Mexico: Trường bị cướp bóc, việc học của hàng triệu trẻ em bị đe dọa

Trong lớp học của cô giáo Maria Soto, gần phân nửa số học sinh lớp bốn hãy còn chưa biết đọc chữ. Số còn lại, dù tiến bộ hơn, cũng đã học trễ 1 năm chương trình đào tạo tiêu chuẩn. Với những đứa trẻ này, cảm giác phải “bước chậm lại” vì dịch bệnh vẫn đang tiếp diễn, dù các em không cần đeo khẩu trang nữa.

Soto nhận ra, nguyên do thật sự không chỉ nằm ở hoạt động giảng dạy từ xa, gây chậm trễ tiến trình đào tạo giáo dục. Một “thủ phạm” khác góp phần không nhỏ đe dọa chất lượng học tập của nhiều trẻ em, là nạn cướp phá trường học hiện có xu hướng gia tăng mất kiểm soát.   

COVID-19 là trở lực lớn đối với ngành giáo dục Mexico. Nạn cướp bóc trắng trợn tại nhiều trường học càng làm trầm trọng thêm vấn đề.

“Miếng mồi ngon” cho tội phạm

Trường tiểu học Eduardo O’Gorman nơi Soto công tác, tọa lạc tại một khu phố nghèo thuộc thành phố Guadalajara (bang Jalisco, miền tây Mexio), là nạn nhân của tình trạng cướp bóc phát sinh liên miên kể từ năm 2020. Theo lời nữ giáo viên tiết lộ, vụ cướp mới nhất xảy ra hồi tháng 10 năm ngoái.

Từng chút một, đồ nội thất, thiết bị điện, ống nước, thậm chí cả bồn rửa tay trong nhà vệ sinh dần biến mất khỏi khuôn viên trường. Ngôi trường nghèo nay càng trông xơ xác với hai tòa nhà dạy học diện tích khá nhỏ, kết nối bởi một đoạn đường nhựa cùng khoảng sân đơn sơ cho học sinh vui chơi.

Trường của Soto được xem như “miếng mồi ngon” với nhiều tên trộm trong khu vực. Tội phạm nhanh chóng bán lại số đồ chúng trộm được, mà người phải “trả giá” trực tiếp là những đứa trẻ nơi đây. Không ít vụ cướp bóc tài sản diễn ra ngay giữa ban ngày, có nhân chứng lẫn băng hình từ camera giám sát làm bằng chứng. Thế nhưng, quá trình điều tra của cảnh sát “còn chậm chạp và chưa mang đến thay đổi gì”, Soto phàn nàn.         

“Bọn trộm dần lấy đi mọi thứ chúng tôi có, dây cáp điện, các cánh cửa sổ, bồn nước ở nhà vệ sinh”, cô nói. “Người dân sống xung quanh hẳn từng nhìn thấy kẻ khả nghi, nhưng không ai dám lên tiếng thừa nhận điều gì”.

Nhiều trường học, nhất là những trường thuộc vùng nông thôn nghèo, đang liên tục chật vật về mặt tài chính vì nạn cướp bóc tài sản.

Tệ nạn tại trường Eduardo O’Gorman cũng đang diễn biến phức tạp trên rất nhiều địa phương khác. Sau năm đầu COVID-19 bùng phát, Liên đoàn Quốc gia của Công nhân viên ngành Giáo dục (SNTE) – công đoàn lớn nhất đại diện cho các nhà giáo Mexico, ghi nhận: gần 50%, tức khoảng 112,000 trường học ở đất nước Bắc Mỹ phải đối mặt tình trạng cướp phá tài sản.  

Đội ngũ giáo viên và chuyên gia giáo dục tin rằng nạn cướp bóc trắng trợn vẫn chưa có dấu hiệu suy giảm. Họ lo ngại, mối đe dọa từ những kẻ trộm cắp sẽ tiếp tục cản trở nỗ lực “vực dậy” ngành giáo dục bị tổn hại nặng nề bởi cơn đại dịch vừa qua.  

“Suốt 2 năm, chúng tôi không thể quay lại trường. Trong thời gian ấy, các em được học online. Nhưng tình hình không mấy khởi sắc. Hiện nay 35% trẻ vẫn chưa biết đọc”, Soto cho biết.     

Quanh quẩn một nỗi trăn trở

Fernando Ruíz, điều tra viên làm việc cho Mexicanos Primero, một tổ chức phi lợi nhuận của Mexico chuyên hỗ trợ phát triển giáo dục, tiết lộ các vụ cướp bóc nhắm vào trường học đã tăng đột biến trong năm 2023, ảnh hưởng đến 11,000 ngôi trường tổ chức của anh đang hợp tác bảo trợ.

“Thiệt hại vật chất nghiêm trọng có thể khiến một cơ sở giáo dục phải đóng cửa vô thời hạn”, anh nhấn mạnh. “Trên thực tế sau khi kẻ trộm ‘cướp cạn’ trang thiết bị, đã có một số trường gần như bị bỏ hoang”.

Ruíz nghi ngờ số lượng trường học bị ảnh hưởng trên thực tế còn nhiều hơn tư liệu thống kê từ chính phủ.  

Là người điềm tĩnh với hàng chục năm kinh nghiệm trong ngành giáo dục, nhưng Soto cũng không khỏi quan ngại, việc trường học của cô phải sửa chữa – thay mới cơ sở vật chất liên tục vì bọn trộm cướp sẽ đẩy các lớp vào tình trạng ngày càng thiếu thốn điều kiện dạy và học.   

“Thời điểm dịch bệnh còn diễn biến phức tạp, trường có nhận được trợ cấp từ chính phủ, giúp chúng tôi tạm gánh vác chi phí tu sửa sau nạn cướp bóc”, cô kể. “Chúng tôi tranh thủ thay thế hệ thống dây điện trước tiên để trường đủ khả năng duy trì hoạt động cơ bản. Nhưng chỉ 1 ngày sau khi dây điện mới được nối, kẻ trộm lại đến lấy mất”.

Giới chuyên gia kỳ vọng nạn cướp bóc trong trường học sẽ lắng xuống khi nền kinh tế dần khôi phục. Mexico đã phải hứng chịu nhiều chỉ trích liên quan đến chất lượng giáo dục những năm gần đây. Chỉ khoảng 45% trẻ em nước này học hết cấp hai.

Như Ý (theo AlJazeera)