Nếu số phiếu của hai ứng viên bằng nhau hoặc có tranh chấp, ai sẽ quyết định cuối?

Chiến dịch tranh cử của Tổng thống Donald Trump đang thách thức các bang chiến trường bằng những vụ kiện, hy vọng giành lại chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2020.

Nhưng những người sáng lập nước Mỹ mong muốn quốc hội - chứ không phải tòa án - là phương án dự phòng nếu kết quả của cử tri đoàn đối mặt tranh chấp, hoặc không thể chọn ra người chiến thắng.

Những phiếu bầu vẫn đang được kiểm đếm, với kết quả cuối cùng còn chưa ngã ngũ

Nhìn chung, những người sáng lập tìm cách tránh sự tham gia của quốc hội vào các cuộc bầu cử tổng thống. Họ muốn một nhà hành pháp độc lập không quan tâm đến việc thu hút sự ưu ái của các thành viên quốc hội và có thể chống lại những đạo luật bị coi là thiếu sáng suốt.

Đó là lý do tại sao họ tạo ra cử tri đoàn, giao cho các cơ quan lập pháp tiểu bang trách nhiệm lựa chọn "đại cử tri", những người giúp xác định tổng thống.

Nhưng họ cũng có thể thấy trước các tình huống - cụ thể là một cuộc chạy đua phân mảnh giữa các chính trị gia ít tên tuổi - khiến cho không ứng cử viên tổng thống nào đảm bảo được đa số đại cử tri đoàn.

Một cách miễn cưỡng, những người sáng lập giao cho Hạ viện trách nhiệm can thiệp nếu điều đó xảy ra - có lẽ vì đây là cơ quan gần gũi nhất với người dân - nhằm mang lại tính hợp pháp dân chủ cho một cuộc bầu cử.

Ngang bằng hoặc có tranh chấp

Donald Brand - giáo sư tại đại học Holy Cross (Mỹ) - giải thích: hai cuộc bầu cử năm 1800 và 1824 không tạo ra người chiến thắng nhờ đại cử tri đoàn mà do Hạ viện quyết định. Thomas Jefferson được chọn vào năm 1800 và John Quincy Adams vào năm 1824.

Theo thời gian, sự phát triển của hệ thống lưỡng đảng đảng tạo nên quy ước cho phép các đảng môi giới liên minh phía sau một ứng cử viên tổng thống, về cơ bản đảm bảo rằng cử tri đoàn tạo ra người chiến thắng.

Sự ràng buộc trong cử tri đoàn có thể là một cách đưa cuộc bầu cử năm 2020 đến tay Quốc hội. Trong trường hợp cực kỳ khó xảy ra là cả Joe Biden và Donald Trump đều nắm giữ 269 phiếu đại cử tri, cuộc bầu cử sẽ được đưa đến Hạ viện.

Một kịch bản có khả năng xảy ra hơn là vụ kiện tụng từ chiến dịch của ông Donald Trump sẽ khiến Quốc hội tham gia vào cuộc bầu cử năm 2020.

Mặc dù hệ thống tòa án chịu trách nhiệm giải thích pháp lý trong các tranh chấp bỏ phiếu, nhưng họ không muốn bị coi là người quyết định kết quả bầu cử năm 2020, như tòa án tối cao đã làm vào năm 2000. Nếu có thể, thẩm phán sẽ từ chối xét xử các vụ kiện dẫn đến vấn đề chính trị lớn và để hệ thống chính trị tự giải quyết.

Mặc dù Hạ viện hiện thuộc về đảng Dân chủ, phương án đưa cuộc bầu cử đến Hạ viện gần như chắc chắn sẽ có lợi cho ông Trump.

Những người ủng hộ ông Trump tụ tập trước trụ sở kiểm phiếu tại Detroit, bang Michigan

Trong bước nhượng bộ đối với các bang nhỏ lo ngại tiếng nói của họ sẽ bị gạt ra ngoài nếu Hạ viện được kêu gọi chọn tổng thống, những người sáng lập chỉ đưa ra một phiếu bầu cho mỗi bang. Các phái đoàn hạ viện từ mỗi bang sẽ họp để quyết định phiếu bầu duy nhất của họ.

Thủ tục bỏ phiếu đó mang lại sự đại diện bình đẳng cho California - dân số 40 triệu - và Wyoming, dân số 600.000; đồng thời cũng đem lại niềm vui cho các đảng viên Cộng hòa. Đảng Cộng hòa đã thống trị các phái đoàn hạ viện của 26 tiểu bang kể từ năm 2018 - con số cần thiết để đạt được đa số theo quy tắc lựa chọn tổng thống hạ viện.

Mặt khác, Hạ viện hiện tại không phải là cơ quan quyết định kết quả cuộc bầu cử gây tranh cãi vào năm 2020, mà là Hạ viện mới được bầu, và cuộc đua vào Quốc hội ngày 3/11 vẫn chưa ngã ngũ.

Cho đến nay, đảng Cộng hòa vẫn giữ quyền kiểm soát 26 phái đoàn quốc hội mà họ hiện đang nắm giữ, và đảng Dân chủ đã mất quyền kiểm soát hai bang Minnesota và Iowa.

Tranh chấp năm 2000

Cuộc bầu cử năm 2000 là tiền lệ hiện đại duy nhất cho việc tranh chấp phiếu bầu.

Hai ứng cử viên George W Bush và Al Gore đã tranh cãi trong một tháng về lợi thế mỏng manh, 327 phiếu bầu của ông Bush trong cuộc kiểm phiếu lại bằng máy lần hai của Florida. Sau vụ kiện tại các tòa án tiểu bang, trận chiến chính trị và pháp lý này đã được tòa án tối cao quyết định vào tháng 12/2000 với phần thắng cuối cùng thuộc về ông Bush.

Người ủng hộ ông Biden biểu tình, yêu cầu kiểm toàn bộ số phiếu bầu

Nhưng vụ kiện “Bush vs Gore” không bao giờ có ý thiết lập một tiền lệ. Trong đó, các thẩm phán tuyên bố rõ ràng "sự xem xét của chúng tôi chỉ giới hạn trong hoàn cảnh hiện tại". Thật vậy, tòa án có thể kết luận rằng các vấn đề được trình bày là chính trị, không hợp pháp và từ chối xét xử vụ việc.

Trong trường hợp đó, Hạ viện sẽ quyết định cuộc bầu cử năm 2000. Cử tri đoàn phải bỏ phiếu vào ngày thứ Hai đầu tiên đến sau ngày thứ Tư thứ 2 trong tháng Mười Hai. Năm nay, đó là ngày 14/12. Nếu tổng số phiếu bầu của tiểu bang có tranh chấp không được giải quyết trước ngày đó sáu ngày, Quốc hội có thể can thiệp theo đạo luật về số phiếu bầu cử năm 1887. Điều này có thể xảy ra vào năm 2000, và thậm chí có khả năng hơn trong năm nay.

Tấn Vĩ (theo CNA)