Nắng nóng, bệnh viêm não, viêm màng não gia tăng

Căn bệnh nguy hiểm
Sau khi bị sốt cao, co giật, bé N.T.K. (7 tuổi, tỉnh Nghệ An) li bì rồi đi vào hôn mê. Tại bệnh viện tuyến tỉnh, tình trạng của K. rất nặng, phải thở máy, tiếp tục hôn mê và yếu nửa người bên phải. Nghi ngờ mắc viêm não, trẻ được chỉ định chọc dịch não tủy. Kết quả cho thấy, trẻ mắc bệnh viêm não Nhật Bản và được chuyển lên Bệnh viện Nhi trung ương.

Bệnh nhi mắc viêm não điều trị tại Bệnh viện Nhi trung ương

Qua 5 ngày điều trị, hiện bé K. đã thoát máy thở nhưng vẫn còn chịu di chứng tổn thương não. Trẻ yếu nửa người bên phải, không còn co giật, tỉnh táo hơn, gọi đã có đáp ứng nhưng còn rất yếu, tay bên trái bị run... Bác sĩ Đào Hữu Nam - Trưởng khoa Điều trị tích cực, Trung tâm Bệnh nhiệt đới (Bệnh viện Nhi trung ương) - cho hay, trẻ đã thoát được giai đoạn nặng nhưng về lâu dài còn nhiều khó khăn do bị tổn thương não. Theo thông tin từ gia đình, bệnh nhi đã được tiêm phòng đủ 3 mũi vắc xin theo chương trình tiêm chủng mở rộng nhưng chưa được tiêm nhắc lại sau đó.

Theo bác sĩ Đào Hữu Nam, bệnh viêm não rải rác quanh năm nhưng gặp nhiều hơn vào mùa hè. Từ đầu năm tới nay, bệnh viện ghi nhận khoảng 10 ca viêm não Nhật Bản, hơn 50 ca viêm não và hàng trăm ca viêm màng não do vi rút, vi khuẩn.

Tại Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Phú Thọ, bác sĩ Phùng Thị Phương Ngọc - Khoa Bệnh nhiệt đới - cho biết bệnh viện đã tiếp nhận cả chục ca viêm màng não. Chỉ tính riêng tuần đầu tháng 6/2024, tỉ lệ bệnh nhi nhập viện vì mắc bệnh lý này đã tăng lên gấp 5 lần so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó có không ít trường hợp đến bệnh viện muộn do sự chủ quan của cha mẹ. Điển hình là trường hợp bé H.M.P. (6 tuổi, tỉnh Phú Thọ). Trẻ xuất hiện đau đầu, nôn ói, mệt mỏi nhưng gia đình tự điều trị 5 ngày tại nhà mới đưa đến viện.

Một trong những nguyên nhân khiến bệnh viêm não, viêm màng não gia tăng - theo bác sĩ Phùng Ngọc Phương - là do thời tiết miền Bắc nắng nóng, thỉnh thoảng có mưa và xen kẽ đợt không khí lạnh. Thời tiết nóng ẩm, thay đổi thất thường là điều kiện thuận lợi để vi rút, vi khuẩn phát triển mạnh, tấn công và gây hại cho sức khỏe con người, nhất là trẻ nhỏ.

Phát hiện sớm, phòng tránh tử vong

Bệnh viêm màng não nguy hiểm do có thể lây qua đường hô hấp, các triệu chứng lâm sàng ban đầu của bệnh rất dễ gây nhầm lẫn với các bệnh khác. Trẻ thường khởi phát bệnh với triệu chứng sốt, nôn ói, đau đầu… khiến nhiều phụ huynh chủ quan vì nghĩ rằng đó là bệnh thông thường. Khi được đưa tới bệnh viện, bệnh nhi đã rơi vào tình trạng nặng. Bác sĩ Phùng Ngọc Phương cảnh báo: “Việc phát hiện sớm bệnh rất quan trọng trong điều trị bệnh viêm màng não. Ngay khi thấy trẻ có các triệu chứng như sốt, đau đầu, mệt mỏi, nôn trớ, cứng gáy, ù tai, sợ ánh sáng… gia đình cần đưa trẻ đi khám kịp thời. Nếu trẻ đã xuất hiện các triệu chứng muộn, điển hình như co giật, hôn mê… rất có thể não của trẻ đã bị ảnh hưởng và nguy cơ để lại di chứng nặng nề, thậm chí tử vong”.

Bác sĩ Đào Hữu Nam chỉ ra, trong số các bệnh viêm não, viêm màng não thì viêm màng não do não mô cầu đặc biệt nguy hiểm. Dù bệnh có các dấu hiệu dễ nhận biết như xuất huyết, sốt, tiêu chảy... nhưng nếu không phát hiệm sớm, nguy cơ tử vong cao. Mới đây, 1 gia đình tại huyện Ba Bể (tỉnh Bắc Kạn) mắc “căn bệnh lạ” làm 2 người tử vong. Sau khi 2 thành viên còn lại được đưa vào bệnh viện, các bác sĩ chẩn đoán mắc viêm màng não do não mô cầu. Kết quả xét nghiệm ban đầu từ mẫu bệnh phẩm của 2 trường hợp tử vong cũng cho thấy dương tính với não mô cầu. Bác sĩ Đào Hữu Nam khẳng định đây là một loại dịch bệnh nhưng thường rải rác, lẻ tẻ. Bệnh lây qua đường hô hấp nên khi tiếp xúc phải đeo khẩu trang, uống thuốc dự phòng, sau đó tiêm phòng.

Với các bệnh viêm não, điển hình là viêm não Nhật Bản, theo bác sĩ Đào Hữu Nam, hầu hết bệnh nhi là trẻ lớn, nhập viện trong tình trạng nặng, liên tục sốt cao, co giật. Nhiều trường hợp hôn mê, phải điều trị tăng áp nội sọ... Sau khi điều trị, gần như không có trường hợp tử vong tại viện nhưng những di chứng, tổn thương não của các bệnh nhân nặng, chủ yếu là liệt tứ chi. “Hầu hết trẻ phải điều trị phục hồi chức năng. Sau 1-3 năm, trẻ có thể cải thiện tình trạng liệt. Tuy nhiên, một số trẻ không thể phục hồi, tổn thương tri giác và trí tuệ chưa đánh giá hết được” - bác sĩ Nam nói.

Để phòng tránh bệnh viêm não, viêm màng não, các bác sĩ khuyến cáo cha mẹ cần cho trẻ tiêm phòng vắc xin đủ và đúng lịch. Ngoài ra, gia đình cũng cần vệ sinh sạch sẽ môi trường sống, cho trẻ ăn chín, uống sôi, hạn chế các tác nhân gây bệnh như E.coli, HiB, não mô cầu, phế cầu, lao... Trẻ thường xuyên được vệ sinh tay chân và cơ thể, cho trẻ mang khẩu trang khi đi ra ngoài. Ngay khi trẻ xuất hiện các triệu chứng bất thường, gia đình cần cho trẻ tới khám tại bệnh viện kịp thời.

Huyền Anh