Nga-Mỹ giao tranh nảy lửa ở Syria, Thổ Nhĩ Kỳ "cơ hội" nhảy vào giành chỗ đứng

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan ngày 19/9 cho biết quân nổi dậy do Ankara hậu thuẫn sẽ tiến về miền Nam Syria, mở rộng một “vùng an toàn” tại đây. Ông đã lên kế hoạch thảo luận về các cuộc khủng hoảng ở Syria và Iraq, cuộc chiến chống khủng bố và âm mưu đảo chính bất thành vừa qua ở Thổ Nhĩ Kỳ tại phiên họp cấp cao của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc vào tuần này.

Tham vọng mới của ông Erdogan ở Syria.

Phát biểu trong cuộc họp báo trước lúc đến New York dự cuộc họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, ông Erdogan cho biết về kế hoạch mở rộng vùng an toàn này lên 5.000 km vuông. Quân do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn, theo đó sẽ tiến về phía Nam Syria và tập trung tiêu diệt tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) tại thị trấn al-Bab, cách biên giới Thổ Nhĩ Kỳ 30 km.

Các lực lượng được Ankara hậu thuẫn ở miền Bắc Syria có thể tiến sâu hơn về phía Nam sau khi quét sạch các thành viên của tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS).

“Như một phần của chiến dịch "Lá chắn Euphrates", một khu vực 900 km vuông đã sạch bóng khủng bố tính đến nay. Khu vực này sẽ được mở rộng về phía Nam. Chúng tôi có thể mở rộng nó lên 5.000 km vuông trong vùng an toàn”, Reuters dẫn lời ông Erdogan nói ngày 19.9.

Thổ Nhĩ Kỳ đã từng gây hấn với Mỹ khi làm trái lời Mỹ, tấn công người Kurd.

Kể từ tháng 8, Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa xe tăng, xe bọc thép và binh lính tràn qua biên giới miền Bắc Syria trong chiến dịch quân sự mang tên "Lá chắn Euphrates" với mục tiêu quét sạch các tay súng IS, cũng như ngăn chặn bước tiến của các tay súng người Kurd.

Hiện tại, Thổ Nhĩ Kỳ đã kiểm soát khu vực trải dài giữa biên giới của nước này với Syria. Chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ đã bị chính quyền Damascus lên án gay gắt vì xâm phạm chủ quyền lãnh thổ của Syria.

Cũng trong ngày 19/9, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ xác nhận các máy bay chiến đấu của nước này đã oanh kích các mục tiêu của IS ở miền Bắc Syria, trong đó có nơi trú ẩn, kho đạn và sở chỉ huy quân sự của nhóm khủng bố này.

Tuyên bố của Thổ Nhĩ Kỳ được đưa ra đúng thời điểm mà Nga và Mỹ đang tranh cãi gay gắt nhất về Syria. Nga đang cáo buộc Mỹ bảo vệ tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng sau khi ném bom giết chết ít nhất 62 binh sĩ chính phủ Syria ở gần sân bay tại TP Deir al-Zor.

Liên minh do Mỹ dẫn đầu đã thừa nhận cuộc không kích hôm 17-9 làm chết binh sĩ Syria đang chiến đấu với phiến quân tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tại Deir al-Zor. Washington cho biết, máy bay nước này đã ngừng ngay cuộc tấn công khi nhận được tin có sự hiện diện của quân đội Syria ở đó.

Lầu Năm Góc cũng ra tuyên bố quả quyết đã báo trước cho quân đội Nga về cuộc không kích này nhưng không nhận được phản hồi. Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Nga khẳng định Mỹ không báo trước về cuộc không kích ở Deir al-Zor.

Mỹ dội bom nhầm vào quân chính phủ Syria chính là ngọn nguồn của cuộc tranh cãi giữa Nga - Mỹ.

Vụ tấn công gây chết người kể trên đã dẫn đến cuộc tranh cãi nảy lửa giữa Mỹ và Nga tại cuộc họp ở TP New York. Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc Samantha Power cho rằng lời kêu gọi triệu tập cuộc họp của Nga là “đạo đức giả”, bởi Moscow chưa từng bày tỏ thái độ phẫn nộ mạnh mẽ như thế khi lực lượng chính phủ Syria sát hại dân thường trong cuộc xung đột kéo dài hơn 5 năm qua.

Trong khi đó, Đại sứ Nga Vitaly Churkin nhấn mạnh với báo giới: “Tôi rất muốn xem Washington sẽ có phản ứng ra sao. Nếu điều bà Đại sứ Power đã nói hôm nay là dấu chỉ phản ứng của họ thì chúng ta đang gặp rắc rối lớn”.

Syria cho rằng vụ không kích trên là chứng cứ xác định Mỹ và các đồng minh ủng hộ IS. Theo Reuters, Nga nhận xét cuộc không kích đã giúp phiến quân IS vượt qua vị trí đóng quân của Syria gần sân bay Deir al-Zor, đồng thời tuyên bố đây là bằng chứng cho thấy Mỹ đang hỗ trợ các phần tử thánh chiến.

“Chúng tôi đi đến kết luận thực sự khủng khiếp đối với toàn thế giới: Nhà Trắng đang bảo vệ IS. Lúc này không còn nghi ngờ gì về điều đó nữa” - hãng tin RIA Novosti trích dẫn lời của nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova.

Cáo buộc qua lại

Sự cố mới nhất ở Syria đe dọa phá hỏng kế hoạch phối hợp tiêu diệt IS và các tổ chức thánh chiến khác trên khắp Syria của Nga và Mỹ. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga Igor Konashenkov cáo buộc Mỹ đã không phối hợp với Nga trong các cuộc không kích.

“Nếu cuộc không kích này diễn ra do tấn công nhầm mục tiêu thì có thể nói đó là hậu quả trực tiếp của việc Mỹ không muốn phối hợp với Nga trong hành động chống lại các nhóm khủng bố ở lãnh thổ Syria” - ông Konashenkov khẳng định.

Một nguồn tin quân sự cao cấp ngày 19/9 nói với hãng tin AFP (Pháp) rằng, thỏa thuận ngừng bắn ở Syria do Nga và Mỹ làm trung gian sẽ hết hạn vào lúc 19 giờ địa phương cùng ngày (tức 23 giờ Việt Nam cùng ngày).

Không dừng lại ở đó, Moscow còn bày tỏ lo ngại thỏa thuận ngừng bắn hiện nay ở Syria có nguy cơ sụp đổ và đổ lỗi cho Mỹ. Bộ Quốc phòng Nga thông báo lệnh ngừng bắn đã bị quân nổi dậy vi phạm 199 lần.

Đáp lại, phe đối lập Syria cáo buộc Nga lợi dụng thỏa thuận ngừng bắn để giúp quân đội Syria và các nhóm dân quân Shiite có cơ hội tái tập hợp, triển khai lực lượng sẵn sàng cho đợt tấn công mới. Họ còn đổ lỗi cho Moscow đã phá hỏng thỏa thuận ngừng bắn.

Minh Đức