Nga chết đứng trước "cú đấm" của đồng minh muốn lật đổ Assad: Cần lời giải thích

Ngày 29/11, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã đưa ra tuyên bố khá “giật gân” khi khẳng định rằng mục đích chính của Thổ Nhĩ Kỳ khi đưa quân vào Syria là lật đổ chế độ Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Liệu Thổ Nhĩ Kỳ có thực sự quyết tâm hành động?

1 năm trước, ngày 24/11/2015, Thổ Nhĩ Kỳ đã bắn hạ máy bay ném bom Su-24 của Nga. Sự vụ này đã tạo ra căng thẳng tột độ trong quan hệ Nga - Thổ Nhĩ Kỳ, thậm chí còn có những quan ngại rằng hai bên có thể xảy ra chiến tranh. Tuy nhiên, giới quan sát khi đó cho rằng sẽ không có bất cứ cuộc chiến tranh nào vì cả Nga, cả Thổ Nhĩ Kỳ đều không cần đến cuộc chiến tranh này.

Tuy nhiên, khi quan hệ Nga - Thổ Nhĩ Kỳ đang có chiều hướng cải thiện, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ lại đưa ra tuyên bố khá sốc về mục đích của Thổ Nhĩ Kỳ khi đưa quân vào Syria.

Phát biểu tại Hội nghị chuyên đề về Jerusalem ở Istanbul, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nhấn mạnh rằng, Ankara đã chịu đựng rất lâu nhưng cuối cùng buộc phải tiến vào Syria phối hợp với Quân đội Syria Tự do (FSA) để chấm dứt tình trạng đổ máu ở quốc gia, nơi mà "theo ước tính" của ông đã có gần 1 triệu người thiệt mạng.

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan chỉ muốn tiêu diệt Assad.

Theo ông Erdogan, Ankara không có tham vọng chiếm đất của Syria, quân đội Thổ Nhĩ Kỳ hiện diện tại quốc gia Trung Đông này nhằm khôi phục lại sự công bằng và chấm dứt ách thống trị hà khắc của bạo chúa Assad, người đã tiến hành khủng bố nhà nước tại Syria.

“Chúng tôi vào Syria nhằm chấm dứt chính quyền Assad chứ không phải bất kì mục tiêu nào khác. Chúng tôi không muốn gì ở lãnh thổ của Syria mà trao hoàn toàn vấn đề này cho nhân dân nước họ. Sự xuất hiện của Thổ Nhĩ Kỳ là để thành lập công lý”, ông Erdogan nói.

Lời tuyên bố của ông Erdogan đã nhắm một đòn thẳng vào đại diện của Nga ở chiến trường Trung Đông, lực lượng ủng hộ Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Thư ký Báo chí của Tổng thống Nga Dmitri Peskov khẳng định rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không thể thực hiện được mục đích này, đồng thời nhấn mạnh, Moscow đang chờ đợi lời giải thích của phía Thổ Nhĩ Kỳ về tuyên bố trên.

Theo giới phân tích, nhiều khả năng lời giải thích của phía Thổ Nhĩ Kỳ sẽ được đưa ra trong khuôn khổ hội đàm Nga - Thổ Nhĩ Kỳ trong khuôn khổ chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ của Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov.

Về bản chất, tuyên bố trên của Tổng thống Erdogan được đưa ra 5 ngày sau khi một số binh sỹ của Thổ Nhĩ Kỳ thiệt mạng do gánh chịu các đòn không kích của Không quân Syria ở khu vực gần thành phố Al-Bab. Đáng chú ý là tuyên bố này được ông Erdogan đưa ra trong hội nghị với nghị sỹ các quốc gia Ả rập khác có quan điểm phải lật đổ chế độ Assad tại Syria. Hơn nữa, khi Quân đội Chính phủ Syria đã giành quyền kiểm soát đối với phần lớn lãnh thổ thành phố Aleppo thì tuyên bố này của ông Erdogan sẽ khó có thể được hiện thực hóa.

Nga chết đứng trước "cái tát" của đồng minh muốn lật đổ Assad: Cần lời giải thích

Thực tế chiến trường Syria sẽ là minh chứng rõ nét cho nhận định về việc lật đổ chế độ Assad của ông Erdogan sẽ chỉ là “giấc mơ không thể hiện thực hóa”. Từ tháng 8/2016, Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa quân đội tiến vào lãnh thổ Syria sau khi Thổ Nhĩ Kỳ bình thường hóa được quan hệ với Nga. Tuy nhiên cho đến nay, lực lượng này của Thổ Nhĩ Kỳ vẫn không thể tiến sâu hơn vào lãnh thổ Syria.

Mục đích chính của Thổ Nhĩ Kỳ khi đưa quân vào Syria chỉ là nhằm ngăn chặn việc hình thành khu vực tự trị của cộng đồng người Kurd trên lãnh thổ dọc theo biên giới của Thổ Nhĩ Kỳ. Do đó, đụng độ, va chạm quy mô nhỏ có thể xảy ra giữa lực lượng của Thổ Nhĩ Kỳ với Quân Chính phủ Syria nhưng chiến tranh quy mô lớn giữa hai lực lượng này sẽ không thể xảy ra.

Hơn nữa, cho dù không suy nghĩ kỹ thì ông Erdogan cũng thừa hiểu rằng ông Bashar al-Assad là đồng minh thân cận của Tổng thống Nga Putin. Không có bất cứ lực lượng nào muốn chiến tranh với Nga hay đồng minh của Nga cả. Ông Erdogan chắc hẳn là người hiểu rõ điều này nhất sau sự vụ đối với máy bay Su-24 của Nga.

Về bản chất, ông Erdogan rất muốn lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad nhưng bản thân ông Erdogan cũng thừa hiểu rằng đó là điều không tưởng. Do đó, đích ngắm chính của ông Erdogan là người Kurd. Nếu như Mỹ và Nga có thể giúp Thổ Nhĩ Kỳ làm suy yếu “mối đe dọa mang tên người Kurd” thì Erdogan sẽ bảo vệ được các lợi ích quốc gia của Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, ông Erdogan không hề muốn phá vỡ chiến lược của Nga ở Syria. Ngoài ra, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang tìm kiếm cơ hội có được tiếng nói chung với chính quyền mới của Mỹ. Tổng thống Erdogan dự kiến sẽ đi thăm Mỹ và gặp gỡ với Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump trước khi ông Trump làm lễ nhậm chức Tổng thống (dự kiến 20/1/2017). Ankara đang hy vọng rằng ông Trump sẽ không ủng hộ người Kurd mạnh mẽ như ông Obama.

Trong bối cảnh tân Tổng thống Mỹ có thể đạt được thỏa thuận với Nga về giải quyết cuộc khủng hoảng Syria, ông Erdogan sẽ không dại dột gì lật đổ Tổng thống Syria Bashar al-Assad mà sẽ phải chờ đợi các động thái từ thỏa thuận Nga - Mỹ thời gian tới.

Vị thế của Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay trong giải quyết tình hình Syria thuận lợi hơn nhiều so với thời điểm tháng 11/2015. Bài học từ sự vụ Su-24 vẫn còn nóng hổi và hiển nhiên ông Erdogan không muốn lặp lại sai lầm này.

Minh Đức