'Mỹ nữ' 500 tuổi được đưa trở về Bolivia

Đây là lần đầu tiên bộ hài cốt mang giá trị khảo cổ hết sức quan trọng được hồi hương về Nam Mỹ.

Nổi tiếng và được biết đến nhiều với cái tên Ñusta, trong tiếng Quechua nghĩa là “công chúa”, xác ướp từng khiến nhân loại kinh ngạc vì trạng thái bảo quản tuyệt vời với bím tóc đen dường như chỉ mới vừa được chải bới hôm qua và ngón tay vẫn còn đính những chiếc lông chim nhỏ.

Xác ướp 500 năm tuổi của cô gái Incan trở về Bảo tàng Khảo cổ quốc gia ở La Paz (Bolivia), sau khi được tặng cho Bảo tàng Đại học Michigan (Mỹ) vào năm 1890. Ảnh: AP

Theo các chuyên gia, xác ướp được phát hiện tại cao nguyên Andean gần thủ đô La Paz (Bolivia). Các xét nghiệm phóng xạ carbon cho thấy “công chúa” Ñusta thuộc nửa sau thế kỷ 15, vào những năm cuối cùng của nền văn minh Inca.

Bằng chứng xác định xung quanh ngôi mộ cũng khẳng định nó có trước khi Christopher Columbus đặt chân đến Châu Mỹ và cuộc chinh phạt Inca của người Tây Ban Nha.

Cô bé được cho là khoảng 8 tuổi khi qua đời và trên ngón tay còn đính lông chim. Cô thuộc một nhánh của nhóm tộc Aymara, gọi là Pacajes, dưới quyền kiểm soát của Inca. Ảnh: AP

“Được gọi là Ñusta, hay công chúa, nhưng chúng tôi không thể biết được liệu cô ấy có thực sự là một công chúa hay không, trừ khi có thể tiến hành nghiên cứu DNA”, ông William A.Lovis - Giáo sư danh dự của MSU, người đã nỗ lực trong nhiều năm để giúp đưa xác ướp về nhà - nói.

Cách đây 2 tuần, xác ướp Ñusta đã được trả lại cho Bolivia với sự hỗ trợ của Đại sứ quán Hoa Kỳ tại La Paz. Một đề án nghiên cứu mới dự kiến ​​sẽ được thực hiện vào tháng 11 tới bởi các học giả Bolivia và các chuyên gia nước ngoài.

Vào dịp đó, các đồ vật được táng cùng xác ướp sẽ được trưng bày cho công chúng. Nhằm tỏ lòng tôn kính với người chết, triển lãm sẽ khai mạc vào ngày 2/11, tức Ngày lễ cầu cho các linh hồn đã qua đời của Công giáo.

Một sinh viên mở cửa hầm bên trong Bảo tàng Khảo cổ quốc gia Bolivia nơi xác ướp 500 năm tuổi của cô gái Incan đang được cất giữ. Ảnh: AP

Bộ trưởng Văn hóa Wilma Alanoca cho biết, trong những năm gần đây, Chính phủ Bolivia đã đạt được các thoả thuận nhằm hồi hương một số khảo cổ vật bị lấy bất hợp pháp. Nhưng đây là lần đầu tiên một xác ướp nguyên vẹn được đưa trở lại quốc gia này.

“Lần đầu tiên, một xác ướp từ thời Inca được trả về quê hương, tuy nhiên, nhiều bí ẩn vẫn chưa được giải quyết”, bà Alanoca nói.

Sinh viên ngành nhân chủng học đang phân tích lông chim được táng theo xác ướp. Ảnh: AP

Xác ướp Ñusta, cô gái được cho là thuộc nhánh Pacajes, một phần của nhóm tộc Aymara. Ban đầu xác được táng trong một ngôi mộ đá, chân đi dép, kèm một bình đất sét nhỏ, túi, lông chim và một số loại thực vật bao gồm ngô và coca. Có lẽ đây là các lễ vật mà một số nền văn minh ở Andean tin rằng sẽ giúp người chết chuyển sang kiếp sau.

Giáo sư Lovis cho rằng, nhiều khả năng cô gái là một nhân vật quan trọng và các đồ vật được đặt cạnh cô ấy bên trong ngôi mộ cũng hết sức thiêng liêng hầu để hữu ích cho người chết. Một khả năng khác, theo Lovis, cái chết của cô gái cũng có thể là một tế lễ mà người Inca dùng để xoa dịu, cầu xin các vị thần Inca.

Ñusta được cho là khoảng 8 tuổi khi qua đời. Ngoài những vật kể trên, cô còn vận một chiếc váy được làm từ lông lạc đà không bướu hoặc lạc đà alpaca - là những động vật được thuần hóa hơn 4.000 năm trước ở Andes. Hiện những loài này vẫn còn xuất hiện ở vùng cao nguyên Bolivia, Peru, Argentina và Chile.

Bàn tay và chân hầu như nguyên vẹn của xác ướp. Ảnh: AP

David Trigo, Giám đốc Bảo tàng Khảo cổ quốc gia ở trung tâm La Paz, cho biết các vật thể được giữ gìn khá tốt sẽ giúp các nhà nghiên cứu mở ra cánh cửa để có thể bước vào một thế giới hầu như chưa được biết tới.

“Chúng tôi cho rằng cô gái xác ướp là một thành viên quan trọng trong nhóm dân tộc của mình”, ông Trigo nói trong lúc đề cập đến truyền thống xây dựng lăng mộ và lăng mộ đá của người Inca và Aymara dành ưu tiên cho các thành viên ưu tú trong cộng đồng như thế nào.

Hiện tại, xác ướp đang được bảo quản trong buồng lạnh tại Bảo tàng Khảo cổ quốc gia Bolivia.

Quốc Ngọc (Theo AP)