Mô hình chính quyền đô thị vẫn thiếu cơ chế vận hành

Bà Phạm Phương Thảo cho rằng, chính quyền đô thị là vấn đề nhận được sự quan tâm rất lớn. TPHCM là địa phương tiên phong thực hiện chính quyền đô thị trong cả nước. Đây là trọng trách, sứ mệnh đầy vinh quang. Tuy nhiên, việc thực hiện mô hình chính quyền đô thị vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức.

Bà Phạm Phương Thảo phát biểu tại hội thảo

“Chúng ta có Nghị quyết 131 về Tổ chức chính quyền đô thị. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có cơ chế vận hành chính quyền đô thị. Chúng ta cần có cơ chế chuẩn để vận hành. TPHCM cần đề xuất xây dựng bộ máy chính quyền đô thị đồng bộ hơn, giao thẩm quyền, trách nhiệm rõ ràng và giảm bớt các tầng lớp để giải quyết công việc nhanh, hiệu quả hơn” - bà Phạm Phương Thảo nêu.

Theo bà, vấn đề đặt ra của TPHCM là phải đề xuất một mô hình để vận hành bộ máy trơn tru, mạch lạc, xử lý công việc nhanh, hiệu quả. Đồng thời, phải làm rõ trách nhiệm, thẩm quyền của HĐND, UBND, chủ tịch UBND. Cần phải phân cấp, phân quyền mạnh cho Chủ tịch UBND.

Bà Phạm Phương Thảo nêu quan điểm: “Việc thiết lập trách nhiệm, thẩm quyền giữa chung, riêng phải mạch lạc trong chính quyền đô thị. Nếu việc gì cũng đưa ra xin ý kiến tập thể UBND rồi mới quyết thì sẽ chậm được giải quyết. Có những nội dung có thể phân cấp cho chủ tịch UBND quyết định. Đã có nhiều chuyên gia hiến kế rằng TPHCM nên đề xuất theo hướng tổ chức bộ máy thành ủy ban hành chính hoặc thị trưởng”.

Hội thảo “Mô hình chính quyền đô thị - thực tiễn và giải pháp áp dụng tại TPHCM” nhận được 31 tham luận của các chuyên gia, nhà khoa học

Tiến sĩ Phan Hải Hồ - Trưởng khoa Nhà nước và Pháp luật, Học viện Cán bộ TPHCM - nhận định, việc thực hiện Nghị quyết 98 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM vẫn còn một số khó khăn, thách thức. Đầu tiên, việc trung ương cho TPHCM thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù là vấn đề mới, khó, chưa có tiền lệ; nội dung và cách thức triển khai phải thực hiện thận trọng, nghiên cứu kỹ, đảm bảo quy trình và thẩm quyền.

Thứ hai, khối lượng công việc nhiều (44 cơ chế, chính sách đặc thù), việc tổ chức triển khai thực hiện gấp, thách thức lớn cho thành phố vì phải thực hiện đúng quy định, có chất lượng và đảm bảo tiến độ từng loại công việc đặt ra. Thứ ba, yếu tố con người gây khó khăn, thách thức lớn cho thành phố về công tác nhân sự trong quá trình triển khai.

Thứ tư, hệ thống thể chế và cách thức vận dụng, áp dụng chưa hoàn thiện. Thực tế hiện nay, có những “độ vênh pháp lý” về cơ chế, chính sách đặc thù, các quy định về mô hình chính quyền đô thị với pháp luật về ngành, lĩnh vực.

Thứ năm, Nghị quyết 98 tạo hành lang pháp lý cho việc huy động các nguồn lực xã hội để thành phố phát triển nhưng số lượng “dự án treo” quá nhiều, cơ sở hạ tầng yếu, tạo ra rất nhiều khó khăn, thách thức về cách huy động vốn, cơ chế vận hành các nguồn vốn…

Thứ sáu, công tác kiểm tra, giám sát vẫn chủ yếu theo quy định pháp luật chung, chưa có hướng dẫn đặc thù theo cơ chế, chính sách đặc thù nên gây khó khăn cho việc triển khai công tác kiểm tra, giám sát.

Cuối cùng, việc tuyển dụng, đãi ngộ nhân tài cho thành phố chưa được quy định thành chế định riêng biệt nên thực tế thành phố chưa thể thu hút nhân tài để tạo nguồn nhân lực chất lượng cao triển khai Nghị quyết số 98.

Tiến sĩ Phan Hải Hồ đề xuất giải pháp, TPHCM cần tập trung rà soát, xây dựng quy định về cơ chế, chính sách đặc thù; cách huy động vốn, thu hút nguồn lực theo TOD (mô hình phát triển đô thị lấy giao thông công cộng làm trung tâm)… Dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 33/2021/NĐ-CP quy định chi tiết và biện pháp thi hành Nghị quyết 131/2020/QH14 của Quốc hội để có hành lang pháp lý về cơ chế, chính sách đặc thù. Cùng với đó, cần bố trí thêm một Phó chủ tịch UBND TPHCM phụ trách thực hiện chính quyền đô thị...

Tiến sĩ Nguyễn Trần Như Khuê - giảng viên khoa Nhà nước và Pháp luật, Học viện Cán bộ TPHCM -  cho rằng, hiện còn nhiều bất cập về thẩm quyền của chủ tịch UBND cấp tỉnh trong mô hình chính quyền đô thị. Hiện nay luật chưa quy định chủ tịch UBND cấp tỉnh được ủy quyền cho người đứng đầu các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND cùng cấp. Chủ tịch UBND hiện cũng không có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Hay về công tác cán bộ, việc thực hiện quyền hạn của chủ tịch UBND chưa có tính thực quyền, chịu tác động của nhiều yếu tố khách quan.

“Cần mở rộng đối tượng được chủ tịch UBND ủy quyền như ủy quyền cho người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND cùng cấp, ủy quyền cho thủ trưởng cơ quan chuyên môn là thành viên của UBND. Mặt khác phân định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của UBND và chủ tịch UBND theo hướng giảm trách nhiệm của tập thể UBND và tăng thêm trách nhiệm của chủ tịch UBND. Xác định rõ thực quyền của chủ tịch UBND trong công tác cán bộ. Chủ tịch UBND được quyền lựa chọn và quyết định về cán bộ khi có nhu cầu” - tiến sĩ Nguyễn Trần Như Khuê nêu giải pháp.

Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Tấn Phát - Giám đốc Học viện Cán bộ TPHCM tại hội thảo

Phát biểu kết luận, Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Tấn Phát - Giám đốc Học viện Cán bộ TPHCM - cho rằng hội thảo đã gợi mở rất nhiều những giải pháp để hoàn thiện mô hình chính quyền đô thị tại TPHCM. Thời gian tới TPHCM cần tiếp tục nghiên cứu, tổng hợp, đề xuất Quốc hội xem xét, sửa đổi, bổ sung một số văn bản pháp luật liên quan đến chính quyền đô thị như: Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Đất đai, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật...

Sơn Vinh