Mùa chuối chín ven sông

Anh Ba gọi điện mắng vốn chuyện má bị lẫn, cứ nói toàn chuyện không đâu. Tỷ như, má lần mò ra ven sông ngó mấy bụi chuối non xanh ngắt, rồi kêu chặt mấy nải về nấu chè cho thằng Bốn ăn. Nó thích chè chuối chưng lắm nghen. Mà nhớ phải có bột khoai bột báng. Má nấu món đó nó ăn ghiền luôn. 

Ảnh minh họa

Chị dâu lót tót chạy ra bến, kéo má vào. Thiệt là, thằng Bốn nó đâu ở đây mà ăn, nó tuốt trên Sài Gòn, học gì nữa mà học, nó giờ đi mần rồi má ơi.

Có bận nửa đêm, má lần mở đèn sáng trưng, gọi anh chị Ba dậy, lấy ghe chở má ra chợ ngoài đón tía bây coi. Anh chị Ba hoảng hồn, tía mất lâu rồi má ơi, gà đâu đã gáy, mới có hai giờ sáng, má vào buồng ngủ đi. 

Mỗi lần được nhắc, má lại quay ra nhìn, ánh mắt thờ thẫn, thở dài, ủa… ờ...

Anh Ba chốt hạ, má lẫn nặng rồi, giờ chuyện nhớ chuyện không, có khi cả ngày không nhớ ra được gì hết, tình hình càng ngày càng đáng lo.

Tháng mười hai, ven bờ sông, chuối trổ vàng hươm, thơm lừng. Chiều chiều má lại ra bến ngồi, ngó mấy bụi chuối mải miết, chẳng nói chẳng rằng, đến sẫm trời mới lững thững đi vào. 

Mấy bận đầu chị dâu còn sợ, kêu vào, riết rồi thôi, má muốn ngắm muốn nhìn chi thì để má làm. Chỉ chốc chốc, chị rón rén ra bến ngó má, sợ có chuyện không hay.

Ảnh minh họa

Người già kể cũng lạ, cứ ủ ê mải miết mấy chuyện xưa cũ. Chỉ một mùa chuối chín, mà má lại hoài niệm cả thanh xuân. Bữa má tỉnh, nhớ chuyện, kể: hồi làng mình chưa được như bây giờ, mỗi mùa chuối chín cứ như hội mùa, nhà nhà đổ ra ven sông mà chặt, từng buồng chuối căng tròn úc núc được chuyền tay sắp xếp cẩn thận. Nải nào ngon thì kêu lái về thu, nải nào không đẹp thì để dành lại.

Chuối không được trái, bị móp bị dẹp thì đem hong khô vài nắng, rồi sên với đường, áo thêm một lớp mật ong bên ngoài thành chuối sấy. Chuối nhỏ trái thì cắt lát mỏng, cán bột đem phơi trên mành tre, rồi nướng thành từng miếng bánh tròn tròn, giòn tan.

Chuối chín rục, bỏ thì tiếc, thế là ông bà mình dạy vắt cốt dừa, nấu kiểu như chưng lên với ít bột khoai bột báng, cái ngọt ngào quyện cái béo ngậy thêm đám bột dai dai, hương vị ấy thấm sâu vào lòng cả một thế hệ của miền quê này. 

Má móm mém cười, rành rọt cho chị dâu nghe những cách làm chuối, thể như tự hào quãng đời thanh xuân đủ đầy niềm vui, kỷ niệm mỗi mùa chuối chín ven sông.

Hồi má lấy tía mày cũng là nhờ nồi chè chuối nghen bây. Tía bây ngày xưa láng lẫy nhất miệt này. Bận ổng đi giỗ dưới ngoại, ăn chén chè chuối rồi khen người nấu khéo tay. Rập rình dòm ngó má miết, mà hồi đó ngoại khó lắm, đầu ngõ thập thò thằng đờn ông nào là ngoại mắng té tát. 

Mà tía bây gan cùng trời nghen. Ổng rao khắp đầu trên xóm dưới đặt trầu cau má rồi, đám trai làng nghe vậy đâu dám hó hé. Ổng lẽo đẽo theo má từ những buổi chợ sớm cho đến bận má ra bến ngồi rửa chén mỗi chiều.

Hội đình làng năm đó, ổng làm lỳ, cặp sát nách má riết. Dân trong làng đồn rân trời. Ngoại bây xanh mặt, kêu ổng tới hỏi. Vậy chứ ổng tú tài nào giờ chữ nghĩa thôi, làm gì mà biết đến ruộng vườn huê màu, sao biết cái cực, cái khổ của dân bần nông, làm sao biết chuối non mấy bẹ, chuối mẹ mấy tàu.

Môn đăng chẳng đặng khó bề yên gia. Ai ngờ cái ông thư sinh tú tài trả lời ngọt xớt. Chuối non chín bẹ, chuối mẹ mười tàu. Tía thương con gái tía, con thương vợ con. Yên gia hay không là ở cái lòng cái dạ của hai đứa mà thôi tía à. Con biết gọi tía vậy là hỗn, nhưng mà trong lòng muốn có vợ thì phải có tía má trước.

Ngoại bây nghe ổng nói vậy, ngẫm nghĩ đôi chút rồi xua tay biểu về đưa người lớn qua dạm ngõ cưới xin. Hồi cưới là ngay mùa chuối chín ven sông. Hương chuối quyện bát ngát gió đồng. Vui lắm nghen bây!

Má kể, mắt ánh lên niềm vui, tưởng như trước mặt má là cái lễ cưới rộn ràng năm ấy. Má móm mém cười. Đâu đứa con nào thấy khuất sau nụ cười ấy là giọt nước mắt lăn dài. Lòng má nặng trĩu. 

Ảnh minh họa

Má khi nhớ khi lẫn. Không còn bao lâu nữa đâu, rồi má cũng quên chuyện hồi xưa cho coi. Mà cũng có khi má quên luôn tụi bây, biết lúc đó tụi bây có nhớ má hông? Trách ai trồng chuối dưới bàu, trái ăn, lá rọc bỏ tàu xác xơ…

Câu hát của má nghe đằng đẵng xa xót.

Bế Hai tất tả về khi hay má té. Người già té là gãy xương, can-xi còn đâu mà liền lặn như tụi trẻ. Để chi má ra bến cho mưa trơn trợt mà té. Thiệt là khổ mà. Giờ má nằm một chỗ, cái tay băng trắng xóa. 

Má đó, từ nay đúng giờ ăn, đúng giờ ngủ, hơn tám mươi còn gì, đừng đi lung tung, lẫn rồi, lỡ đi lạc hay té sông là hết phương kiếm tìm. Bế Hai ngồi cạnh giường má, giọng vẫn lanh lảnh, kiểu không ưng ý má tí nào. Má làm vậy, chỉ tổ mang khổ thêm cho đám con, bỏ buôn bỏ bán chạy về, lại dấm dúi tiền bạc chồng con đặng đem về thuốc thang cho má. Thương má mới nhắc vậy, mà má có thương tụi con thì nhớ phải nghe lời con nha.

Má lần cái tay còn lại, nằm lấy tay Bế Hai. 

Bế Hai đừng có lo, má còn nhớ mà, má bơi giỏi lắm. Bế Hai tập bơi được chưa, cắt gốc chuối làm bè mà đạp nước, rồi quạt nước. Bế Hai nhát hít à, má già rồi lỡ Bế Hai té sông như hồi xưa, má hông có đủ sức mà cứu Bế Hai nghen.

Bế Hai nắm tay má. Tay má gầy guộc, gân xanh nổi hằn, chỉ còn lớp da bọc xương, nhăn nheo thô ráp. Bế Hai khóc ngon lành. Đêm đó Bế Hai trải cái chiếu xuống đất, nằm cạnh giường má ngủ. Sáng sớm lần lữa mấy chập mới chịu về lại Bảy Núi.

Anh Ba ngồi thẫn thờ cả buổi tối ngoài bến. Ven sông, từng tàu lá chuối lao xao, trời bắt đầu trở lạnh.

Sắp xếp mớ bộn bề lo toan nơi phố thị, xuôi chuyến xe đò, thằng Bốn về. Đường làng yên ả chẳng xô bồ hối hả như cái nơi mà nó đang cố bám víu cuộc mưu sinh. Từ những năm tháng sinh viên còn bỡ ngỡ, những trúc trắc ngã gục khiến nó bao lần mím môi dặn lòng đừng khóc. Đến bây giờ thì đã chai sần cảm xúc.

Cuộc sống nơi ấy đã dạy cho nó biết thích nghi, biết lúc nào nên đương đầu sóng gió, lúc nào nên khẽ khàng chấp nhận hai chữ số phận. Chẳng gì là dễ để có, đoạn đường đời trầy xước nó bước qua, đôi khi rỉ rả những nghiệt ngã mà nó luôn phải tự đấu tranh với chính mình, thậm chí với chính những gương mặt thân quen hằng ngày gặp gỡ. 

Để làm gì? Đôi khi nó tự hỏi mình câu ấy khi đêm về đối diện với những bức tường vô tri. Vậy rồi sáng mai vẫn phải thức dậy với bình minh rực rỡ ngoài kia. Lại đôn đáo cho kịp giờ làm. Lại bon chen với những hy vọng đủ đầy cho cuộc sống mai sau. Giữa những chuyến miên di tha phương ấy, trong lòng thằng Bốn chỉ mong một ngày về, để nghe yêu thương còn gõ lên đời mình những rung cảm tha thiết nhất.

Thằng Bốn đặt cái ba-lô lên bộ ghế gỗ cũ mòn từ thời tía sắm, ngót nghét cũng bằng tuổi đời nó. Lần ra bến, bóng chiếc áo nâu sờn cũ quen thuộc vẫn ngồi đó.

Một chiều tàn mùa chuối chín. Hai bên ven sông, chỉ còn thưa thớt vài buồng chuối không được trái, chín rục. Chuối giờ không được giá phải hông Bốn. Má nghe chòm xóm nói thương lái mua rẻ thúi rẻ ình.

Năm sau họ đốn hết chuối. Nhìn chắc trơ trọi lắm. Thằng Bốn còn thèm chè chuối má nấu hông. Má giờ chỉ còn có một tay động đậy được, lại lúc tỉnh lúc lẫn. Lúc má lẫn thằng Bốn có thèm thì má cũng hông nhớ mà nấu cho bây ăn đâu.

Hay lần này, để con nấu má ăn nghen! Thằng Bốn cõng má đi dọc ven sông, mót nải chuối chín rục mà người ta bỏ đi không thèm chặt. Dù là lần cuối má nấu chè cho nó, hay lần đầu nó nấu cho má ăn, nhưng nó tin, má có lẫn đi chăng nữa, vẫn không bao giờ quên cách nấu chè chuối chưng.

Bởi cả cuộc đời của má đã gắn liền với biết bao mùa chuối chín ven sông. Hoặc giả lần đầu nó nấu cho má ăn, thì cũng vẫn là hương vị cũ kỹ ngày ấy má đã nấu. Vì tận sâu trong máu mình, làm sao thằng Bốn quên được cái hương vị ngọt ngào đầy yêu thương này.

Chiều quê sẫm trời, bát ngát mùi khói đốt đồng quyện vào hương chuối cuối mùa thoảng theo gió. Mãi sau này, thằng Bốn không thể nào quên buổi chiều ấy, gió đồng lành lạnh, má vòng tay ôm cổ nó, nó cõng má đi dọc ven sông, cuối mùa chuối chín.

Trúc Thiên