối buổi về nhà mắt không kèm nhèm vì bụi”. 

“Trốn” ra đường vì tiếc khí trời

Chiều, những người đi bộ không tránh xa chiếc chổi tre của chị lao công như mọi ngày, bởi chổi tre giờ không khua bụi, chỉ có lá sấu rụng. Quanh hồ Thiền Quang, vườn hoa Lê Nin… vẫn thoăn thoắt những bước chân người đi tập thể dục.

Nhiều người ra ngoài đi bộ vì "tiếc khí trời trong lành"

Nhà bà Dương ở gần chùa Kim Sơn (phố Kim Mã, quận Ba Đình), nhưng bao năm qua, trong câu chuyện giữa bà và hàng xóm, hình như “phố Kim Mã” chưa bao giờ được gọi tên. Nói chuyện với nhau, các bà vẫn một câu “làng Kim Mã”, hai câu “cái làng Kim Mã nhà mình”. Những ngày các cửa hàng dọc phố đóng cửa, xe cộ vắng thưa; cụm từ “cái làng Kim Mã nhà mình” của các bà dường như cũng bớt phần lạc lõng. Mới khoảng đôi tuần về trước, các bà còn phải chờ đến 21g cho lượng xe vãn bớt mới lầm lụi đi bộ dọc hè phố Nguyễn Thái Học, nhìn trước ngó sau chạy vội sang phía vườn hoa Lê Nin, thỉnh thoảng lại lo “phải vạ” người vượt đèn đỏ.

Từ cuối tháng Ba, khi dịch COVID-19 diễn biến phức tạp ở Hà Nội, bà Dương và các bà hưu trí trong ngõ đã hạn chế ra ngoài. “Nhưng những ngày giãn cách này, đường sạch, phố xanh, tiếc khí trời quá nên tôi “trốn” các con ra vườn hoa đi bộ vài vòng. Mấy chục năm rồi, tôi mới thấy lại Hà Nội lành lẽ, như cái làng Kim Mã nhà tôi ngày nào” - bà Dương kéo lại cái mũ che gần kín mắt, giọng nói có phần áy náy khi không tuân thủ việc hạn chế ra đường.

Không chỉ bà Dương, mà hầu hết những người đội mũ, đeo khẩu trang lặng lẽ bước quanh các vườn hoa đều bảo, họ ra đường không phải vì ở nhà bí bức hay cuồng chân; mà bởi lâu lắm rồi đường mới sạch, phố mới xanh như những ngày này, họ có thể đi tập thể dục bất cứ lúc nào, chẳng còn lo lắng canh giờ vơi bớt xe.

Dọc phố Quốc Tử Giám sang chợ Ngô Sỹ Liên, kéo xuống chợ Văn Chương (quận Đống Đa), mọi ngày tiếng động cơ ầm ào, trong các con ngõ nhỏ là những bếp than tổ ong lúc nào cũng hoạt động. Thường ngày, đầu giờ sáng bà Vinh đã phải đóng kín các cửa để chặn khói nhóm lò. Nhưng đã mười ngày nay, quán cóc ngừng bán, những ô cửa kính nhà bà lại hé dần. “Mấy hôm đầu, thỉnh thoảng mới có tiếng xe vọng vào, cả ngõ không gợn tí bụi than, tôi cứ thấy là lạ. Gần tám mươi tuổi, từ lâu tôi đã nghĩ Hà Nội chỉ vắng lặng được ngày mùng Một tết. Đợt này nghĩ về dịch bệnh cũng sợ, nhưng thấy vãn được cả tiếng ồn và khói bụi lại thấy một vẻ đẹp "lạ" của Hà Nội” - bà Vinh nói vọng qua cửa xếp.

Chiều muộn, chỉ một bếp than tổ ong đầu ngõ Lương Sử đang đỏ lửa, nước trong cái ấm nhôm trên bếp đang reo. Tôi đứng khá lâu bên nhà máy nước nhìn chếch sang phía đối diện, cả đoạn ngõ khoảng hai chục mét chỉ một vuông cửa xếp được mở, bà cụ nhỏ bé ngồi trên chiếc ghế gỗ con con, tia nắng xuyên qua tán cây, rót xuống mái tóc bạc. Đã đi lại cái ngõ này đến ngàn lần, mà bây giờ, tôi mới thấy được hình ảnh như thực, như mơ ấy.

Vài âm báo điện thoại kéo tôi ra khỏi tia nắng trên mái tóc trắng màu thời gian, mấy người bạn trên Facebook cập nhật trạng thái: “Hà Nội “tết Cô Vít”, trời rất trong”, “lâu lắm rồi mới nhìn thấy sông Hồng từ ban công”… kèm những biểu tượng cười híp mắt. Hình như, chỉ những ngày cả xã hội giãn cách vì COVID-19, những ngày người người, nhà nhà hạn chế đi lại, hạn chế mọi hoạt động, phố mới đủ sạch, đủ xanh để trả lại oxy không khói bụi và làm dịu lòng người.

Bầu trời Hà Nội ít ô nhiễm hơn trong những ngày giãn cách xã hội

Những ngày cuối tháng Ba, các vệ tinh của Cơ quan Không gian Hoa Kỳ (NASA) cũng như Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) đã ghi nhận và công bố sự sụt giảm ô nhiễm không khí ở Trung Quốc, Ý, Tây Ban Nha, Pháp. Theo ESA, ô nhiễm không khí từ nitơ dioxide (NO2) đã giảm khoảng 40% trong thời điểm các khu vực này tiến hành phong tỏa trên diện rộng để hạn chế sự lây lan của SARS-CoV-2. Còn tại Trung Quốc, riêng việc hạn chế di chuyển đã góp phần giảm 25% lượng khí thải carbon dioxide (CO2) trong bốn tuần, kể từ cuối tháng Một, so với cùng kỳ năm 2019. Ở New York (Mỹ), kể từ khi con người giảm bớt di chuyển không cần thiết do dịch COVID-19, lượng carbon dioxide trong khí quyển giảm từ 5 đến 10%, lượng khí thải carbon monoxide (CO) liên quan đến ô tô cũng đã giảm một nửa.

Ngọc Minh Tâm