Nắng hạn đe dọa vùng đồng bằng sông Cửu Long

Người dân miền Tây cần chủ động tích trữ nước ngọt 

Đồng bằng sông Cửu Long nằm ở hạ lưu sông Mê Kông nên chịu nhiều tác động của các hoạt động khai thác, sử dụng nguồn nước ở thượng lưu. Phía Campuchia dự báo hiện tượng El Nino sẽ tiếp tục diễn ra đến tháng 4/2024, sau đó có khả năng chuyển đổi sang trung tính.

Do ảnh hưởng của El Nino, năm 2024, khu vực Mê Kông ít mưa, miền Đông của Trung Quốc mưa nhiều hơn. Hiện nay, các hồ chứa trên lưu vực Mê Kông còn khoảng 50% dung tích hữu ích nhưng vẫn xả nước cầm chừng. Đáng chú ý, từ ngày 29/1 đến 25/2, các hồ chứa ở Trung Quốc xả xuống hạ lưu chỉ với 1 tổ máy và mới tăng lên 2 tổ máy từ ngày 25/2 đến nay.

Do trời nắng nóng, nước xả ít nên mức độ hạn, mặn ở đồng bằng sông Cửu Long được dự báo cao hơn trung bình nhiều năm. Dự báo, nguồn nước mùa khô 2023-2024 thuộc nhóm mùa ít nước, xâm nhập mặn đến sớm và sâu hơn trung bình nhiều năm. Mặn cao nhất vào tháng Ba dương lịch, với ranh mặn 4 g/l từ 50 - 65km tính từ cửa sông. Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, hiện tượng El Nino duy trì từ tháng 12/2023 đến tháng 3/2024, nhiệt độ cao hơn trung bình nhiều năm từ 0,5-1 độ C, ít có khả năng mưa trái mùa hoặc có nhưng lượng mưa không đáng kể. 

Do mùa mưa kết thúc sớm, lượng nước trữ không đủ dùng, không có nguồn nước bổ sung nên người dân hầu như đã bơm cạn nước trong các kênh lên để sử dụng. Do đó, cần có biện pháp trữ nước hợp lý trong thời gian nguồn nước chưa bị nhiễm mặn. 

Hồi giữa tháng 1/2024, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã triển khai các giải pháp ứng phó với hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Các địa phương cần nghiêm túc thực hiện các giải pháp này. Trong đó, cần tổ chức rà soát các khu vực có nguy cơ bị ảnh hưởng để điều chỉnh kịp thời kế hoạch ứng phó khi xảy ra xâm nhập mặn với ưu tiên cao nhất là cấp nước sinh hoạt cho người dân.

Về chống cháy rừng, ban quản lý các khu rừng ở U Minh và các khu bảo tồn cần kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc phòng, chống cháy rừng, kiểm tra người đến và ra khỏi rừng; kiểm tra bờ bao, bơm nước phòng cháy, duy trì khoảng cách an toàn giữa các phân lô để chống cháy lan khi xảy ra sự cố, chuẩn bị kỹ các phương án chống cháy tại chỗ. 

Tiến sĩ Tô Văn Trường

Không để người dân thiếu nước sinh hoạt

Thủ tướng Chính phủ vừa ký Công điện 04/CĐ-TTg yêu cầu các bộ trưởng, chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chủ động triển khai ứng phó nguy cơ hạn mặn, thiếu nước trong những tháng cao điểm mùa khô năm 2024.

Công điện yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường theo dõi sát ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, diễn biến thời tiết, nguồn nước, kịp thời cung cấp thông tin về tình hình, dự báo ngắn hạn, dài hạn về thủy văn, nguồn nước, nguy cơ hạn, mặn, thiếu nước; chủ động thực hiện các biện pháp ứng phó, kiên quyết không để xảy ra bị động, bất ngờ. Công điện yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn theo dõi sát diễn biến và có dự báo chuyên ngành về nguồn nước, chất lượng nước, nguy cơ thiếu nước, xâm nhập mặn; triển khai các biện pháp phòng, chống, khắc phục hậu quả của hạn, mặn, thiếu nước, hạn chế ảnh hưởng của chúng đến sản xuất nông nghiệp. 

Trong công điện, Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương xác định mức độ ảnh hưởng đến từng địa bàn để chủ động triển khai các biện pháp ứng phó cụ thể; hướng dẫn người dân sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả; ưu tiên bảo đảm cấp nước sinh hoạt cho người dân, các cơ sở y tế, giáo dục và các nhu cầu thiết yếu khác, kiên quyết không để người dân thiếu nước sinh hoạt.

Nguồn nước ở TPHCM có thể bị nhiễm mặn

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, độ mặn cao nhất đo được tại trạm Cát Lái (sông Sài Gòn) từ ngày 11 - 20/2 là 8,2 g/l, khoảng cách đến vị trí cửa sông là 58km; từ ngày 21 - 29/2, độ mặn cao nhất vẫn ở mức 7,5 g/l. Cùng thời gian trên, độ mặn cao nhất đo được tại trạm Sông Đốc (tỉnh Cà Mau) là 28,5 g/l và ở trạm Bến Trại trên sông Cổ Chiên (tỉnh Bến Tre) là 23,5 g/l. 

Trung tâm này cảnh báo, mức độ xâm nhập mặn ở Nam Bộ năm nay cao hơn trung bình nhiều năm, khả năng tập trung vào tháng 2 và 3/2024. Độ mặn xâm nhập sâu trong sông, kênh rạch sẽ ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt và sản xuất của người dân. Ở TPHCM, tình trạng xâm nhập mặn trên sông Sài Gòn, sông Đồng Nai diễn biến phức tạp, có nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh nguồn nước dùng cho sinh hoạt và sản xuất.

Giáo sư, tiến sĩ Lê Huy Bá - nguyên Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ và Quản lý môi trường, Trường đại học Công nghiệp TPHCM - đánh giá, những năm gần đây, tình trạng xâm nhập mặn đe dọa an ninh nguồn nước của TPHCM. Sông Sài Gòn bị xâm nhập mặn sẽ ảnh hưởng đến nguồn nước cấp cho hàng trăm ngàn hộ dân ở phía tây thành phố. Để đảm bảo an ninh cấp nước, chính quyền TPHCM cần có biện pháp theo dõi, giám sát chặt tình trạng xâm nhập mặn để điều tiết nguồn nước rửa mặn từ hồ Dầu Tiếng. Về lâu dài, chính quyền TPHCM cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án xây dựng hồ tích trữ nước ngọt để đảm bảo an ninh cấp nước vào mùa khô.

Từ đầu năm 2024, UBND TPHCM đã ban hành phương án phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn. Theo đó, trong trường hợp xảy ra hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn nghiêm trọng, cần ưu tiên nguồn nước để cấp nước phục vụ sinh hoạt, chăn nuôi và tưới cho cây trồng có giá trị kinh tế cao; chủ động phối hợp với Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Miền Nam xác định lịch xả nước của hồ Dầu Tiếng để chủ động thông báo cho các địa phương lấy nước, trữ nước. UBND TPHCM cũng yêu cầu các đơn vị chức năng tổ chức kiểm tra chặt chẽ nguồn nước, chủ động thực hiện các biện pháp tích trữ nước trong các ao, hồ, sông, kênh, rạch. 

Theo Đài Khí tượng thủy văn khu vực Nam Bộ, những ngày tới, TPHCM sẽ tiếp tục có nắng nóng trên diện rộng. Do ảnh hưởng của nắng nóng, độ ẩm trong không khí giảm thấp nên nguy cơ xảy ra cháy, nổ ở khu dân cư và cháy rừng rất cao. Ngoài ra, nắng nóng còn có thể gây ra tình trạng mất nước, kiệt sức, đột quỵ do sốc nhiệt đối với những người tiếp xúc lâu với nền nhiệt độ cao. 

Hoàng Lâm