"Nàng tiên cá": Cô công chúa độc lập và giàu cá tính

Có nhiều điều thú vị quanh tác phẩm ra đời năm 1989 này, từ số phận truân chuyên đến những giá trị đã khiến nó trở thành huyền thoại. Tác phẩm hoạt hình do John Musker và Ron Clements đạo diễn được dựa trên câu chuyện của nhà văn Hans Christian Andersen. Dự án The Little Mermaid (Nàng tiên cá) vốn được thai nghén từ thập niên 1930, khi ông trùm Walt Disney hứng thú với câu chuyện cổ tích cùng tên. “Tôi tìm kiếm một câu chuyện được kể bằng trái tim. Đó nên là một câu chuyện đơn giản với những nhân vật mà khán giả có thể thực sự quan tâm. Họ phải có sự quan tâm khi thấy mình ở trong nhân vật” - ông chia sẻ về câu chuyện.

Nàng tiên cá và vua cha

Hành trình gian nan để Nàng tiên cá bước lên màn bạc 

Walt Disney bắt tay vào việc ngay sau khi ra mắt bộ phim Snow White and the Seven Dwarfs (Nàng Bạch Tuyết và bảy chú lùn, 1937). Thế nhưng, vì nhiều lý do, dự án về nàng tiên cá chưa thể thành hiện thực. Sau khi nhà sản xuất này qua đời (năm 1966), kế hoạch làm phim bị đóng bụi và được xếp trong kho lưu trữ của hãng Disney. 

Phải thêm 2 thập kỷ nữa, nàng tiên cá mới có thể bước ra ánh sáng khi đạo diễn Ron Clements tình cờ đọc về câu chuyện cổ tích ấy trong một tiệm sách. Ông khao khát muốn chuyển thể nó thành phim hoạt hình. Suýt chút nữa, nàng tiên cá lại bị làm ngơ khi Jeffrey Katzenberg - Chủ tịch Disney khi đó - từ chối dự án do đang hứng thú hơn với một bộ phim hài người đóng cũng về tiên cá. Bước ngoặt xảy đến một ngày sau, khi Katzenberg bất ngờ “quay xe” và bật đèn xanh cho Clements phát triển bộ phim. Trong quá trình làm phim, dự án còn bị tạm dừng 1 lần khi Disney có những mối bận tâm cấp thiết hơn. Ngoài ra, còn có những e ngại rằng 1 bộ phim xoay quanh nhân vật nữ sẽ không thể thắng lớn ở phòng vé. 

Tình yêu của Ariel và Eric

Khi chuẩn bị làm phim, ê kíp phát hiện một số dữ liệu hơn 5 thập niên trước về dự án mà Walt Disney đang làm dở dang. Nhiều ý tưởng kịch bản của đội ngũ Disney vào thập niên 1930 cũng tình cờ giống suy nghĩ của các biên kịch vào thập niên 1980. Họ đều muốn cải biên một số tình tiết trong câu chuyện của Andersen để dễ tiếp cận khán giả hơn. Không ít khán giả ngày nay biết đến câu chuyện nàng tiên cá là qua bản của Disney, chứ không phải bản văn học gốc.

Truyện cổ tích của Andersen có một số tình tiết u ám và buồn bã, như lúc nàng tiên cá nhận đôi chân thì từng bước đi khiến nàng đau đớn như đang đi trên dao nhọn hay ở đoạn kết khi hoàng tử không đáp lại tình yêu của nàng. Ở bản chuyển thể, hãng Disney đã thổi vào những gam màu tươi sáng và bổ sung thêm yếu tố nhạc kịch cho phim hoạt hình. Các đạo diễn và biên kịch đã sửa đổi định dạng câu chuyện để biến The Little Mermaid thành một vở nhạc kịch có cấu trúc câu chuyện theo phong cách Broadway. 

Ariel quyết định đổi chất giọng lấy đôi chân

Chuyến đi của tự do 

Nhân vật chính của phim là Ariel (Jodi Benson lồng tiếng), nàng tiên cá 16 tuổi có giọng hát tuyệt vời, con gái của hải vương Triton (Kenneth Mars). Vốn ưa khám phá, nàng chẳng chịu cam lòng với cuộc sống dưới đáy biển mà bị thu hút bởi thế giới bên ngoài. Những chuyến phiêu lưu của nàng khiến vua cha ngày đêm lo lắng. Một đêm nọ, Ariel thấy chàng hoàng tử Eric (Christopher Daniel Barnes) bị nạn trong cơn bão và ra tay cứu chàng. Hoàng tử tỉnh dậy với ký ức mơ hồ về cô gái có giọng hát du dương đã giúp đỡ mình. Ariel muốn đến gặp chàng trai nhưng với hình hài người cá thì điều đó là không thể. Sau đó, nàng tiên cá nhờ cậy nữ phù thủy Ursula (Pat Carroll), đổi chất giọng lấy đôi chân để có thể đến thế giới loài người.

Theo giao ước với Ursula, trong 3 ngày, nàng phải có được “nụ hôn của tình yêu chân thật” đến từ Eric để mãi mãi trở thành con người. Nếu không, Ariel phải quay lại hình hài tiên cá và thuộc về Ursula. Eric tìm thấy Ariel nhưng ban đầu không nhận ra cô chính là người cứu chàng đêm nọ, do nàng tiên cá đã mất giọng nói. Về sau, thấy cả hai dần thân thiết, Ursula hóa thân thành cô gái trẻ để phá hoại mối quan hệ... 

Bộ phim mang không khí vui nhộn

The Little Mermaid ra mắt trong thành công vang dội ở phòng vé, thu về hơn 211 triệu USD trên toàn thế giới trong lần phát hành đầu tiên. Bộ phim còn tạo ra doanh thu đáng kể thông qua doanh số video và sản phẩm thương hiệu đi kèm. Nàng tiên cá trở thành một phần quan trọng trong các công viên Disney. Các nhà phê bình tán dương bộ phim nhiệt liệt với 93% đánh giá tích cực trên Rotten Tomatoes. Họ nhận định tác phẩm đã mở ra kỷ nguyên vàng mới cho các phim hoạt hình của Disney với các nhân vật ấm áp, hấp dẫn được vẽ bằng tay, đi kèm các đoạn nhạc bắt tai. Thành công của bộ phim đã hồi sinh hãng phim và tái lập Disney trở thành thế lực thống trị trong ngành hoạt hình. 

Ngoài yếu tố tài chính, giá trị của The Little Mermaid còn có thể được đánh giá từ nhiều khía cạnh khác nhau, bao gồm tác động giải trí và văn hóa. Từ góc độ giải trí đơn thuần, tác phẩm đã chiếm được cảm tình của hàng triệu khán giả toàn thế giới. Bộ phim có cốt truyện thú vị, những nhân vật đáng nhớ và các bài hát hấp dẫn như Under the Sea hay Part of Your World. Thế giới dưới nước trong phim được tái hiện sinh động và thu hút nhiều khán giả nhỏ tuổi. Trong ngành hoạt hình, The Little Mermaid đã tạo tác động sâu sắc. Tác phẩm mở đường cho các bộ phim hoạt hình trong tương lai, thiết lập một thị trường đầy tiềm năng. 

Ngoài ra, thành công của bộ phim đã dẫn đến sự ra đời vở nhạc kịch chuyển thể của Disney ở sân khấu Broadway, cũng thu hút rất nhiều khán giả. Nhân vật Ariel được xây dựng như một cô gái có suy nghĩ và hành động độc lập, thậm chí hơi nổi loạn chứ không thụ động chấp nhận số phận. Quan hệ của cô với người cha là Triton phản ánh quan hệ của nhiều người con ở tuổi vị thành niên với cha mẹ. Trong khi Triton e ngại thế giới loài người và xem họ là xấu xa, Ariel lại sẵn sàng mở lòng với những điều mới lạ. Cuộc chiến giữa chủ nghĩa tự do và sự gò bó luôn là một trong những cốt truyện kinh điển của Hollywood. 

Trailer Nàng tiên cá 2023:

Khác với truyện cổ tích, bộ phim mang đến kết thúc có hậu cho các nhân vật chính. Nàng tiên cá đã ảnh hưởng lớn đến cách Disney xây dựng các công chúa thế hệ sau, như những người độc lập và giàu cá tính. Bộ phim nhận 3 đề cử Oscar, trong đó thắng ở hạng mục nhạc nền (cho Alan Menken) và bài hát gốc (Under the Sea, nhạc của Alan Menken, lời của Howard Ashman). 

Hơn 3 thập niên sau khi phát hành, tác phẩm tiếp tục được khán giả toàn thế giới yêu mến. Nó đã trở thành một phần của văn hóa đại chúng, truyền cảm hứng cho vô số tác phẩm chuyển thể, ăn theo và hàng hóa. The Little Mermaid được tạp chí Time chọn vào danh sách 25 phim hoạt hình xuất sắc mọi thời. Nó cũng là một trong những bộ phim được chính phủ Mỹ chọn để bảo tồn vì tầm quan trọng về mặt văn hóa, lịch sử hoặc nghệ thuật. 

Ân Nguyễn - Ảnh: Internet