Mơ hồ luật, quan tòa tước đoạt quyền sở hữu tài sản hợp pháp

Được cha ruột cho tài sản và được chính quyền cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản đó theo đúng quy định của pháp luật, nhưng chị Hồ Thị Thơm, ngụ tại ấp Bàu Tép, xã Tiên Thuận, H.Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh - lại bị Tòa án nhân dân H.Bến Cầu tước bỏ quyền này một cách phi lý. 

Căn nhà trên mảnh đất của chị Hồ Thị Thơm (do ông Hồ Văn Đằng cho) hiện đang bị anh Hồ Văn Lõi tranh chấp

Quan tòa mơ hồ luật 

Năm 1993, ông Hồ Văn Đằng, ngụ tại khu phố 2, thị trấn Bến Cầu, H.Bến Cầu - được chia 5.189m2 đất thừa kế. Năm 1996, ông mua thêm 6.589m2 đất kế cận. Năm 1999, ông Đằng làm thủ tục gộp chung hai phần đất nêu trên và xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ). Tuy nhiên, khi cấp GCNQSDĐ, cơ quan địa chính ghi sai chữ “hộ” trước tên ông Đằng (vì đây là tài sản thừa kế cá nhân và một phần được tạo lập riêng).

Do vậy, ông Đằng làm thủ tục điều chỉnh tư cách sở hữu của mình và được UBND H.Bến Cầu cấp GCNQSDĐ (HL 02457/QSDĐ) mới (không còn chữ “hộ”) vào ngày 9/3/2009 với diện tích thực tế được cập nhật theo bản đồ lưới là 8.917,3m2. Với tư cách chủ sở hữu riêng và có sự đồng ý của vợ là bà Phạm Thị Rừng, tháng 8/2014, ông Đằng làm thủ tục cho tặng toàn bộ phần đất vừa nêu (bao gồm nhà cửa và tài sản khác gắn liền với đất) cho con gái út là Hồ Thị Thơm. Ngày 15/12/2014, chị Thơm được UBND H.Bến Cầu cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (số CH02711) đối với phần đất nói trên. 

Đến tháng 1/2016, ông Đằng qua đời. Để tránh những rắc rối về sau, chị Thơm đã yêu cầu anh Hồ Văn Lõi, là anh cùng cha khác mẹ với mình - di dời ra khỏi mảnh đất thuộc quyền sở hữu của mình. Do anh Lõi không chịu di dời nên ngày 9/8/2016, chị Thơm khởi kiện ra tòa, yêu cầu anh Lõi trả lại “quyền sử dụng đất cho ở nhờ”. 

Mãi đến ngày 29/6/2018, tức gần 2 năm sau khi thụ lý, Tòa án nhân dân H.Bến Cầu mới đưa vụ kiện của chị Thơm ra xét xử cùng với đơn phản tố ngày 18/5/2017 của anh Hồ Văn Lõi. Trong đơn, anh Lõi yêu cầu: hủy hợp đồng cho tặng quyền sử dụng đất giữa ông Đằng và chị Thơm, hủy GCNQSDĐ số CH02711 của chị Thơm.

Tại phiên tòa, hội đồng xét xử lập luận: GCNQSDĐ (HL 02457/QSDĐ) của ông Đằng sai diện tích, cấp trùng… nên không có giá trị pháp lý; hợp đồng cho tặng giữa ông Đằng và chị Thơm vi phạm về quyền sở hữu tài sản chung của vợ chồng nên vô hiệu… để rồi không chấp nhận yêu cầu khởi kiện đòi lại quyền sử dụng đất cho ở nhờ của chị Thơm và chấp nhận yêu cầu phản tố của anh Hồ Văn Lõi, đồng thời hủy hợp đồng cho tặng giữa ông Đằng và chị Thơm, hủy GCNQSDĐ số CH02711 do UBND H.Bến Cầu cấp cho chị Thơm. 

Vi phạm nghiêm trọng về tố tụng

Với những căn cứ thiếu thuyết phục như vừa nêu, bản án số 08/2018/DSST ngày 29/06/2018 của Tòa án nhân dân H.Bến Cầu bị Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp ra quyết định kháng nghị phúc thẩm số 01/QĐKNP-VKS-DS ngày 13/7/2018 nêu rõ: GCNQSDĐ mà UBND H.Bến Cầu cấp cho ông Đằng là đúng diện tích, đúng số thửa chứ không sai như bản án nhận định, nên vẫn có giá trị pháp lý. 

Riêng hợp đồng cho tặng giữa ông Đằng và chị Thơm được thực hiện từ ngày 28/8/2014, đến ngày 18/5/2017 (ngày anh Lõi có đơn phản tố) đã quá thời hạn 2 năm theo luật định nên không bị vô hiệu. Đặc biệt, trong quá trình thụ lý giải quyết, hội đồng xét xử đã không thu thập đầy đủ tài liệu, chứng cứ là vi phạm nghiêm trọng về tố tụng. Viện Kiểm sát nhân dân H.Bến Cầu đề nghị tòa án nhân dân tỉnh hủy bản án sơ thẩm và xét xử phúc thẩm theo hướng đã phân tích trên.

Luật sư Trần Thị Ngọc Lan (Đoàn Luật sư TP.HCM) cho rằng: thửa đất số 11, tờ bản đồ số 23 có diện tích 8.917,3m2 thuộc sở hữu cá nhân của ông Đằng, nên việc cho tặng phần đất này giữa ông và chị Thơm là đúng quy định tại khoản 1 và khoản 3, điều 188 Luật Đất đai năm 2013. Hội đồng xét xử  cho rằng, hợp đồng cho tặng giữa ông Đằng và chị Thơm vô hiệu là chưa xem xét toàn diện đến các điều kiện vô hiệu của hợp đồng, được quy định tại Bộ luật Dân sự năm 2015. Thêm nữa, việc cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho chị Thơm được căn cứ theo khoản 1, khoản 2, điều 79 Nghị định 43/2014 NĐ-CP và điểm c, khoản 1, điều 99 của Luật Đất đai năm 2013, do vậy không thể bị hủy. 

Đáng nói hơn, bản chất của vụ kiện là đòi thực thi quyền sở hữu của chủ sở hữu được quy định tại chương XIII Bộ luật Dân sự năm 2015. Vì thế, theo luật sư Trần Thị Ngọc Lan, việc Tòa án nhân dân H.Bến Cầu chấp nhận yêu cầu trong đơn “phản tố” của anh Lõi trong vụ kiện của chị Thơm để từ chối quyền sở hữu tài sản hợp pháp của chị Thơm là không thuyết phục. 

Nguyễn Thiện