Môi trường văn hóa: Vấn đề sống còn của du lịch

Chưa, nhưng đã thấy được vài con số. Tỉnh phục dựng đường mòn Hồ Chí Minh qua huyện Nam Giang 1,3 km với số tiền 7,5 tỷ đồng, và làm tour du lịch trải nghiệm chiến trường. Tỉnh cho rằng, đây là sản phẩm mới. Cách đây 10 năm, tại hai huyện Đakrong và Hướng Hóa của Quảng Trị, Tổng cục Du lịch bỏ ra 54 tỷ phục dựng một đoạn đường Hồ Chí Minh nhằm phục vụ du lịch. Đến nay, ngay cả ô tô cũng không đi được vì lở nát, trâu bò và người thường xuyên bị tai nạn.

Nói như Ban Quản lý các khu du lịch Quảng Trị, là không biết đoạn đường này sử dụng vào mục đích gì. Ông Đinh Hài, Giám đốc Sở VH-TT-DL Quảng Nam cho rằng, tour trải nghiệm đường Hồ Chí Minh đã có một công ty cam kết đưa vào danh sách đi tour. Vậy, ở đó có gì ngoài con đường cũ? Ban tổ chức nói sẽ xin các hiện vật để làm sống lại một thời các binh trạm trong chiến tranh. Ông Hồ Xuân Tịnh, Phó GĐ Sở VH-TT-DL nói: Anh em xin mấy xác xe thời chiến từ Quân khu 5 để về trưng bày nhưng không được, đành phải đi mua, đang chạy mua, nhưng không biết được không.

Lại thêm một “nhấn mạnh” từ các vị có trách nhiệm, là sản phẩm mới, nay có thêm tour tham quan làng dệt thổ cẩm truyền thống Zơ ra, thác Grăng (huyện Nam Giang), khám phá đời sống của đồng bào Cơ tu tại làng Bhơhôồng và Đhrôồng (Đông Giang). Lâu nay, có một vài nơi bà con Cơ tu dệt thổ cẩm theo hô hào của chính quyền, nhưng dệt ra bán không ai mua vì không có người hướng dẫn thị trường; giá thành thì cao vì dệt thủ công, việc tiếp thị ra bên ngoài không ai quan tâm.

Mà khi đã như thế, khung dệt đắp chiếu, các hãng lữ hành đưa khách lên làm gì? Chưa thấy có chiến lược dài hạn. Người ta nghĩ đến làng đúc đồng Phước Kiều bao năm nổi lửa khi lễ hội đến, sau đó tắt bếp, đến năm nay thì không đưa vào nữa, vì chết… rồi. Thêm một cái mới nữa, là có thi hoa hậu các dân tộc Việt Nam. Ban tổ chức tự tin, hầu hết các người đẹp là sinh viên. Không biết tự tin vì cái gì. Dân Quảng Nam lạ chi các hoa hậu, từ hoa hậu quốc gia đến hoàn vũ, giờ là các dân tộc, lâu nay cứ nhằm Hội An mà đi qua đi lại.

Nạn chèo kéo du khách đang làm xấu hình ảnh của du lịch Việt - Ảnh: P.huy

Thôi thì “dân chơi không ngán mưa rơi”. Nhưng, bỏ tiền lớn ra như thế, hiệu quả sẽ ra sao? Năm nay, lễ hội dàn đều từ biển lên núi.

Ông Nguyễn Sự, Bí thư TP. Hội An nói: “Quy mô quá lớn mà hạ tầng du lịch thì quá yếu kém, liên kết giữa du lịch và các địa phương chưa tốt, người dân và lãnh đạo các huyện tiếp cận với du lịch, với chuyện làm du lịch còn yếu, lưu trú thì nhiều, dịch vụ thì kém, cũ, sản phẩm mới èo uột. Bây giờ là du lịch qua mạng chứ không phải qua miệng, cái gì tốt xấu, ngay sau đó cả thế giới biết, lễ cho to, tốn tiền cử ông này bà nọ đi khắp nơi, mà tại địa phương mình, đất nước mình, thì chính người mình cũng chán, cũng kêu la, thì quảng bá làm chi cho tốn tiền.

Với thảm họa du lịch VN hiện nay, thì việc quan trọng lúc này là làm tốt môi trường du lịch: ngăn chặn triệt để chặt chém, cải thiện cung cách phục vụ, chuyên nghiệp hóa lực lượng làm du lịch, sáng tạo sản phẩm bán cho được cái người ta cần mua chứ không phải ta cần bán, nâng cao ý thức cộng đồng trong việc làm giàu tử tế từ đồng tiền tử tế. Tóm lại là cải thiện môi trường văn hóa, xã hội. Tại Hội An, du khách tăng và có thiện cảm, không phải do tổ chức festival, mà chính môi trường du lịch ở đó tốt. Người dân ý thức chuyện làm du lịch tốt sẽ đem lại lợi nhuận lâu bền cho họ, khi du khách đến và quay lại”.

Hành xử kém văn hóa trong hoạt động du lịch chính là tự giết mình. Chừng nào nạn chặt chém, chèo kéo du khách chưa giải quyết xong, thì đừng nói chuyện lễ hội này sân khấu kia sẽ làm tăng lượng khách du lịch. Chừng nào lãnh đạo tại đó chưa lấy làm xấu hổ vì hình ảnh địa phương mình bị người ta chê cười, thì lúc đó đừng nói chuyện sẽ tăng tốc đúng với tiềm năng.

 Trung Việt