Mỹ đảo ngược phán quyết Roe kiện Wade, mở ra khả năng cấm phá thai tại nhiều bang

Những người ủng hộ cấm phá thai ăn mừng bên ngoài Tòa án tối cao ở Washington hôm 24/6

Kết quả được đưa ra ngày 24/6 dự kiến ​​sẽ dẫn đến lệnh cấm phá thai ở khoảng một nửa số tiểu bang của Mỹ.

Quyết định này, không thể tưởng tượng được chỉ vài năm trước, là đỉnh điểm của nhiều thập niên nỗ lực từ những người chống phá thai, được thực hiện bởi phe cánh tả mà tâm điểm là ba thẩm phán được bổ nhiệm dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump.

Phán quyết được đưa ra hơn một tháng sau vụ rò rỉ ý kiến ​​dự thảo của Thẩm phán Samuel Alito, cho thấy tòa án đang chuẩn bị thực hiện quyết định quan trọng này.

Theo các cuộc thăm dò dư luận, tòa án mâu thuẫn với đa số người Mỹ ủng hộ việc bảo tồn án lệ Roe kiện Wade.

Thẩm phán Alito, trong ý kiến ​​cuối cùng ban hành ngày 24/6, cho rằng phán quyết trong vụ án Roe kiện Wade năm 1973 và Planned Parenthood kiện Casey năm 1992 - mà qua đó tòa án khẳng định quyền phá thai theo hiến pháp, đã sai và phải được đảo ngược.

Theo Alito: “Chúng tôi cho rằng Hiến pháp không trao quyền phá thai. Án lệ Roe và Casey phải được phủ nhận. Quyền điều chỉnh việc phá thai phải được trả lại cho người dân và đại diện được bầu của họ… Thẩm quyền điều chỉnh việc phá thai thuộc về các nhánh chính trị, không phải tòa án”.

Tham gia cùng Alito còn có Thẩm phán Clarence Thomas, Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh và Amy Coney Barrett. Riêng Thẩm phán Thomas lần đầu tiên bỏ phiếu để đảo ngược án lệ Roe từ cách đây 30 năm.

Chánh án John Roberts tuyên bố không chấm dứt quyền phá thai, lưu ý rằng ông sẽ giữ nguyên luật Mississippi ở trọng tâm của vụ án. Theo luật Mississippi, phụ nữ bị cấm phá thai sau 15 tuần thai.

Sự thất vọng của những người biểu tình ủng hộ quyền phá thai bên ngoài Tòa án tối cao ở Washington

Các thẩm phán Stephen Breyer, Sonia Sotomayor và Elena Kagan - phe tự do đang giảm dần của tòa án - bày tỏ sự bất đồng quan điểm.

Họ viết trong tuyên bố chung: “Với nỗi buồn sâu sắc - cho Tòa án này, và hơn thế nữa là cho hàng triệu phụ nữ Mỹ ngày nay đã mất đi sự bảo vệ cơ bản của hiến pháp - chúng tôi bày tỏ sự bất đồng quan điểm”.

Phán quyết được cho là sẽ ảnh hưởng không tương xứng đến những phụ nữ từ cộng đồng thiểu số vốn trải qua dịch vụ chăm sóc sức khỏe bị hạn chế.

Phòng khám phá thai duy nhất của Mississippi, trung tâm của vụ án, tiếp tục khám bệnh vào ngày 24/6. Bên ngoài, những người đàn ông dùng loa nói với những người bên trong phòng khám rằng "sẽ bị thiêu cháy trong địa ngục".

Mississippi là một trong 13 tiểu bang, chủ yếu ở miền Nam và Trung Tây, đã có luật về cấm phá thai trong trường hợp án lệ Roe bị đảo ngược. Sáu tiểu bang khác gần như cấm hoàn toàn phá thai hoặc cấm phá thai từ tuần thai thứ 6 - thời điểm mà nhiều phụ nữ còn không biết mình mang thai.

Theo Viện Guttmacher, một nhóm nghiên cứu ủng hộ việc phá thai, ở gần 10 bang khác, cuộc chiến sẽ xoay quanh các lệnh cấm phá thai không hoạt động được ban hành trước khi án lệ Roe có hiệu lực vào năm 1973, hoặc đưa ra các đề xuất mới nhằm hạn chế mạnh thời điểm có thể thực hiện phá thai.

Hơn 90% ca phá thai tại Mỹ diễn ra trong 13 tuần đầu của thai kỳ và hơn một nửa hiện nay được thực hiện bằng thuốc viên chứ không phải phẫu thuật, theo dữ liệu do Guttmacher tổng hợp.

Jane Roe trong phiên tòa năm 1973 (trái) và luật sư Gloria Allred của cô nắm tay nhau khi họ rời tòa nhà Tòa án tối cao ở Washington, ngày 26/4/1989

Quyết định của Tòa tối cao được đưa ra trong bối cảnh các cuộc điều tra dư luận cho thấy phần lớn người Mỹ phản đối việc lật đổ án lệ Roe kiện Wade, và chuyển câu hỏi liệu có nên cho phép các bang quyết định hoàn toàn việc phá thai hay không.

Chính quyền Tổng thống Joe Biden và những người bảo vệ quyền phá thai khác cảnh báo rằng, một quyết định lật ngược lại án lệ Roe cũng sẽ đe dọa các quyết định khác của tòa án cấp cao có lợi cho quyền của người đồng tính và thậm chí là các biện pháp tránh thai.

Linh La (theo AP)