Mỹ được cảnh báo không điều tra phòng thí nghiệm Vũ Hán

Hôm 3/6, ông Thomas DiNanno, cựu quyền phó thư ký Cục Kiểm soát, xác minh và tuân thủ vũ khí của Bộ Ngoại giao Mỹ (BACVC) đã nêu mối quan ngại đó trên tờ Vanity Fair rằng nhân viên của hai văn phòng - bao gồm Cục BACVC và Cục An ninh quốc tế và không phổ biến (BISN) - “đã cảnh báo” các nhà lãnh đạo “không theo đuổi cuộc điều tra về nguồn gốc COVID-19” vì nó sẽ mở ra “một thùng sâu bọ” nếu tiếp tục điều tra.

Cựu quan chức Bộ Ngoại giao Thomas DiNanno nói rằng ông đã bị các đồng nghiệp lo lắng cảnh báo về lý thuyết rò rỉ phòng thí nghiệm - Ảnh: Bộ Ngoại giao Mỹ

Cụ thể, trong một cuộc họp của Bộ Ngoại giao, các quan chức cho biết các đồng nghiệp đã ám chỉ với họ rằng không nên điều tra nghiên cứu tăng chức năng của Viện Virus học Vũ Hán (WIV), vì nó sẽ gây sự chú ý không mong muốn đối với các quỹ do người dân Mỹ đóng thuế để hỗ trợ hoạt động của viện nghiên cứu này.

Nghiên cứu tăng chức năng là một lĩnh vực gây tranh cãi liên quan đến việc thu thập các loại virus nguy hiểm và biến đổi gen có nguy cơ gây chết người nhiều hơn, nhằm nghiên cứu các nguy cơ bùng phát trong tương lai. Richard H. Ebright, một giáo sư tại Rutgers, đã so sánh lĩnh vực nghiên cứu tăng chức năng với việc “đốt diêm để tìm kiếm chỗ rò rỉ khí đốt”.

Các quan chức Bộ Ngoại giao cho biết họ đã được cảnh báo không nên điều tra nghiên cứu tăng chức năng của Viện Virus học Vũ Hán, vì nó sẽ gây chú ý không mong muốn đối với việc tài trợ của chính phủ Mỹ - Ảnh: AFP

Báo cáo kiểm tra hậu trường cuộc chiến về nguồn gốc của COVID-19 dựa trên bằng chứng mới để hỗ trợ giả thuyết rằng đại dịch có thể bị rò rỉ từ WIV đã đặt ra câu hỏi vì sao khả năng đó không được điều tra kỹ lưỡng hơn ngay từ đầu.

Trong một cuộc phỏng vấn của tờ Vanity Fair, DiNanno mô tả việc ông thăm dò lý thuyết rò rỉ phòng thí nghiệm lần nào cũng bị cản trở, các nhân viên kỹ thuật cảnh báo “không được mở hộp Pandora”, nơi nhốt kín những điều bất hạnh lớn lao.

Mọi chuyện trở nên gay gắt tại một cuộc họp vào ngày 9/12/2020, khi các nhân viên Bộ Ngoại giao thảo luận về những gì bộ có thể hoặc nên nói công khai về WIV.

Theo những người có mặt tại cuộc họp, Christopher Park, Giám đốc Nhân sự chính sách sinh học của BISN, không nói bất cứ điều gì có thể chỉ ra vai trò của chính phủ Mỹ trong nghiên cứu tăng chức năng. Park đã tham gia vào việc dỡ bỏ lệnh cấm của chính phủ Mỹ về tài trợ cho nghiên cứu tăng chức năng vào năm 2017.

“Quý bà dơi” Thạch Chính Lệ làm việc cùng các nhà nghiên cứu khác trong một phòng thí nghiệm tại Viện Virus học Vũ Hán. Bà Thạch đã xuất bản một nghiên cứu về các thí nghiệm tăng chức năng - Ảnh: AP

Park được cho không phải là người duy nhất bày tỏ lo ngại về cuộc điều tra cuối cùng sẽ đặt ra câu hỏi về nguồn tài trợ của Mỹ. Trong khi đó, DiNanno cho biết, những lời khuyên “có mùi che đậy” và ông quyết định không tham gia vào việc đó.

Không rõ chính xác bao nhiêu tiền tài trợ của chính phủ Mỹ đã được chuyển cho WIV, nhưng ít nhất một phần trong số đó đã được chuyển qua một tổ chức phi lợi nhuận có tên là EcoHealth Alliance. Năm 2018, EcoHealth Alliance đã nhận được khoản tiền tài trợ lên đến 15 triệu USD từ một loạt các cơ quan liên bang, bao gồm Bộ Quốc phòng, An ninh Nội địa và Cơ quan Phát triển quốc tế Mỹ, theo hồ sơ thuế.

EcoHealth Alliance và người sáng lập Peter Daszak đã làm việc với bà Thạch Chính Lệ, nhà virus học WIV được biết đến với cái tên "Người dơi", trong hơn 15 năm.

Peter Daszak, một người gốc Anh 55 tuổi, là Chủ tịch của EcoHealth Alliance, tổ chức phi lợi nhuận đã hỗ trợ Mỹ tài trợ tiền cho các nghiên cứu tăng chức năng tại WIV và các nơi khác. Trong ảnh, ông tham gia cuộc điều tra của Tổ chức Y tế Thế giới ở Vũ Hán - Ảnh: AP

Ông Daszak trong những ngày đầu của đại dịch là người chủ chốt thiết lập “một sự đồng thuận khoa học” rằng nguồn gốc rò rỉ trong phòng thí nghiệm là không thể có. Ông không chỉ ký mà còn tiên phong trong một bức thư có chữ ký của 27 nhà khoa học bác bỏ giả thuyết rò rỉ phòng thí nghiệm, được công bố vào ngày 19/2/2020, trên tạp chí y khoa The Lancet.

Các email bị rò rỉ sau đó tiết lộ rằng ông Daszak đã khuyến khích các đồng nghiệp nghiên cứu tăng chức năng của COVID-19 không ký vào bức thư, nhằm che giấu mối liên hệ.

Nhà khoa học hàng đầu của WIV Yuan Zhiming - Ảnh: NBC News

Bài báo của Vanity Fair cũng ghi nhận những lo ngại nghiêm trọng về sự an toàn tại các cơ sở của WIV xử lý hàng trăm chủng virus dơi.

Năm 2019, trong một bài báo kêu gọi tài trợ nhiều hơn, nhà khoa học hàng đầu của WIV Yuan Zhiming mô tả những thiếu sót phổ biến trong đào tạo về an toàn sinh học tại các phòng thí nghiệm an toàn sinh học cấp 3 (BSL-3) của Trung Quốc.

Trung Quốc có hàng chục phòng thí nghiệm BSL-3, nhưng chỉ có một phòng thí nghiệm BSL-4 là Viện Virus học Vũ Hán, mặc dù nước này có kế hoạch xây dựng thêm nửa tá phòng thí nghiệm nữa.

Tháng 7/2020, ông Yuan tuyên bố trên kênh truyền hình nhà nước Trung Quốc rằng các giao thức an toàn tại WIV chặt chẽ đến mức “không một con muỗi nào có thể bay lọt vào tòa nhà nếu không được cho phép”.

Cẩm Hà (theo Daily Mail)