Một mùa tết… chay

Mâm cơm gia đình suốt mấy ngày tết chỉ rau dưa đơn giản nhưng vẫn ngon ngọt

Nhà có hai anh em, vợ chồng tôi sống cùng ba mẹ tại Huế. Còn gia đình anh sinh sống, lập nghiệp ở thủ đô. Vì gia đình anh chị ăn chay trường, cả năm đến tết mới về nhà sum họp 1 lần nên ba tôi ra chỉ thị, trong chục ngày tết, cả nhà ăn chay luôn. 

2, 3 bữa đầu, vì lo ba và các cháu ăn chay liên tục nhiều ngày sẽ thiếu chất nên mẹ tôi luôn để thêm lên mâm 1, 2 món gì đồ mặn. Khi thì món tôm kho thịt, khi là món cánh gà xốt bơ.

Tuy nhiên, tình thương của mẹ hóa ra mắc tội, mâm cơm có thêm món mặn lại mất vui, nhất là khi bà nội xuýt xoa hai đứa cháu nội ở xa lâu ngày về, bà cứ gắp cánh gà cho vào chén. Các cháu tôi rất lễ phép, vâng lời người lớn, không muốn phật lòng bà; tuy nhiên nhìn cái cánh gà trong chén cơm, gương mặt các cháu “chay trường” rất khổ sở.

Anh chị tôi cũng không tiện nói, sợ bà buồn. Tôi đành phải cứu nguy, nói: “Bắp và Chim Sâu nhà thím rất mê món cánh gà xốt bơ, các em sẽ rất vui nếu được hai anh nhường”. Nghe vậy, các cháu tôi tươi tỉnh hẳn ra, thở phào. Hết bữa cơm, chồng và ba tôi tìm cách nói khéo với mẹ, để những ngày còn lại, mâm cơm gia đình hoàn toàn thuần chay.

Vì ăn chay nên việc bếp núc, chợ búa những ngày tết ở gia đình tôi hết sức đơn giản. Chị em tôi trên đường đi cà phê sáng về sẽ tạt ngang khu chợ xép gần nhà mua rau lang, bí đao, bí đỏ, cà chua, đậu hũ… Về đến nhà, chúng tôi lại cùng nhau sơ chế nguyên liệu, người gọt củ, kẻ rửa rau.

Ngày tết, ai nấy đều tách khỏi công việc, nên mọi người dành trọn thời gian để sống chậm bên nhau. Việc làm bếp vì thế cũng diễn ra thong thả, từ tốn, chẳng có gì cấp tập, quá tải.

Trong khi gọt củ, chị kể, nhà anh chị vừa mua được một mảnh vườn. Với diện tích trên 500m², mảnh vườn từ khi mua đã có sẵn nhiều giống cây ăn trái lâu năm như ổi, bưởi, nhãn, cam, xoài…

Ngoài ra cũng có những dải đất tơi xốp dành riêng cho việc trồng các loại rau ngắn ngày. Mùa hè có rau bí, rau lang, cần tây, rau muống, càng cua và các loại rau mùi khác như rau quế, tía tô, bạc hà, diếp cá… Mùa đông vì mưa lạnh nên rau cỏ thưa thớt hơn, tuy nhiên vẫn đủ để tự cung tự cấp cho những bữa ăn chay của gia đình.

Chị cũng kể thêm, chị không dùng thuốc trừ sâu hay phân bón để kích thích rau củ phát triển. Ngoài việc trồng rau đúng mùa, anh chị không tác động nhiều đến đất đai, cây cối. Khu vườn đúng nghĩa là mái nhà xanh để muôn loài cùng hưởng lợi, sống chung.

Năm nào, anh chị cũng cắt thêm phép, cộng với thời gian được nghỉ, dành hẳn 10 ngày để về Huế ăn tết cùng gia đình. Trong khoảng thời gian này, mẹ sẽ đảm nhận nấu nướng khoảng 5 bữa ăn. Mẹ đãi cả nhà những món chay thơm ngon đặc biệt: lẩu chay, bánh canh chay, phở chay, bún chay, có khi là mâm bánh chay thập cẩm xứ Huế…

Trong tiết trời lành lạnh đầu xuân, các cháu vừa xì xụp tô bún chay bốc khói vừa tấm tắc: “Mẹ và thím chắc còn lâu mới đạt trình độ tay nghề như bà nội. Nước bún ngọt lịm, hòa quyện, nhưng khi ăn chúng con vẫn nghe được những mùi vị đặc trưng của từng loại củ quả riêng”.

- “Các cháu nói chuẩn trên cả chuẩn” - chồng tôi phụ họa khiến cả nhà vừa ăn vừa cười ngất ngây.

Cũng có những hôm, tôi xung phong một mình đứng bếp, tự nấu món này món kia đãi cả nhà. Tôi lôi trong hộc tủ ra những “của để dành” như măng khô, nấm tràm khô, bầu, dứa sấy khô, đậu phộng, mè… rồi cả những cái bắp chuối sứ tươi non.

Tài nghệ nấu nướng ngang đâu, “tung hứng” chừng ấy, nhưng bữa nào tôi cũng nhận được cơn mưa lời khen từ mọi người. Ăn xong, các cháu phụ dọn dẹp, chị và anh đảm nhận phần rửa chén, tôi và chồng soạn sửa lại bàn ghế, cùng đặt lên đó bình trà.

Tết qua đi, sau khi trở về Hà Nội, tôi thấy chị dâu đăng vài bức ảnh lên Facebook cùng dòng chia sẻ: “Cảm ơn mẹ, cảm ơn em dâu, cảm ơn gia đình ta vì những cái tết nhẹ nhàng, ấm cúng, vì những bữa cơm chay thật nóng hổi và thơm ngon”.

Thực ra, người cần cảm ơn là chúng tôi, những người ở nhà mới phải. Tôi muốn cảm ơn anh chị vì tết năm nào, anh chị cũng sắp xếp, tận dụng hết quỹ thời gian để về Huế quây quần cùng gia đình. Cảm ơn anh chị đã mang đến những triết lý sống nguyên sơ, đơn giản nhưng rất đỗi an nhiên trong nhịp sống đầy hối hả này. 

Diệu Thông