Mua nhà, đất đúng quy định pháp luật vẫn… mất trắng

Thực trạng này đang xảy ra ở nhiều quận, huyện, khiến người dân lâm cảnh khốn đốn mà chẳng ai chịu trách nhiệm.

Mất trắng vì cán bộ cấp giấy... sai

Trong đơn gửi báo Phụ Nữ, ông Lê Nguyễn Thanh Bình (trú tại 34/27 đường Nguyễn Thị Thập, P.Bình Thuận, Q.7, TP.HCM) cho biết, tháng 2/2015, ông mua lại căn nhà số 4/16 đường Huỳnh Tấn Phát, thị trấn Nhà Bè, H.Nhà Bè của ông Phạm Văn Bằng và bà Nguyễn Thị Thúy Hồng giá 1.080.000.000đ. Căn nhà đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất (giấy chủ quyền).

Hai bên giao dịch qua công chứng theo đúng các quy định pháp luật. Sau đó, ông nộp hồ sơ xin chuyển nhượng quyền sử dụng nhà, đất đến Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất H.Nhà Bè (nay là Văn phòng đăng ký đất đai chi nhánh Nhà Bè). Trong lúc chờ giải quyết, bất ngờ ông nhận được thông báo của đơn vị này cho biết căn nhà ông mua… trùng với thửa đất bên cạnh nên bị ngăn chặn, không giải quyết chuyển nhượng. Đồng thời, Văn phòng còn tạm giữ cả giấy chủ quyền căn nhà ông đã mua. Vài tháng sau, UBND H.Nhà Bè ban hành quyết định thu hồi luôn giấy chủ quyền này.

Tiền mất, nhà không còn giấy chủ quyền, ông Bình nhiều lần khiếu nại UBND H.Nhà Bè nhưng lần nào huyện cũng khẳng định mình làm đúng, không giải quyết khiếu nại. “Tôi mua nhà đúng quy định pháp luật. Việc cấp giấy trùng thửa là lỗi của chính quyền, đâu phải của tôi, sao bắt tôi phải gánh chịu hậu quả?” - ông Bình nói.

Một trường hợp tương tự cũng tại H.Nhà Bè là vụ căn nhà của bà H. Theo bà H., cách nay khoảng 10 năm bà mua một thửa đất tại xã Phước Kiển, đất có đầy đủ giấy tờ pháp lý và được ký hợp đồng mua bán, công chứng theo quy định. Sau đó, bà được UBND H.Nhà Bè giải quyết chuyển nhượng, sang tên trên giấy chủ quyền và đã xin phép xây dựng nhà, sinh sống ổn định nhiều năm. Bất ngờ năm 2010, UBND xã Phước Kiển ra văn bản yêu cầu bà tháo dỡ nhà, trả khoảng 30m2 đất lại cho một đơn vị đang sở hữu thửa đất giáp ranh với lý do cấp trùng thửa.

Cán bộ huyện Nhà Bè làm việc tắc trách, ông Bình mất tiền mất luôn cả nhà

Bà không đồng ý, khiếu nại, UBND xã Phước Kiển dừng tháo dỡ. Vài năm, tưởng chuyện đã yên, nhưng mới đây, bà mang giấy chủ quyền thế chấp ngân hàng thì lại bị ngăn chặn, không cho giao dịch. Bà khiếu nại nhưng đến nay UBND H.Nhà Bè vẫn chưa giải quyết. Bà đang lo lắng có thể sẽ mất đất lẫn tiền mua đất trong khi lỗi hoàn toàn không phải do bà.

25 năm trước, bà P. mua căn nhà số 43/… Phan Xích Long, P.13, Q.Phú Nhuận. Năm 2000, bà được UBND Q.Phú Nhuận cấp giấy chủ quyền, diện tích 92m2 . Năm 2014, bà P. xây lại nhà, được UBND Q.Phú Nhuận cấp giấy phép xây dựng. Trong quá trình xây dựng, bà L. ở cạnh bên khiếu nại. Thanh tra xây dựng Q.Phú Nhuận xác minh, kết luận bà P. xây dựng không sai nên cho xây tiếp. Thế nhưng, tháng 9/2014, nhà vừa xây xong, thì UBND Q.Phú Nhuận lại bất ngờ ra quyết định thu hồi giấy chủ quyền và giấy phép xây dựng đối với căn nhà của bà P. với lý do trước đây quận cấp… sai!

Mặc kệ dân?

Giải thích việc thu hồi giấy chủ quyền đã cấp cho thửa đất ông Bình mua, UBND H.Nhà Bè cho rằng, quá trình giải quyết hồ sơ chuyển nhượng nhà, đất cho ông Bình đã bị bà N. khiếu nại. Qua xem xét, huyện phát hiện năm 2011, khi cấp giấy chủ quyền cho ông Phạm Văn Bằng và bà Nguyễn Thị Thúy (người bán nhà cho ông Bình), UBND H.Nhà Bè đã cấp trùng vô thửa đất của bà N. đang sở hữu bên cạnh. Xét thấy việc cấp giấy này không đúng quy định pháp luật nên huyện phải thu hồi. UBND H.Nhà Bè thừa nhận việc cấp trùng giấy chủ quyền là sai, nhưng cho rằng việc thu hồi giấy chủ quyền là đúng theo quy định của Luật Đất đai 2013. Nếu người dân không đồng ý có thể khởi kiện UBND huyện.

Tương tự, theo UBND Q.Phú Nhuận, việc cấp giấy chủ quyền cho bà P. năm 2004 căn cứ trên bản đồ địa chính năm 2000 là không đúng diện tích thực tế sử dụng và diện tích trên các bản vẽ năm 1991 và 2004. Đồng thời, trình tự thủ tục cấp giấy chủ quyền lúc đó không đúng quy trình vì không niêm yết công khai danh sách cấp giấy chủ quyền tại UBND phường. Quận thu hồi giấy chủ quyền, nên phải thu hồi luôn giấy phép xây dựng đã cấp.

Luật sư Nguyễn Văn Ký - Trưởng văn phòng luật sư Nguyễn Văn Ký, nhận định, theo khoản 2, điều 106 của Luật Đất đai 2013, trong trường hợp giấy chủ quyền đã cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai thì Nhà nước được thu hồi giấy chủ quyền đã cấp.

Việc thu hồi giấy chủ quyền do cơ quan cấp giấy thực hiện sau khi có kết luận của cơ quan thanh tra cùng cấp, văn bản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về giải quyết tranh chấp đất đai. Tuy nhiên, hiện nay lại không có quy định tổ chức, cá nhân cấp giấy sai phải chịu trách nhiệm và bồi thường thiệt hại, dù hậu quả họ gây ra không nhỏ. Vì vậy, Nhà nước cần quy định cụ thể trách nhiệm bồi thường của các tổ chức, cá nhân làm sai, gây thiệt hại cho người dân.

Luật sư Nguyễn Văn Thêm - Văn phòng luật sư Thêm và cộng sự, tư vấn, trong các trường hợp trên, người dân nên làm đơn khiếu nại cơ quan đã thu hồi giấy chủ quyền của mình. Sau khi có quyết định giải quyết khiếu nại của UBND quận, huyện không thỏa đáng thì khởi kiện ra tòa hành chính yêu cầu hủy quyết định thu hồi giấy chủ quyền trên. Trường hợp kiện đòi cơ quan cấp giấy sai bồi thường thiệt hại thì phải có kết luận của cơ quan có thẩm quyền là UBND quận, huyện đó đã cấp giấy sai hoặc chính UBND quận, huyện đó thừa nhận họ cấp giấy sai. Người khởi kiện cần phải chứng minh hành vi làm sai của UBND quận, huyện đó đã gây thiệt hại cho mình.

Phan Trí