Mực nước sông Mê Kông thấp đến mức “đáng lo ngại”

Một thông cáo báo chí được Ủy hội sông Mê Kông (MRC) phát đi tại Lào cho biết, mực nước của dòng sông này đã giảm xuống mức đáng lo ngại. "Mực nước đã giảm đáng kể kể từ đầu năm do lượng mưa thấp hơn, dòng chảy thay đổi ở thượng nguồn, hoạt động thủy điện trên các nhánh sông Mê Kông và hạn chế dòng chảy từ đập thủy điện Cảnh Hồng", thông cáo nêu rõ.

Sông Hậu - một nhánh sông Cửu Long, đoạn thuộc thủy phận TP. Cần Thơ, nhiều nơi trẻ em có thể "đi bộ" được

Theo tiến sĩ Winai Wangpimool (trực thuộc Ban thư ký MRC), đã có những thay đổi đột ngột về mực nước ở hạ lưu đập Cảnh Hồng, mức độ xa hơn kéo dài đến tận Viêng Chăn (Lào), điều này thách thức chính quyền cũng như cộng đồng cư dân cần chuẩn bị và ứng phó với các tác động có thể xảy ra. “Nhằm giúp các nước hạ nguồn sông Mê Kông quản lý rủi ro hiệu quả hơn, chúng tôi kêu gọi Trung Quốc và chính các nước hạ nguồn chia sẻ kế hoạch xả nước của họ với chúng tôi”, ông Winai Wangpimool nhấn mạnh. 

Các quan trắc về lượng mưa hàng tháng của MRC cho thấy, kể từ tháng 11/2020, lượng mưa luôn thấp hơn mức trung bình, giảm 25%. Dữ liệu quan trắc mực nước của MRC cũng chỉ ra rằng dòng chảy tại trạm Cảnh Hồng ngày 11/2 là 775m³/giây, giảm gần một nửa so với mức bình thường là khoảng 1.400 m³/giây được ghi nhận lần cuối vào tháng 12/2020.

Hồi đầu tháng 1/2021, Bộ Tài nguyên Trung Quốc đã thông báo cho bốn quốc gia hạ lưu sông Mê Kông rằng dòng chảy từ Cảnh Hồng sẽ bị hạn chế ở mức 1.000 m³/giây từ ngày 5-24/1 do việc bảo trì các đường dây tải điện. Tuy nhiên, cơ quan này không nêu rõ mực nước sông trước khi hạn chế dòng chảy cũng như khối lượng sẽ được khôi phục vào sau thời hạn đó.

Theo MRC, tại Chiang Saen - trạm quan trắc đầu tiên trên sông Mê Kông ở Thái Lan nằm cách Cảnh Hồng khoảng 300km - đã chứng kiến ​​mực nước giảm mạnh khoảng 1 mét từ ngày 2/1 đến ngày 4/1. Do dòng chảy thấp, trầm tích sông giảm chậm và sự hiện diện của tảo dưới đáy sông, sông Mê Kông ở tỉnh Nakhon Phanom, phía đông bắc Thái Lan gần đây đã bắt đầu có màu xanh lam - một hiện tượng từng xảy ra vào cuối năm 2019. 

Trên dòng chính sông Mê Kông, từ Nakhon Phanom, Mukdahan và Khong Chiam (Thái Lan) đến Thakhek, Savannakhet và Pakse (Lào), mực nước giảm từ 0,04 mét đến 0,08 mét. 

Mực nước xuống thấp đã đe dọa trực tiếp đến nguồn sinh kế của cư dân trong khu vực

Xa hơn về phía hạ lưu, đã xảy ra hệ quả khu vực Đồng bằng sông Cửu Long của nước ta thường xuyên chịu ảnh hưởng của tác động thủy triều hàng ngày của biển, tức tình trạng xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng hơn. 

Các dòng chảy thấp hiện đang trải qua đã làm thay đổi màu nước. Các trầm tích mịn thường có trong dòng nước chảy xiết và sâu hơn khiến dòng sông không còn màu nâu phù sa, nước trong hơn và dòng sông có màu xanh lam hoặc xanh lục.

“Cũng giống như năm 2019, hiện tượng nước xanh lam ngày nay có khả năng lan sang các đoạn khác của sông Mê Kông, nơi có dòng chảy thấp”, tiến sĩ So Nam (cũng trực thuộc Ban thư ký MRC) cho hay.

Ông So Nam cho biết thêm rằng, một số tác động tiềm ẩn của việc nước trong hơn sẽ ảnh hưởng đến đa dạng sinh học, làm giảm sản lượng đánh bắt cá và đe dọa sinh kế của cộng đồng cư dân các địa phương có liên quan.

Đông Phong