Mối quan hệ Mỹ - Trung chạm ngưỡng “chiến tranh lạnh”

Sự suy giảm nghiêm trọng trong quan hệ Mỹ - Trung những ngày gần đây khiến các cố vấn, chuyên gia ở cả hai phía cho rằng, mối quan hệ song phương đã hạ xuống mức thấp nhất trong hàng chục năm.

Một mặt, vào đầu tháng Năm, chính quyền của Tổng thống Donald Trump đe dọa hủy bỏ thỏa thuận thương mại giai đoạn một và tăng thuế đối với Trung Quốc, ủng hộ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới đối với các công ty Trung Quốc mua sản phẩm công nghệ Mỹ và tiếp tục đẩy mạnh các thuyết âm mưu cho rằng dịch bệnh COVID-19 được tạo ra từ một phòng thí nghiệm ở thành phố Vũ Hán. Theo một báo cáo rò rỉ từ Bộ An ninh nội địa Mỹ, Nhà Trắng cũng là thế lực thúc đẩy sau lưng nhóm quốc gia muốn di dời các chuỗi cung ứng sản xuất ra khỏi Trung Quốc, cáo buộc Bắc Kinh che đậy mức độ nghiêm trọng của đại dịch để có thể tích trữ vật tư y tế vào đầu năm 2020.

Sau 40 năm phát triển, mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc đã rơi xuống mức tồi tệ nhất - Ảnh: Reuters

Ở mặt còn lại, các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc và lực lượng “chiến binh mạng” bắt đầu nhiều cuộc tấn công truyền thông xã hội vào các nhân vật chính trị Mỹ để đáp trả. Tuần trước, một video chế nhạo việc xử lý đại dịch COVID-19 của Mỹ có tên là Chuyện cổ tích thời vi-rút do Tân Hoa Xã phát hành đã được chia sẻ rộng rãi giữa các quan chức bộ ngoại giao.

Các nhà phân tích nhận định, hai bên đang bước vào một cuộc chiến mới, dẹp bỏ mọi viễn cảnh tươi đẹp còn sót lại từ thỏa thuận thương mại giai đoạn một - ký vào giữa tháng 1/2020 - cùng với tất cả hy vọng rằng quan hệ thương mại có thể giúp cứu vãn mối quan hệ Mỹ - Trung rộng lớn hơn.

Shi Yinhong - giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc (Bắc Kinh) và là cố vấn cho Hội đồng Nhà nước Trung Quốc - nói: “Mỹ và Trung Quốc thực sự đang trong kỷ nguyên của một cuộc chiến tranh lạnh. Mối quan hệ Mỹ - Trung không còn giống như vài năm trước, thậm chí còn tệ hơn vài tháng trước”.

Chen Zhiwu - Giám đốc Viện Châu Á toàn cầu tại Đại học Hồng Kông - cho biết, tình hình hiện tại là điều tồi tệ nhất mà ông từng thấy trong hơn 40 năm nghiên cứu về các vấn đề Mỹ - Trung. Bầu không khí thậm chí còn căng thẳng hơn so với giai đoạn 2018-2019 khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt hàng loạt thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc trong nỗ lực thúc đẩy thay đổi cấu trúc của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Hãng Reuters hôm 4/5 trích dẫn một tài liệu của chính phủ Trung Quốc bị rò rỉ cho biết, làn sóng chống Trung Quốc trên toàn cầu đang ở mức tồi tệ nhất kể từ năm 1989. Nhiều chính phủ khắp thế giới đã lên tiếng bày tỏ sự giận dữ đối với Trung Quốc, cáo buộc Bắc Kinh che đậy nguồn gốc của COVID-19 và yêu cầu điều tra công khai. Sự thống trị của Trung Quốc trong việc sản xuất vật tư y tế càng khiến nỗ lực tách rời “made in China” của các quốc gia khác trở nên cấp bách.

Trước viễn cảnh cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11 đến gần, các nhà phân tích bày tỏ lo ngại rằng, mối quan hệ song phương giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ tiếp tục xấu đi. Stephen Olson - nhà đàm phán thương mại Mỹ, hiện làm việc tại Quỹ Hinrich - nhận định: “Tổng thống Trump đã từng cho rằng, thỏa thuận thương mại giai đoạn một sẽ giúp ích cho ông trong cuộc bầu cử, nhưng đại dịch đã làm đảo lộn tất cả. Hiện tại, một thỏa thuận với Trung Quốc có vẻ bất lợi về mặt chính trị bởi người dân và các đối thủ có thể chỉ trích ông Trump quá mềm mỏng trước Trung Quốc”. 

Linh La (theo SCMP)