Nên học thế nào sau khi tốt nghiệp phổ thông?

Đối với những học sinh lớp 12 đã hoặc sắp đủ tuổi công dân, sau kỳ thi tốt nghiệp phổ thông trung học, các em phải quyết định đi làm hay tiếp tục học.

Nhiều chương trình tư vấn hướng nghiệp được thực hiện để giúp học sinh khám phá sở thích, năng lực, sở trường, nguyện vọng nghề nghiệp... của bản thân

Học cái gì và sẽ làm được gì là câu hỏi cực kỳ quan trọng đối với mỗi học sinh, khi quyết định tiếp tục việc học. Nhiều lời khuyên, nhiều chương trình tư vấn hướng nghiệp cuối cùng cũng để giúp các em nhận ra mình thích làm gì? Mình có khả năng gì? Và khả năng tìm việc làm sau khi học xong như thế nào?    

Ba câu hỏi trên tưởng dễ nhưng để có thể trả lời không hề đơn giản. Về sở thích không phải em nào cũng biết được bản thân mình thích gì. May mắn nếu có một niềm đam mê cụ thể hoặc nguyện vọng nối nghiệp cha mẹ. Đa số còn lại chỉ biết thích chung chung mà không hiểu rõ cái ngành mình sẽ chọn. Về khả năng cụ thể là học giỏi môn nào thì với kiểu học để lấy điểm cao môn nào cũng trên 9 điểm, cứ siêng là điểm cao, làm sao biết được năng lực chính xác của chính mình. Và việc tìm việc sau khi học xong vẫn là câu khó có đáp án chính xác nhất.

Tỉ lệ sinh viên ra trường có việc làm được công bố gần đây không có ý nghĩa gì nhiều, khi thiếu một dữ kiện “có việc làm đúng ngành nghề được đào tạo”.  May mắn cho những ai tốt nghiệp xong được làm đúng ngành được học, dù rằng tại nơi họ làm các đàn chị, đàn anh phải bỏ công, bỏ sức ra hướng dẫn kiểu cầm tay chỉ việc vài tháng, thậm chí vài năm họ mới làm việc độc lập được. Phần còn lại phải nhận việc làm không liên quan đến lãnh vực mình được đào tạo.

Ngày xưa các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp chỉ đặt tại một vài tỉnh thành lớn. Ngày nay hầu như tỉnh nào cũng có các trường đại học, cao đẳng, trung học. Ngoài ưu điểm để thanh niên dễ dàng có bằng cấp chuyên môn hơn thì cũng cho họ kéo dài thêm những năm học hành, tạo điều kiện cho họ dần dần tiếp xúc với thị trường lao động để tìm việc sau khi học xong. Có những trường hợp không thể tốt nghiệp vì thiếu chứng chỉ môn học nào đó vẫn có thể xin việc làm nhờ vào kỹ năng, kiến thức đã học được từ giảng đường, từ đồng môn hay từ những lúc đi làm thêm trong thời gian học.

Kinh nghiệm của những người đi làm nhiều năm cho thấy trên 80% kiến thức đã học không dùng vào đâu cả. Nhưng thỉnh thoảng lại gặp những vấn đề mà khi học giảng viên từng giảng, chính lúc ấy mới thấy tiếc sao ngày ấy không chịu học hành cẩn thận. Đừng nghĩ học siêng hay lười thì rồi ai cũng có bằng cấp như ai. Đến khi đụng việc mới thấy mình đã phí hoài những năm ngồi ghế giảng đường chỉ để thi qua môn mà không học được gì cả. Cho nên đậu vào và tốt nghiệp một trường danh tiếng không đủ để đảm bảo một tương lai tươi sáng hơn người học ở những trường ít tiếng tăm khác.

Điều kiện học tập hiện nay rất thuận lợi. Có nhiều người có bằng đại học, thạc sĩ qua những lớp tại chức, chuyên tu trong khi đang làm việc. Sự học không từ chối một ai nếu họ khao khát và có ý chí theo đuổi việc học. Một khi được đi học phải học thật nghiêm túc để có kiến thức, kỹ năng thực thụ.

Vì vậy, nếu muốn học tiếp sau khi tốt nghiệp phổ thông hãy lựa chọn ngành học, trường học phù hợp với khả năng của mình bao gồm khả năng kinh tế. Và phải nỗ lực học hành nghiêm túc khi đã trúng tuyển vào trường.

Nguyễn Huỳnh Đạt