Mỹ dỡ bỏ cấm vận vũ khí: Cơ hội, thử thách cho Việt Nam

Theo đó, đầu giờ chiều cùng ngày, Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Tổng thống Mỹ Barack Obama đã có buổi họp báo công bố các nội dung buổi hội đàm.

Tại buổi họp báo Tổng thống Mỹ Obama đã công bố dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí cho Việt Nam. Tuyên bố này được đưa ra tại cuộc họp báo chung đang diễn ra tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế, Hà Nội.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang hoan nghênh việc Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí. Điều này cho thấy quan hệ hai nước bình thường hóa hoàn toàn.

Tổng thống Mỹ Obama trong cuộc họp báo với Chủ tịch nước Trần Đại Quang ngày 23/5.

Vào thời điểm trước chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Obama, báo chí Mỹ đã dẫn lời các quan chức cho biết, chính quyền Mỹ ông Obama đang cân nhắc dỡ bỏ lệnh cấm được duy trì 3 thập niên qua.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter trong một cuộc điều trần trước Ủy ban quân vụ Thượng viện Mỹ ngày 28/4 nói rằng ông ủng hộ chấm dứt lệnh cấm vận. Thượng nghị sĩ Cộng hòa John Mccain có chung quan điểm như vậy.

Chuyên gia Greg Poling, giám đốc Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI) thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) có trụ sở tại thủ đô Washington (Mỹ), từng nhận định rằng, trong năm cuối cùng của nhiệm kỳ, tổng thống Mỹ thường đưa ra các quyết định đáng chú ý về chính sách ngoại giao, với mong muốn tạo di sản. Một trong số này có thể là việc dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, thừa nhận rằng đó có cản trở lớn cuối cùng cho quá trình bình thường hóa hoàn toàn quan hệ Việt-Mỹ.

“Nếu lệnh cấm vận vũ khí được dỡ bỏ, điều này sẽ có giá trị biểu tượng to lớn giống như việc dỡ bỏ rào cản lớn cuối cùng của quá trình bình thường hóa quan hệ. Nó cũng “mở khóa” cho các lĩnh vực hợp tác khác. Tất nhiên, việc dỡ bỏ sẽ không dẫn tới các hợp đồng vũ khí giữa Mỹ và Việt Nam ngay tức thì”, ông Greg nói.

Trong chuyến công du Việt Nam lần này của ông Obama, giới phân tích cho rằng, khả năng Mỹ tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam là rất cao.

Tiến sỹ Trần Việt Thái, Viện Phó viện Chiến lược, Học viện Ngoại giao cho rằng, việc dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương với Việt Nam hoàn toàn phù hợp với lợi ích của Mỹ, phù hợp với xu thế phát triển của quan hệ đối tác hợp tác toàn diện, thể hiện sự tin cậy giữa hai nước.

Điều này cũng giúp Obama tạo được dấu ấn cá nhân trong việc đưa quan hệ Việt-Mỹ thực sự trở lại bình thường. Hơn nữa, Việt Nam là đối tác tích cực, chủ động đóng góp cho hòa bình, ổn định thế giới.

Việc mua sắm các trang thiết bị quốc phòng của Việt Nam từ các đối tác, dù là Mỹ hay bất kỳ quốc gia nào, chỉ nhằm mục tiêu tự vệ. Mỹ đã thấy rõ thiện chí đó của Việt Nam. Do vậy, không dỡ vào lúc này thì có lẽ sẽ khó có thời điểm nào khác phù hợp hơn.

Theo ông Lê Công Phụng, Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Mỹ, từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, nếu trong chuyến thăm này ông Obama tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam, sẽ có ý nghĩa rất lớn về mặt tinh thần bởi nó khẳng định quan hệ hai bên đã được bình thường hóa hoàn toàn. Còn nếu không, quan hệ Việt - Mỹ vẫn có những cản trở nhất định.

Giáo sư Carl Thayer từ Học viện Quốc phòng Úc, cho rằng, điều này có ý nghĩa chính trị lớn và sẽ chấm dứt di sản của quá khứ. Sẽ không còn cản trở nào trong quan hệ giữa Mỹ và Việt Nam.

“Rõ ràng là việc dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí sẽ thúc đẩy việc thực thi Tuyên bố tầm nhìn chung về hợp tác quốc phòng (được ký kết trong chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter tháng 6/2015 - PV), vốn nhắc tới thương mại và công nghệ hướng tới hợp tác sản xuất.

Việt Nam có thể tiếp cận công nghệ quốc phòng của Mỹ để giúp cải thiện khả năng nhằm thiết lập các hệ thống phòng thủ, đặc biệt về tình báo, giám sát, trinh sát và nhận thức về các vấn đề hàng hải. Điều này sẽ tạo kết nối trong ngành công nghiệp quốc phòng quốc gia giữa Mỹ và Việt Nam”, ông Thayer nói với phóng viên Dân trí.

Cũng đồng quan điểm đó, Thượng Nghị sỹ McCain cho rằng đã đến lúc dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí đối với Việt Nam, một tàn dư của quá khứ đang gây cản trở cho quan hệ.

“Chúng ta không thể yêu cầu đối tác đóng góp nhiều hơn trong khi vẫn thực hiện các biện pháp trực tiếp hạn chế khả năng đóng góp của họ”, Thượng Nghị sỹ McCain khẳng định.