Ngại giao tiếp, giới trẻ thích “nói” bằng tay

Giật thót khi nghe điện thoại đổ chuông

Phương Uyên (26 tuổi, ngụ quận Bình Thạnh, TPHCM) làm trong ngành marketing, tự nhận mình thuộc kiểu người luôn thấy lo lắng mỗi khi có điện thoại hoặc âm báo tin nhắn đến.

Với Uyên, mỗi lần điện thoại đổ chuông là mỗi lần cô căng thẳng, nhất là trong khoảng từ 22 giờ trở đi. Đó là lúc sếp cô hay đột nhiên yêu cầu làm báo cáo gấp hay kiểm tra tiến độ chiến dịch quảng cáo cho các nhãn hàng. Uyên kể, có hôm đang ngồi xem phim vào tối thứ Bảy thì điện thoại bỗng rung lên với cái tên “sếp” hiện trên màn hình. Lập tức mọi cảm giác thư giãn biến mất, nhường chỗ cho sự ức chế, căng thẳng.

Nhiều bạn trẻ ngày nay thích liên lạc, nhắn tin qua mạng xã hội hơn gọi điện thoại - Ảnh: Dương Lạc

Với các cuộc gọi từ số lạ, Uyên có “bí kíp” riêng để đối phó: cô tắt máy ngay, sau đó mở Zalo kiểm tra danh tính của người gọi rồi mới quyết định phản hồi hay không. Cô cũng chọn cách trì hoãn, thiết lập chế độ ẩn để người gửi không biết cô đã xem tin nhắn, để khỏi phải chịu áp lực phải trả lời ngay sau khi đọc tin.

Minh Khương (29 tuổi, ở TP Thủ Đức, TPHCM) cũng có ác cảm với tiếng chuông điện thoại. “Cảm giác như mình chưa kịp ngả lưng đã phải bật dậy giải quyết công việc” - Khương chia sẻ. Ám ảnh với tiếng chuông báo cuộc gọi đến, Khương nghĩ đến việc chuyển hẳn sang nhắn tin. “Tôi biết kiểu gì sếp cũng sẽ nhắn tin nếu tôi không bắt máy, nên cứ để đó đã rồi tính sau” - chàng trai “bật mí” chiến thuật của mình.

Chọn nhắn tin để có thời gian suy nghĩ

Nhạc chuông điện thoại vang lên, màn hình hiện số lạ 0903… khá đẹp. Dù đang rảnh, Ý Nhi (28 tuổi, ngụ quận Gò Vấp, TPHCM) vẫn không bắt máy. Từ hồi ra trường, Nhi làm chuyên viên truyền thông cho một trung tâm về phim ảnh, nhưng vẫn giữ thói quen liên lạc qua mạng xã hội và tin nhắn, email.

Nhi kể, cô rất ít gọi điện. “Trong nội bộ thì tôi lập một trang kín trên Facebook, một nhóm chat trên Viber, có gì thông báo ngay. Với các khóa đào tạo, tôi cũng liên lạc qua email, rồi lập nhóm trên Facebook và tất cả mọi thứ đều đăng tải trên đó. Nhắn tin thì đâu ai ép được mình trả lời liền. Thấy tin thì mình thả tim, thả like rồi để đó từ từ tính, không phải ấp a ấp úng hoặc căng thẳng như khi nghe điện thoại” - cô cười, giải thích.

Một bạn trẻ khoe các ứng dụng nhắn tin của mình luôn trong tình trạng có hàng chục, hàng trăm tin nhắn và thông báo chưa xem, vì đơn giản bạn không thích trả lời ngay - Ảnh: Thành Vũ

Thi thoảng Nhi được một số nhãn hàng mời quảng cáo thông qua hình thức đăng clip review trên TikTok hoặc đăng status trên Facebook cá nhân. Phía đối tác thường sẽ gọi điện trước cho cô, mà cô thì ít nghe điện thoại nên họ sẽ phải chọn cách gửi email, liên lạc qua Messenger. Cũng vì thói quen không chịu nghe điện thoại mà không ít lần Nhi bị “hụt kèo” review sản phẩm, khi nhãn hàng không đủ kiên nhẫn chờ email trả lời và quay sang đặt hàng người khác.

Việt Hùng (26 tuổi, quê Bình Dương) cũng rất ngại khi trò chuyện qua điện thoại vì cảm thấy không thoải mái. Anh hay nói chuyện kiểu nhát gừng và khi bên kia đầu dây hỏi vấn đề gì đó thì anh thường sẽ ngập ngừng, sau đó mới trả lời. Do đó, anh thích nhắn tin qua mạng xã hội hơn.

Bạn bè khi ngồi cà phê, đi ăn với Hùng sẽ thường chứng kiến cảnh chuông điện thoại của anh reo vang nhưng anh tắt chuông rồi thản nhiên nói chuyện tiếp. Có những lần, màn hình điện thoại hiện lên số của sếp hoặc đồng nghiệp gọi, Hùng cũng không nghe. Anh giải thích, do sếp và đồng nghiệp hay hỏi mà không xem kỹ bản nội dung anh đã nộp, nên việc giải thích qua điện thoại là không cần thiết.

“Chỉ có gia đình, người yêu, bạn thân gọi thì tôi hay bắt máy thôi. Thời bây giờ có nhiều cách để liên lạc, đâu nhất thiết phải nghe điện thoại” - anh thẳng thắn nêu quan điểm.

Thiết lập ranh giới lành mạnh trong giao tiếp số

Để giải quyết tình trạng này, các chuyên gia cho rằng, cần áp dụng nguyên tắc “Slow communication” và kỹ thuật quản lý cảm xúc để thiết lập ranh giới lành mạnh trong giao tiếp số. Cần chấp nhận đây là một vấn đề phổ biến trong thời đại số và hoàn toàn có thể khắc phục được. Thay vì phản ứng tức thì với mọi thông báo/cuộc gọi, hãy chủ động thiết lập thời gian cụ thể trong ngày để kiểm tra email, tin nhắn và cuộc gọi.

Thạc sĩ Lê Thị Thảo Trang - giảng viên Khoa Quan hệ công chúng - Truyền thông, Trường đại học Văn Lang - gợi ý giải pháp: “Các bạn có thể dành 30 phút vào sáng sớm và cuối chiều để làm việc này. Thông báo cho người thân về thói quen này để họ hiểu và thông cảm. Tắt thông báo không cần thiết trên điện thoại. Phương pháp Pomodoro (làm việc 25 phút, nghỉ 5 phút để kiểm tra thông báo) cũng rất hiệu quả.

Cần có sự phân loại và quy định thời gian phản hồi khác nhau cho từng loại tin nhắn, ưu tiên những thông tin quan trọng. Điều này giúp tạo không gian cho bản thân suy nghĩ, xử lý thông tin một cách tỉnh táo và hiệu quả, ưu tiên chất lượng hơn tốc độ”.

Bên cạnh đó, bạn trẻ cần thực hành tiếp xúc từ dễ đến khó. Thứ bậc của nỗi sợ được liệt kê từ dễ đến khó nhất. Mỗi hành vi được thực hành cho đến khi bạn cảm thấy thoải mái và có thể chuyển sang hành vi khó nhất tiếp theo. Nếu việc trò chuyện với người không thân thiết quá khó khăn, có thể bắt đầu từ những người thân thiết gần gũi để dần lấy lại sự tự tin.

Nội dung ban đầu có thể xoay quanh những mẩu chuyện ngắn và nhỏ, những câu giao tiếp thông thường đơn giản. Việc này kết hợp với thực hành kỹ thuật thư giãn như thở sâu trước khi trả lời cuộc gọi, chọn nhạc chuông êm dịu, chuẩn bị sẵn một số câu trả lời mẫu cho các tình huống thường gặp sẽ giúp bạn tự tin hơn trong giao tiếp.

“Quan trọng nhất là phải nhận thức được rằng, công nghệ là công cụ phục vụ cuộc sống chứ không phải điều khiển cuộc sống chúng ta. Thiết lập ranh giới lành mạnh trong giao tiếp số không chỉ bảo vệ sức khỏe tinh thần mà còn giúp duy trì các mối quan hệ bền vững và ý nghĩa hơn” - thạc sĩ Thảo Trang đúc kết.

Thành Vũ - Dương Lạc