Mùa lạnh, cẩn trọng với những bệnh do thân nhiệt giảm

Nếu không khí lạnh kèm gió sẽ càng gây giảm thân nhiệt nhiều hơn, đặc biệt là ở trẻ em, người cao tuổi và những người có bệnh tăng huyết áp, bệnh tim do mạch vành, suy tim, sức đề kháng giảm... Hậu quả trước mắt là hai căn bệnh có khả năng gây liệt thường gặp trong mùa lạnh là liệt do đột quỵ não và liệt mặt.

1. Liệt do đột quỵ não

Theo Tổ chức y tế thế giới, mỗi năm trên toàn cầu có hơn 6 triệu người tử vong do đột quỵ não. Một thống kê năm 2017 tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cũng chỉ ra tỷ lệ đột quỵ não ở tuổi <45 lên đến khoảng 30%. tỷ lệ này thường tăng cao vào những ngày chuyển mùa từ ấm nóng sang lạnh. ai có thể sẽ là “nạn nhân” của liệt do đột quỵ não?>

- Tăng huyết áp không điều trị tích cực. Đáng lo là người bệnh tăng huyết áp đang có xu hướng trẻ hóa với tỷ lệ người trên 18 tuổi là khoảng 25%.

- Người hút thuốc lá kéo dài, uống rượu bia thường xuyên.

- Bệnh đái tháo đường không kiểm soát tốt.

- Ăn nhiều thịt đỏ như thịt trâu, bò, ăn nhiều mỡ,  phủ tạng động vật. 

- Ăn ít rau, củ, trái cây; có thói quen ăn ngọt (nhiều đường tinh chế: đường cát trắng, đường phèn).

- Thường xuyên mất ngủ, bị stress, ít vận động, thiếu tập thể dục.

2. Liệt nửa mặt ngoại biên vô căn (liệt Bell)

- Tuy nguyên nhân của chứng liệt nửa mặt vẫn chưa được xác định, nhưng những yếu tố thuận lợi đã được công nhận bao gồm: tiếp xúc với lạnh đột ngột (uống nước đá lạnh vào ban đêm, nằm dưới quạt nhiều giờ, nước mưa…), viêm tai-mũi-họng mạn tính, tư thế nằm của đầu không thuận tiện gây chèn ép dẫn truyền của dây thần kinh số VII (dây thần kinh mặt)…  

 - Không chỉ người cao tuổi, mà cả trẻ nhỏ và người trẻ vẫn có thể mắc bệnh.

- Người bị đái tháo đường có khả năng mắc bệnh cao gấp 4 lần người không bị đái tháo đường và thời gian phục hồi chậm hơn.

- Khoảng 50% người bị liệt mặt sẽ phục hồi hoàn toàn. Khoảng 35% phục hồi tốt trong khoảng 1 năm, số còn lại phục hồi ít và rất chậm, phải chịu di chứng suốt đời. 

3. Làm thế nào để đề phòng liệt do lạnh?

- Hạn chế tiếp xúc với khí lạnh đột ngột, nhất là vào buổi sáng sớm. Nên xoa bóp, hít thở sâu, làm ấm cơ thể trước khi ra khỏi nhà. Ban đêm phải giữ ấm lòng bàn chân, đầu, mặt, cổ… Có thể dùng phương pháp xoa ấn nhẹ nhàng các vùng kể trên với ít tinh dầu thực vật (khuynh diệp, tràm, bạc hà…). Cần làm ấm cơ thể ngay sau khi tiếp xúc với khí lạnh.

- Tăng cường ăn các loại rau - gia vị có tác dụng chống viêm, chống tiết đàm, giảm ho, tăng sức đề kháng như: nghệ, gừng, tỏi, vỏ quýt, thảo quả… (làm gia vị trong chế biến thức ăn), tía tô, kinh giới, thì là, tần lá dầy, lá mơ lông, lá đinh lăng… (ăn sống hoặc nấu canh).

- Uống nước nấm linh chi, trà xanh ấm. Uống vào buổi sáng vừa có tác dụng tăng sức đề kháng vừa chống giảm 
thân nhiệt. 

- Tránh uống nước đá, bia lạnh, nước đóng chai có gas lạnh.

- Cần tập thể dục dưỡng sinh, yoga, đi bộ, khiêu vũ… đều đặn.

Một vấn đề quan trọng khác là phải kiểm soát tốt huyết áp, đường huyết, cân nặng và chống xơ vữa động mạch. Luôn giữ ấm cơ thể sẽ giúp hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn và dự phòng được bệnh liệt khi gặp thời tiết lạnh. 

BS Trần Văn Năm 
nguyên Viện phó Viện Y Dược học dân tộc