Một ngày ở Hà Nam

Tác giả chụp ảnh lưu niệm ở nhà thờ Sở Kiện

Ông bà nội ngoại tôi lên Hà Nội từ thuở nhỏ, ở nhờ nhà họ hàng rồi đi làm. Ông nội tôi kinh qua đủ thứ nghề rồi làm đầu bếp cho Tây còn ông ngoại tôi làm ở ga Hàng Cỏ, xong cưới vợ sinh con. Nhà nội tôi đóng đô ở khu Nam Đồng (Q.Đống Đa, TP.Hà Nội) từ thuở ấy còn cả họ bên ngoại sống quanh khu Yết Kiêu, Nguyễn Thượng Hiền (Hà Nội). Gia phả chỉ có vậy.

Từ đời cụ tôi trở đi chắc là làm ruộng, cày cấy vì hỏi tất thảy các bác trong họ, chẳng ai biết các cụ làm nghề gì. Nếu trong dòng họ có người làm quan hay nghệ nhân làng nghề nổi tiếng thì đời trước đã kể đi kể lại không biết chán cho đời sau. Không kể gì thì mặc định làm nông nghiệp. Cơ bản cả nước ta làm nông nghiệp kể từ năm 1945 trở về trước.

Ngôi nhà Bá Kiến hơn 100 năm tuổi ở “làng Vũ Đại”

***

Tôi mới về quê nội được hai lần. Lần đầu là khi ông mất, lần hai là dịp giỗ ông, cũng vì ở quê hầu như không còn họ hàng thân thích. Ông nội tôi sinh ra ở một ngôi làng thuộc huyện Thanh Liêm, Hà Nam, ngay mặt đường Quốc lộ 1A. Lần thứ ba tôi về Hà Nam là năm 2007. Lúc đó, tôi làm truyền thông cho một công ty trung gian của Hàn Quốc. Dự án khá lớn bởi người Hàn rất muốn đầu tư để biến Hà Nam thành “thung lũng silicon” của Việt Nam. Họ chỉ ra rằng Hà Nam có vô số lợi thế, trong đó có quốc lộ và những tuyến cao tốc thuận lợi để chạy thẳng ra cảng Hải Phòng, các vùng biên giới và kết nối với các khu công nghiệp khác để có thể vận chuyển hàng.

Lúc đó, Hà Nam còn đìu hiu, tôi chạnh lòng nghĩ quê mình chẳng có gì bằng nhà người ta. Hải Phòng còn có cảng biển, bãi cát mà tắm táp, ẩm thực phong phú; Ninh Bình thì Tây đến kìn kìn; Thái Bình thì trù phú; Bắc Ninh đầy chùa chiền, lễ hội, lại có cả khu công nghiệp; Vĩnh Phúc thì chỉ khu nghỉ mát Tam Đảo đã đủ xông xênh... Vậy nên nghe đến “thung lũng silicon”, tôi vô cùng phấn chấn, thầm nghĩ “thế này quê mình tha hồ mà hốt bạc”. Thế nhưng đến giờ nghe nói “thung lũng silicon” đã chuyển mãi tận Hòa Lạc (huyện Thạch Thất, Hà Nội).

Vừa rồi là lần thứ tư tôi về Hà Nam. Hai lần đầu là về quê làm đám, tối ngày ra cầu ao rửa bát. Lần thứ ba thì xe chở thẳng về trụ sở UBND tỉnh nên chẳng biết mặt mũi Hà Nam thế nào. Đến lần này tôi mới thấy thà Hà Nam làm du lịch còn hơn làm “thung lũng silicon”. Này nhé, nếu bạn ở Hà Nội thì đi đâu cho tiện bằng du lịch Hà Nam. Với đường cao tốc, chỉ cần non tiếng là bạn đã ở trung tâm thành phố, còn nhanh hơn tôi đi từ nhà mình lên Bờ Hồ.

Ngoài chùa Tam Chúc đã quá nổi tiếng nên tôi không nhắc nữa, Hà Nam còn có một nơi lên ảnh tựa như khung cảnh trong phim Hồng Lâu Mộng: chùa Địa Tạng Phi Lai. Chùa Địa Tạng nằm ngay huyện Thanh Liêm (tên cổ là chùa Đùng) với một cánh rừng nguyên sinh bạt ngàn bao phủ, tỏa sắc xanh bình yên. Nhiều cô gái đến đây chụp ảnh rồi đăng lên mạng xã hội khiến người xem cứ ngỡ đó là cảnh ở Nhật Bản.

Đặc biệt, nơi đây còn có chùa Bà Đanh. Thì ra chùa Bà Đanh là có thật. Nó nằm ngay Hà Nam, đã thế lại đẹp như một công viên. Chùa nằm ngay bờ sông với một vườn nhãn nên thơ như cảnh trong phim Hàn Quốc. Vậy nhưng giờ nó vẫn vắng… hệt như tên chùa. Vì thế, bạn có thể ngồi ngoài sân trong yên tĩnh mà hít hà mùi hoa mộc. Trong phạm vi bài viết này, tôi chỉ nhắc đến vài ngôi chùa điển hình chứ chùa chiền ở đây nhiều vô kể, đi cả tuần chưa hết. Đặc biệt, chùa Hương cũng cách đó khoảng 7km, rất thuận tiện để kết hợp ghé thăm.

Song, lên hình đẹp nhất vẫn là nhà thờ Sở Kiện. Tôi đã ghé cả trăm nhà thờ trên khắp thế giới nhưng theo tôi, Đan viện Thánh Mẫu Châu Sơn (Ninh Bình) và nhà thờ Sở Kiện (Hà Nam) cũng có thể sánh vai cùng cường quốc năm châu, cả về độ rộng lớn lẫn kiến trúc. Nhà thờ Sở Kiện (cũng như Đan viện Châu Sơn) có cả một khu vườn rộng lớn với mùi hoa hồng tỏa ngát. Ngồi ở sân sau nhà thờ Sở Kiện mà đón hiu hiu gió mát và nghe tiếng chuông nhà thờ giữa trưa vắng, tôi thấy lòng thật nhẹ nhõm, bình an. Ai chưa có cơ hội đặt chân đến Everest để ngẩng lên nhìn núi mà rằng danh, lợi, ái tình hóa ra cũng chỉ phù du thì đến đây sẽ có được cảm giác đó.

Chùa Địa Tạng Phi Lai lên ảnh tựa như khung cảnh trong phim Hồng Lâu Mộng

***

Nếu là người yêu thiên nhiên, bạn đừng bỏ qua Ngũ Động Thi Sơn - ngọn núi có đến năm cái hang nằm bên bờ sông Đáy. Đến đây, bạn tha hồ ngắm thạch nhũ mà khỏi phải lặn lội tận Phong Nha. Bạn cũng có thể đi thêm Hang Luồn. Ở Quảng Ninh, Ninh Bình đều có Hang Luồn nhưng Hang Luồn Hà Nam thì lặng lờ mây nước, sơn thủy hữu tình và… vắng như chùa Bà Đanh. Chốn này vẫn như cô gái đương thì chưa ai biết đến, giá vé chỉ 10.000 đồng/người.

Ai yêu thích văn học thì… về nhà Bá Kiến chơi. Ngôi nhà tuổi đời hơn thế kỷ giờ vẫn ngự ở làng Vũ Đại (làng Đại Hoàng). Tiện thể, bạn nên kết hợp ghé thăm nhà tưởng niệm nhà văn Nam Cao - cha đẻ của Chí Phèo. Nếu… tiện nữa, bạn có thể đến thăm từ đường nhà thơ Nguyễn Khuyến ở huyện Bình Lục.

Thành phố Hà Nam cũng khang trang lắm rồi. Đêm đến, khu quảng trường lấp lánh ánh đèn. Thật lãng mạn khi đi dạo ở đó vào mùa thu. Bạn cũng có thể nghỉ đêm tại Vinpearl Phủ Lý. Vinpearl Phú Quốc, Nha Trang mới đắt chứ Vinpearl Phủ Lý còn rẻ hơn mấy khách sạn ba sao trên phố cổ Hà Nội. Sát Vinpearl là Vincom. Tối đến, bạn vẫn có thể mua sắm, xem phim, ăn gà rán thoải mái.

Tuy nhiên, đã đến Hà Nam, bạn nên ăn bánh cuốn Phủ Lý, đặc sản nổi tiếng với kiểu chế biến riêng có thể cạnh tranh được với bánh cuốn trứng Lạng Sơn và bánh cuốn canh Cao Bằng hay bánh cuốn Thanh Trì với mức giá chỉ 30.000 đồng cho một bữa tối. Sau đó, bạn có thể tráng miệng bằng một nải chuối ngự Đại Hoàng. Xưa, người ta tiến vua bằng chính chuối ngự vùng này cũng bởi chỉ thổ nhưỡng ở làng mới cho ra loại chuối ngon nhất trong số hơn 30 giống chuối Việt để chuối lọt vào top 50 loại trái cây đặc sản Việt Nam.

Làng Đại Hoàng không chỉ có nhà Bá Kiến, chuối ngự mà còn có đặc sản cá kho niêu. Đã ghé qua làng Vũ Đại, bạn đừng quên mua niêu cá kho trứ danh về làm quà.

Trải nghiệm chèo thuyền kayak ở Hang Luồn (Hà Nam)

***

Về Hà Nam, nếu có ô tô, xe máy thì bạn đi một lèo hoặc nếu đi xe khách thì đến đó thuê xe máy đi khắp nơi. Thật tiện vì các địa danh ở Hà Nam đều chỉ cách trung tâm vài cây số, trừ nhà Bá Kiến hơi xa. Đi ô tô thì trên đường đến chùa Bà Đanh, bạn nhớ ngừng xe, xuống đường duỗi chân duỗi tay mà ngắm hoàng hôn và hít hà mùi ngoại ô ngọt lịm.

Nhiều người cười khi thấy tôi ca ngợi du lịch Hà Nam, vốn là vùng quê nghèo mà mọi người thường cho là không có gì đặc biệt. Thế nhưng, tôi đã đi gần hết các tỉnh, thành Việt Nam và khẳng định, nếu chỉ có 1-2 ngày, hãy đi Hà Nam, bạn sẽ không có gì phải hối tiếc và mất mát ngoài khoản tiền xăng xe và tiền ăn uống. Mùa thu đến rồi, cuối tuần ngồi nhà “lướt Phây” làm gì cho ù lì cả người, hãy chọn hai bộ quần áo đẹp và… Hà Nam thẳng tiến.

Di Li