Nắng hè, nhớ chén chè đậu má nấu

Chén chè đậu đen mát lành

Đã biết bao lần về quê, được thưởng thức từng đĩa xôi, chén cơm gạo mới, uống ngụm nước lá và cả chén chè đậu má nấu, nhưng trong tôi vẫn vẹn nguyên cảm giác bồn chồn, hồi hộp, nhất là từ sau cuộc gọi điện mong ngóng tôi về của má. Hồi hộp vì sẽ được thủ thỉ cùng ba má, được ngồi bên bếp lửa hồng chăm chú xem má nấu chén chè quen thuộc.

Quê tôi là một xã ven sông Thu Bồn (Quảng Nam), người dân còn nghèo. Ở đó, người ta chăm từng đám khoai, luống rau, luống đậu để cải thiện đời sống. Hồi còn ở quê, biết tôi thích chè đậu đen nên năm nào má cũng dành riêng một vạt rẫy để trồng. Đến mùa vụ, những hạt đậu đen chỉ to bằng nửa đầu ngón áp út được má hái về, phơi khô, để dành dùng quanh năm.

Có rất nhiều món ăn được chế biến từ đậu đen. Mỗi khi giỗ chạp, cúng quẩy, thế nào má cũng nấu món xôi đậu đen. Rồi những hôm nhà có khách, má đãi món hầm (gà, vịt...) nhất thiết phải thêm vài hạt đậu đen mới đúng điệu. Tôi lại rất giống ông nội, lúc sinh thời ông cũng ghiền chè đậu đen. Tuy nhiên, vì công việc đồng áng bận rộn nên thi thoảng ngày giỗ, chạp má mới nấu chè đậu đen. Đặc biệt, cứ dịp tôi về quê, nhất là mùa hè, thế nào má cũng nấu chè đậu đen giải nhiệt.

Chè đậu đen tưởng chừng dễ nấu nhưng không phải ai nấu cũng ngon. Nguyên liệu chính làm nên món chè đậu đen vốn khá giản đơn, gắn liền với tên gọi của nó. Chỉ chừng vài lon đậu đen, ít lát gừng và đường cát vàng. Má tôi thích nấu chè với đường tán. Theo kinh nghiệm, dùng đường tán màu vàng mật nấu chè, để chè khi chín có màu hơi vàng sóng sánh. Chính đường tán tạo nên vị ngọt thanh hòa quyện vị bùi béo của bột lọc cùng hương thơm nồng của gừng... ăn vào mà như thưởng thức hết mọi hương vị tự nhiên của đồng quê.  

Nguyên liệu dân dã chế biến món chè đậu đen

Để chuẩn bị cho món chè vào sáng mai, từ đêm trước má đã chọn những hạt đậu căng tròn, lựa bỏ hạt lép hoặc sâu rồi ngâm qua nước ấm. Khi trời chưa sáng tỏ, má đã dậy lục đục nhóm bếp, đem đậu đen rửa sạch, nhặt bỏ những hạt hỏng, ngâm cho mềm, không quên bỏ thêm vài hạt muối. Đậu sau khi chín mới thả đường tán vào. Nồi chè kêu sùng sục vẫn để sôi thật nhỏ lửa trong khoảng 15 phút cho thấm đường. Thỉnh thoảng khuấy cho đều tay.

Má thường dặn dò, muốn ăn “đặc” một tí, có thể thêm ít bột bắp đã hòa với nước, cho vào nồi chè đã chín, khi chè sánh lại là ngừng lửa ngay. Người chế biến chỉ cần sơ ý khuấy già tay một chút, chè sẽ mất đi hương đồng dịu dàng của đậu, vị ngọt thanh của đường. Khi thành phẩm, nồi chè có màu đậm đen sóng sánh, hạt đậu chín nhừ, mềm nhưng còn nguyên vẹn.

Công việc bộn bề lôi kéo chúng tôi ngày một xa quê. Dẫu vậy, cứ đến dịp hè hằng năm, chúng tôi đều dàn xếp công việc để về nhanh với ba má. Dẫu đã hơn 70 tuổi, má vẫn lụm cụm đi chợ từ mấy hôm nay, chuẩn bị nguyên liệu nấu các món tôi thích. Từng chén chè nhỏ nhắn, xinh xinh không biết từ bao giờ đã trở thành nỗi nhớ của những người con xa quê. 

Phan Thị Thanh Ly