Muôn mặt đầu tư đa cấp tiền bitcoin

Cùng với tỷ giá đồng tiền bitcoin tăng đột biến, nhất là kể từ khi bitcoin tăng giá từ 1.000 USD/bitcoin (năm 2016) đến gần 5.000 USD/bitcoin (ngày 1/9/2017), hình thức đầu tư đa cấp bitcoin (ĐCB) vốn đã xuất hiện từ năm 2016, bắt đầu nổi lên ồ ạt, cơn lốc ĐCB bùng nổ mạnh từ một tháng trở lại đây.

Đồng tiền ảo gây bão đa cấp 

Thông thường, để có được tiền ảo bitcoin, người chơi phải bỏ tiền thật đầu tư máy đào hoặc mua phụ kiện nâng cấp máy tính để đào bitcoin. Hình thức này cần đến vài trăm triệu đồng mới có dàn máy đào, tốn công chăm sóc, tuổi thọ máy quá ngắn, khả năng đào được bitcoin quá "hiu"... 

Cho nên nhiều người chơi tập trung "săn" bitcoin bằng cách đổ tiền vào các website để mua bitcoin dự trữ, chờ bitcoin tăng giá sẽ bán kiếm lời. Song hình thức này đang bị biến tướng thành bán hàng đa cấp, tạo thành cơn lốc cuốn nhiều người vào cơn ác mộng bitcoin. 

Hội thảo khách hàng về tiền ảo nhằm mời chào nhiều người tham gia, mở rộng mạng lưới.

Đặc biệt là người không biết gì về ĐCB cũng gửi tiền nhờ người chơi giúp trên hàng chục website như: santienao.com, remitano.com, abccoin.com, Exchangeno1.com, Localbitcoins.com, Exmo.com, Bittrex.com, Poloniex.com, Vnexmoney.com, Autopaypm.com, Goldux.com… Khi mới bắt đầu, khoảng năm 2016, mỗi website  chỉ có vài trăm thành viên, nhưng hiện nay con số này đã lên đến vài chục ngàn.

Anh Bình (giáo viên, ngụ Q.1, TP.HCM), đã tham gia đầu tư bitcoin từ một năm nay cho biết: Đầu tiên, hệ thống của website bán bitcoin và mở tài khoản ngân hàng cho người chơi với số tiền tương ứng lượng bitcoin đã mua.

Về sau, các website thêm quy định: người chơi mới muốn tham gia thì phải có thành viên cũ giới thiệu. Người giới thiệu sẽ được hưởng 20% hoa hồng trên tổng số tiền người mới đầu tư và tiếp tục được hưởng 10 USD hoa hồng gián tiếp cho mỗi người ở mạng lưới tiếp theo.

Mỗi ngày, tiền lãi sẽ về tài khoản của nhà đầu tư từ 3 - 10 USD/ngày, trong 150 - 300 ngày. “Với số tiền đầu tư 100 triệu đồng, người tuyến đầu có thể thu về 100 USD/ngày tiền hoa hồng và tiền lời được hưởng từ tuyến dưới” - anh Bình nói. 

Còn anh Lâm (kỹ sư xây dựng, ngụ Q.Tân Bình, TP.HCM), đang được mời chào ĐCB dạng khác. Cụ thể, anh mở tài khoản trên một website đầu tư bitcoin và đóng vào 100 triệu đồng. Cứ 2,5 tháng thì hệ thống phát hành bitcoin một lần (5 lần/năm), mỗi lần “độ khó”  càng tăng lên.

“Độ khó” này do hệ thống đưa ra. Ví dụ: 100 triệu đồng của anh Lâm được quy ra 300 điểm. Nếu “độ khó” của lần phát hành là 15 điểm thì sẽ lấy 300 chia cho 15, kết quả là số bitcoin anh Lâm được thêm.

Anh Lâm có thể giữ bitcoin này đợi tăng giá sẽ bán cho hệ thống. Ngoài ra, nếu giới thiệu được người khác tham gia, anh Lâm sẽ hưởng 10% hoa hồng trên tổng số tiền đầu tư và tiếp tục hưởng hoa hồng gián tiếp từ mỗi người chơi sau. 

Tại Việt Nam, ĐCB hiện nay không có hợp đồng, nên khi tranh chấp thì sẽ không kiện thưa, phân xử được.

Cơn lốc đầu tư tiền ảo đặc biệt rộ lên làm chao đảo quyết định đầu tư của nhiều người từ một tháng nay. Trong khi chơi, người mua có thể đổi bitcoin ra tiền đồng, song phải tốn phí 10% và tỷ giá quy đổi ra USD với giá chỉ khoảng 2,1 triệu đồng cho 100 USD (trong khi thị trường khoảng  2,3 triệu đồng).

Bên cạnh đó, người chơi còn phải chịu phí rút tiền là 25 USD. Vì lỗ cả 3 đầu: phí đổi tiền và tỷ giá thấp nên người chơi đa phần đều giữ bitcoin lại. Cũng chính vì vậy mà nhiều bài học thấm thía từ một tháng trở lại đây chưa bộc phát. Nhưng sự việc đầu tư tiền ảo của chị Tô Tuyết Nhung (Hà Nội) được một đối tượng tên Tùng mời tham gia ĐCB vào đầu năm 2017 từng làm nhiều người chơi bừng tỉnh.

Theo lời chèo kéo của Tùng, chị Nhung mua 52 bitcoin (trên 850 triệu đồng), lãi suất 2,5%/ngày. Thấy tiền lời cao, chị Nhung rủ thêm ba người khác nữa mua tổng cộng 350 triệu đồng. Cơn say bitcoin đang hồi chất ngất thì hệ thống này bị sập. Nghĩ mình bị lừa, nhóm người chị Nhung đã bắt giữ Tùng, người giới thiệu để đánh, ép trả tiền.

Do nhóm người của Nhung có hành vi đánh người, cướp tài sản của Tùng nên bị cơ quan công an bắt giữ, khởi tố. Kết quả, số tiền đầu tư mất trắng và do không có chứng cứ nên không thể kiện đòi mà còn bị bắt giữ.

Trước đó, cuối năm 2016, tại tỉnh Gia Lai, nhiều người cũng đã tham gia vào mô hình giao dịch tiền ảo ĐCB với số lượng khoảng 1.900 bitcoin và chiếm đoạt hơn 22 tỷ đồng của 300 người. Trong số này, có đến 1/3 người không biết cách giao dịch mà phải nhờ người trung gian thực hiện.

Người vào sau coi chừng trắng tay 

Theo TS Đinh Thế Hiển, ĐCB cũng giống như các lĩnh vực đa cấp về hàng hóa khác. Người chơi cứ mua bán bitcoin với nhau trong hệ thống, riêng chủ hệ thống chỉ việc thu tiền qua việc phát hành thêm bitcoin. Họ sẽ lấy tiền nộp của người sau để trả lãi cho người trước. Ai vào trước, nếu hên sẽ được hoàn vốn và có lời, ai vào sau thì “bỏ xác”.

Có người vào xong biết bị lừa nhưng vẫn “cắn răng” đi lừa người khác để mong hoàn vốn. Có người hoàn xong thấy ham và nghĩ chắc sẽ lời nên lại tái đầu tư, kết quả “trắng tay”.

Cảnh giác người chơi, luật sư Bùi Minh Nghĩa - Phó giám đốc Công ty Luật TNHH MTV Đại Luật Hằng Sinh, Đoàn Luật sư TP.HCM - cho biết: tại Việt Nam, ĐCB hiện nay không có hợp đồng, nên khi tranh chấp thì sẽ không kiện thưa, phân xử được, và cũng không thể kiện các website giao dịch bitcoin bởi các trang web này tới nay vẫn chưa được nhiều quốc gia trên thế giới công nhận. 

Ngày 7/9, trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hoàng Minh - Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP.HCM - cho biết, chính phủ đã ban hành quyết định phê duyệt đề án hoàn thiện khung pháp lý để quản lý, xử lý các loại tiền ảo.

Ngân hàng Nhà nước vẫn bảo lưu quan điểm bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam do nhiều nguyên nhân, như ẩn chứa nguy cơ gây thiệt hại cho người đầu tư và trở thành công cụ  rửa tiền. 

Thanh Hoa