Mùi tết

Có thể nói, chẳng có thời khắc nào trong năm diệu kỳ đến độ có thể khiến những người thờ ơ, hời hợt nhất cũng trở nên nhạy cảm như “mùa tết” – cái khoảnh khắc giao thoa giữa mùa đông và mùa xuân chỉ kéo dài trong ít tuần ngắn ngủi.

Và những dấu chỉ dễ nhận thấy nhất khiến người ta trở nên đa cảm không chỉ là những cơn gió se se lạnh hay cái nắng hanh hanh như màu mật mà chính là những thứ mùi đặc trưng, như nhiều người hay gọi là “mùi tết”.

Ảnh minh họa

Mùi pháo. Thứ mùi được cho là không tốt cho sức khỏe nếu nhỡ may hít phải quá nhiều nhưng lại ít có mùi nào khiến người ta lưu sâu vào ký ức đến thế, có lẽ do mùi pháo chỉ xuất hiện vào mấy ngày tết ngắn ngủi. Từ lâu, pháo không còn được sử dụng nên trẻ con sau này không có dịp thưởng thức mùi pháo nhưng dư hương từ cái mùi đặc biệt này vẫn lẩn khuất đâu đó trong miền nhớ của những người có tuổi thơ cùng những kỷ niệm gắn liền với mùi pháo tết.

Mùi khói bếp. Tết nhất dường như nhà nào cũng nấu nướng nhiều hơn, chẳng phải vì ngày thường thiếu thốn nhưng tâm lý ai cũng thích sự đủ đầy, sung túc trong mấy ngày tết nên những ngày cuối năm, bếp nhà nhà liên tục đỏ lửa.

Những làn khói bếp hòa quyện cùng mùi thơm từ nồi thịt kho tàu, nồi khổ qua nhồi thịt hay nồi măng hầm giò heo, mùi lá chuối từ nồi bánh chưng bánh tét trong đêm giao thừa, mùi khen khét ngọt ngào của chảo mứt quá lửa… đều gợi nhắc hương vị khó quên từ những món ăn vốn không có gì đặc biệt vào những ngày không phải tết, vậy nhưng mấy ngày này chỉ nghe mùi thôi chứ không cần ăn cũng đủ thấy nao lòng. Không thể hình dung được tết sẽ lạnh lẽo, đìu hiu đến thế nào nếu chẳng ai nấu nướng, và người ta chẳng đụng đến cái bếp vào những ngày cuối năm.

Mùi khói còn lan ra từ những đống lửa đốt rác khi nhà nhà dọn dẹp cuối năm. Cái mùi khói từ những thứ hỗn độn pha trộn với nhau dễ khiến người ta thấy khó chịu trong những ngày bình thường nhưng lại làm ta chộn rộn trong không khí khẩn trương để tống tiễn những điều cũ kỹ vào những ngày cuối năm, chuẩn bị đón chào những điều mới mẻ, tinh khôi nhất.

Mùi nhà mới. Giờ đây, những ngôi nhà xây kiên cố ít khi được làm mới lại vào mỗi dịp tết chứ trước kia, cuối năm là người ta lại thay áo mới cho tổ ấm của mình. Từ màu vôi tường đến màu sơn cửa làm dậy lên trong không khí cái mùi hăng hăng tuy khó chịu nhưng báo hiệu không khí tết đang đến thật gần.

Mùi hương (nhang) trầm. Không hiểu sao ngày thường nghe mùi hương người ta không thấy nao nao trong dạ nhưng những ngày cuối năm, nghe hương trầm thoang thoảng trong gió, bỗng thấy lòng mình như chùng lại.

Phải chăng ngày thường người ta chỉ sử dụng loại hương thường, còn hương trầm chỉ được dùng vào dịp đặc biệt như mấy ngày tết? Mùi hương trầm gợi lên khung cảnh sum họp gia đình đầm ấm, nhắc nhở những ai đi xa cũng muốn quay về, dù chỉ trong vài ngày tết ngắn ngủi.

Ảnh minh họa

Mùi hoa cỏ. Có lẽ không có thời điểm nào trong năm, hoa xuất hiện nhiều như mùa tết. Trong nhà, ngoài ngõ, ngoài chợ, những khu vực bán hoa tết, hoa không chỉ đua nhau khoe sắc mà còn tranh nhau dậy hương khi hương hoa ngào ngạt khắp nơi. Có thể nói, hoa là một phần không thể thiếu trong mấy ngày tết, không hẳn vì mùa xuân khí hậu tốt nhất cho hoa nở mà có lẽ tết sẽ không còn rực rỡ nếu thiếu hoa.

Mùi nhớ. Có những mùi chỉ còn trong ký ức, dẫu thời gian có qua đi nhưng cảm nhận về mùi ấy vẫn tinh khôi. Cũng như có những mùi nếu thiếu vắng đi, cảm nhận về tết sẽ không còn nguyên vẹn. Có những mùi dù chỉ mơn man nhè nhẹ trong không khí cũng đủ gợi nhớ về một khoảng thời gian đẹp đẽ trong đời. Và có những mùi dẫu khó cảm nhận, khó gọi thành tên, nhưng chỉ thoáng qua thôi, cũng đủ khơi dậy, rộn ràng một vùng ký ức.

Tôi từng đọc ở đâu đó rằng, nếu không muốn nhớ một thanh âm nào đó, chỉ cần bịt tai lại, không muốn nhớ một hình ảnh nào đó, chỉ cần che mắt lại, nhưng muốn quên một mùi nào đó, không chỉ che mắt, bịt tai là xong mà dư hương ấy có khi theo ta đến suốt đời.

Dư hương ấy cũng khó bị trộn lẫn dẫu một năm hay một quãng đời trôi qua vớinhiều sự kiện đáng nhớ, với những vui buồn lẫn lộn lien tục bị bồi đắp dưới lớp bụi thời gian. Những mùi bình thường thôi đã khó quên đến vậy, huống gì mùi tết, phải không?

Lê Thị Ngọc Vi