Mùa đông đến cùng nỗi lo dịch bệnh tăng cao

“Bộ ba dịch bệnh”

COVID-19 không còn chi phối cuộc sống của mọi người như 2 năm trước đây. Dù vậy, nguy cơ về COVID-19 và các loại vi rút khác vẫn tồn tại. Mùa đông này, các chuyên gia dự đoán số ca bệnh, số ca nhập viện và tử vong do các bệnh từ vi rút sẽ tăng nhanh. 

Ở Mỹ, các ca nhiễm COVID-19 cùng số trường hợp nhập viện và tử vong đã tăng trong 2 tuần qua. Sự gia tăng giống với xu hướng đã thấy trong những năm gần đây sau lễ Tạ ơn, thường tiếp tục kéo dài suốt mùa lễ Giáng sinh và sang năm mới. Seth Berkley - nhà dịch tễ học y tế người Mỹ kiêm Giám đốc điều hành của GAVI - nói: “Chúng ta đã chán vi rút nhưng vi rút vẫn đeo bám chúng ta”. Khi được hỏi liệu Tổ chức Y tế thế giới (WHO) có nên kết thúc “tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng gây quan ngại quốc tế (PHEIC) do COVID-19” tại cuộc họp vào tháng 1/2023 hay không, ông Seth Berkley cho biết tình hình “có thể trở nên tồi tệ hơn” và dự kiến nhu cầu về vắc xin COVID-19 vẫn duy trì ở mức cao vào năm 2023. 

Tanvi Nayak (22 tuổi) được tiêm nhắc vắc xin COVID-19 ở Chicago (Mỹ) vào tháng 10/2022 - Ảnh: TNS

Cho đến nay, mô hình dịch bệnh vào mùa thu và mùa đông tại nhiều quốc gia dường như không đổi và có phần chuyển biến xấu hơn. Khi mọi người tụ tập vào kỳ nghỉ lễ và thường ở trong nhà để tránh cái lạnh, vi rút đường hô hấp lây lan dễ dàng hơn - bao gồm COVID-19, bệnh cúm mùa và RSV. Các nhà khoa học đã mô tả sự kết hợp của các loại vi rút đường hô hấp là “bộ ba dịch bệnh”.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) hiện phân loại phần lớn các tiểu bang vào nhóm nguy cơ “cao” hoặc “rất cao” đối với bệnh cúm và các bệnh liên quan. Giám đốc CDC Rochelle Walensky cho biết vào tuần đầu tháng Mười hai: “Số ca nhập viện vì cúm tiếp tục đạt mức cao nhất mà chúng tôi từng thấy vào thời điểm này trong 10 năm qua”. Các trường hợp nhiễm và nhập viện do RSV - vốn thường gây ra các triệu chứng giống như cảm lạnh nhưng đôi khi có thể nghiêm trọng hơn, cũng tăng đột biến từ đầu mùa thu và dường như đã chạm đỉnh. Đáng lưu ý, nhóm đối tượng chịu rủi ro lớn nhất từ “bộ ba dịch bệnh” là những người rất già và rất trẻ. 

Ý thức phòng bệnh nằm ở mỗi cá nhân

Tại châu Âu, làn sóng lây nhiễm mới nhất đang được thúc đẩy bởi các biến thể BQ.1 và BQ.1.1 - đều là hậu duệ của biến thể Omicron. Cơ quan Quản lý dược phẩm châu Âu cảnh báo rằng, các biến thể này có thể tránh né một phần những phương pháp điều trị chống vi rút do những thay đổi cơ bản trong protein đột biến. Đáng lo ngại, tỉ lệ xét nghiệm COVID-19 thấp khiến các nhà khoa học, quan chức y tế và chính phủ không thể có bức tranh chính xác về nguy cơ lây nhiễm và tất cả hậu quả đi kèm. Ngoài ra, thế giới cũng không thể theo dõi chính xác chuyển động của những biến thể COVID-19 mới thông qua các quần thể địa phương và toàn cầu.

Nhìn chung, bất chấp những lo ngại, các quan chức y tế công cộng tại nhiều quốc gia không kêu gọi mọi người thực hiện giãn cách xã hội và tránh tụ tập trong ngày lễ, như những gì từng diễn ra trong đại dịch COVID-19, dẫn đến tình trạng cô lập và đôi khi gây hại cho sức khỏe tâm thần của mọi người. Thay vào đó, có những biện pháp khác mà các cá nhân nên thực hiện để tránh nhiễm bệnh và lan truyền vi rút. Bây giờ, có lẽ mọi người đều biết cách giảm nguy cơ mắc COVID-19: tiêm vắc xin, bao gồm liều tăng cường. Đồng thời, hãy đeo khẩu trang trong không gian kín và xét nghiệm thường xuyên khi có dấu hiệu bệnh. Nếu bạn bị bệnh, hãy cách ly để tránh lây nhiễm và sử dụng thuốc kháng vi rút để giảm nguy cơ nhập viện hoặc tệ hơn. 

Lời khuyên tương tự áp dụng cho cúm mùa và RSV. Dù hiện không có vắc xin nào dành cho RSV nhưng một số ứng viên vắc xin đang được phát triển. Tiến sĩ Céline Gounder - thành viên cấp cao tại Tổ chức Kaiser Family Foundation (Mỹ) - nhận xét: “Câu hỏi lớn nhất vẫn là liệu mọi người có muốn tuân thủ các biện pháp phòng bệnh hay không?”. 

Tấn Vĩ (theo AP, New York Times, Reuters, Guardian)